بوی رفاقت: پژوهشگران از نقش تشابه بوی بدن در شکل‌گیری دوستی خبر می‌دهند

تاکنون این اصطلاح را شنیده‌اید که می‌گویند برخی افراد شیمی خوبی با یکدیگر دارند؟ خب باید گفت مطالعات جدید گویای آن هستند که اصطلاح مذکور می‌تواند به معنای واقعی کلمه صحت داشته باشد زیرا با استناد به این مطالعات، از قرار معلوم مردم بیشتر به دوستی با کسانی گرایش دارند که از بوی بدن مشابه با خودشان برخوردار باشد.

گفتنی است که پستانداران غیر انسانی به شکل مداوم خودشان و همسانان خود را بو می‌کشند و مشخصا از این طریق تصمیم‌گیری می‌کنند که چه کسی دوست است و چه کسی دشمن. جرقه ایده تحقیقات مذکور نیز از همین رفتار معمول در حیوانات پستاندار زده شد.

بدین ترتیب از آنجایی که مردم در پی دوستانی شبیه خودشان هستند، محققان نیز چنین فرض کردند که انسان‌ها هم ممکن است با بو کشیدن خود و دیگران به شکل ناخودآگاه رایحه متصاعد شده از بدن دیگران را مورد ارزیابی قرار دهند تا میزان سازگاری آنها با خودشان را قضاوت کنند.

تاثیر بوی بدن در دوست‌یابی

دانشمندان جهت اثبات فرضیه مذکور، شروع به جمع‌آوری نمونه از بوی بدن دوستان هم‌جنس و همینطور دوستان دارای رابطه غیر احساسی کردند که به گفته خودشان «در نگاه اول» با هم دوست شده بودند. به بیان دیگر نمونه‌ها از روابط دوستانه‌ای گرد‌آوری شدند که پیش از آغاز رابطه هیچ گونه اطلاعاتی از بیوگرافی طرفین رد و بدل نشده بود.    

پس از این مرحله و با تایید دانشمندان 20 زوج وارد این مطالعات شدند که نیمی از آنها مذکر و نیم دیگر مونث بودند، همچنین همگی آنها در گروه سنی بین 22 الی 39 سال قرار داشتند.

البته این شرکت‌کنندگان برای اجتناب از آلودگی یا عوامل تاثیرگذار دنیای بیرون بر بوی بدن‌ خود، ملزم به پیروی از پروتکل‌های خاصی بودند که مواردی چون عدم مصرف غذاهای پر ادویه، عدم خوابیدن در کنار شریک زندگی یا حیوانات خانگی را شامل می‌شدند، آنها همچنین باید برای این آزمایشات تی‌شرت کتان تمیزی که برایشان مهیا شده بود را به تن می‌کردند.

در مرحله بعدی تی‌شرت‌ها در کیسه‌های زیپلاک جمع‌آوری شدند تا توسط یک «بینی الکترونیکی» آزمایش شوند؛ دستگاهی که به کمک چند حسگر قادر به تحلیل ترکیبات شیمیایی است. در این مرحله محققان دریافتند خصوصیات رایحه دوستانی که اصطلاحا «در نگاه اول» با هم دوست شده بودند، به لحاظ آماری دارای اشتراکات بیشتری نسبت به بوهای موجود میان افراد غیر دوست هستند.

همچنین جهت اثبات اینکه دقت بینی الکتریکی مذکور به حس بویایی انسان نزدیک است، محققان استشمام‌کنندگان انسانی هم استخدام کردند تا نتایج بدست آمده را اعتبارسنجی کنند. برای مثال 3 نمونه رایحه برای استشمام‌کننده انسانی مهیا می‌شود که دو عدد آنها برای دوستان صمیمی است و سومی نیز رایحه‌ای غیر مرتبط است که البته تشخیص این موارد نیز به درستی انجام شد.

بدین ترتیب اکنون می‌توانیم بگوییم دانشمندان با پشت سر گذاشتن آزمایشات توصیف شده فرضیه خود مبنی بر تاثیر بو در دوست‌یابی را تایید کرده‌اند. اما یک توضیح دیگر نیز وجود دارد که می‌تواند نتایج تحقیقات آنها را زیر سوال ببرد.

توضیح مذکور عنوان می‌کند دوستان صمیمی زمان زیادی را با یکدیگر می‌گذرانند، بدین ترتیب تجربیات مشترکی مانند محل زندگی و غذای مورد استفاده، می‌تواند بوی بدن مشابهی را میان آنها شکل دهد.

دانشمندان اما در واکنش به این توضیح آزمایش دیگری را طراحی کردند تا ببینند آیا بو در دوستی دو نفری که تاکنون یکدیگر را ندیده‌اند عامل تعیین‌کننده‌ای است یا خیر. محققان پس از استخدام 17 غریبه، طی آزمایشی به نام «بازی آینه» از آنها خواستند با فاصله‌ای نیم متری از هم با یکدیگر تعامل داشته باشند تا بتوانند ناخودآگاه بوی نفر مقابل را استشمام کنند.

همچنین از آنها خواسته تا 2 دقیقه بدون صحبت کردن حرکات دست یکدیگر را هم تقلید کنند.

نتایج آزمایش مذکور نیز این گونه بود که بر مبنای شباهت میان رایحه‌های افراد، 77 درصد از پیش‌بینی‌های شکل‌گیری دوستی میان آنها درست از آب درآمد و از سوی دیگر 68 درصد از مواردی که با یکدیگر دوست نشدند نیز به درستی پیش‌بینی‌ شده بودند.

در پایان باید گفت ظاهرا رفتار‌های انسانی بیش از آنچه که گمان می‌رفته به باقی پستانداران شباهت دارد.