انحصار علیه نوآوری؛ بیمه مرکزی در مقابل اینشورتک‌ها شمشیر را از رو بسته است
در پی نپذیرفتن تعرفه‌های جدید استعلام بیمه از سوی استارتاپ‌های بیمه‌ای، بیمه مرکزی دسترسی کسب‌وکارها به سامانه‌ها را قطع کرد.
در دیجیاتو ثبت‌نام کنید
جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.
عضویت در دیجیاتوتازههای تکنولوژی
بیمه مرکزی در تداوم سیاست یک بام و دو هوای خود در برخورد با کسب‌وکارهای بیمه‌ای، در روزهای گذشته دسترسی شرکت‌های بیمه آنلاین (اینشورتک‌ها) را به سرویس استعلام بیمه مسدود کرد. دلیل این تصمیم هم نپذیرفتن نرخ جدید هزینه استعلام از سوی این شرکت‌ها بود. این درحالی است که استعلام بیمه در سایت بیمه مرکزی رایگان انجام می‌شود اما این نهاد تصمیم گرفته از اینشورتک‌ها برای استعلام‌ها هزینه قابل‌توجهی بگیرد.
دسترسی به سامانه‌های بیمه مرکزی با اعمال شاقه
شورای‌عالی بیمه دی ۱۴۰۲ «آیین‌نامه تأسیس و فعالیت شرکت‌های فناور بیمه‌ای» را برای اجرا ابلاغ کرد. در ماده ۱۸ این آیین‌نامه، به‌صراحت قید شده بود که «بیمه مرکزی موظف است با رعایت قانون مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی و حفظ حریم خصوصی اشخاص امکان دسترسی شرکت‌های فناور بیمه‌ای را به سامانه‌های اطلاعاتی مرتبط با فعالیت آن‌ها فراهم آورد.»
بیمه مرکزی این دسترسی را از طریق شرکت زیرمجموعه خود، «فنحاب»، فراهم کرده که مشروط به دریافت هزینه است. این نهاد هزینه استعلام را نیز حدود ۴۰ برابر افزایش داده است؛ هزینه‌ای که استارتاپ‌های بیمه‌ای کماکان آن را سنگین می‌دانند.
مدیرعامل ازکی: بیمه مرکزی هیچ انعطافی برای مذاکره ندارد
«حامد ولی‌پوری»، مدیرعامل «ازکی»، در گفت‌وگو با دیجیاتو می‌گوید بیمه مرکزی حدود ۲ سال پیش به کل صنعت بیمه اعلام کرده استارتاپ‌های بیمه‌ای هر سرویسی را فقط باید از این نهاد دریافت کنند و هیچ شرکتی حق ندارد این سرویس‌ها را به استارتاپ‌ها ارائه کند؛ درحالی‌که شرکت‌های بیمه این سرویس‌ها را در اختیار بقیه شبکه فروش آفلاین خود قرار می‌دهند.
مدیرعامل ازکی درباره رویه ضدرقابتی بیمه مرکزی توضیح می‌دهد: «بیمه مرکزی در این راستا شرکتی را زیرمجموعه خودش تعریف کرد و گفت که استارتاپ‌های بیمه باید سرویس‌های موردنظر خود را تنها از این شرکت دریافت کنند. این شرکت ماهیتی انحصاری دارد و در این فضا تنها ارائه‌دهنده سرویس‌های موردنیاز استارتاپ‌های بیمه‌ای است و بدون رقیب فعالیت می‌کند.»
او می‌گوید استارتاپ‌ها بارها به بیمه مرکزی هشدار داده‌اند که «این شرایط باعث ایجاد انحصار در این فضا می‌شود و تعادل تجاری و امکان مذاکره را میان 2 طرف از بین می‌برد؛ زیرا یک طرف انحصار دارد و می‌تواند هر تصمیمی بگیرد و طرف مقابل هم مجبور است که تأیید کند.»
بااین‌حال بیمه مرکزی اعتنایی به این هشدار نداشته است. ولی‌پوری می‌گوید بیمه مرکزی با افزایش بیش از ۵۰ برابری هزینه استعلام نسبت به ۲ سال گذشته، هزینه استعلام را از ۵۰ تومان به ۲ هزار و ۵۰۰ تومان رسانده‌اند و درنهایت، مبلغ ۵۰۰ تومان را قطعی اعلام کرده‌اند.
مدیرعامل ازکی درباره امکان‌پذیر نبودن پرداخت همین مبلغ هم توضیح می‌دهد: «استعلامی که روی وب‌سایت‌های ما اتفاق می‌افتد، لزوماً منجر به خرید نمی‌شود. بسیاری از مردم در وب‌سایت‌های ما فقط استعلام سوابق بیمه‌شان را دریافت می‌کنند. همین حالا وب‌سایت ازکی از وب‌سایت خود بیمه مرکزی یا وب‌سایت شرکت‌های بیمه‌ای پربازدیدتر است؛ نه برای عملیات خرید بیمه، بلکه به این دلیل که دریافت استعلام در این فضا برای مردم راحت‌تر است. درحالی‌که این استعلام روی سایت بیمه مرکزی رایگان ارائه می‌شود اما بیمه مرکزی برای ارائه این سرویس از ما پول می‌گیرد.»
ولی‌پوری می‌گوید بیمه مرکزی درنهایت حاضر نشده روی قیمت با استارتاپ‌ها به توافق برسد و از هفته گذشته شرکت «فنحاب» دسترسی استارتاپ‌ها را به این سرویس قطع کرده است.
مدیرعامل ازکی درباره برخورد بیمه مرکزی تأکید می‌کند: «هرچند به‌کلی با ذات حضور یک شرکت انحصاری از سوی بیمه مرکزی موافق نیستیم ولی برای اینکه کارمان را پیش ببریم، در همین فضا وارد مذاکره شدیم تا بتوانیم هم بخشی از نظر دوستان و هم بخشی از نظر خودمان را تأمین کنیم ولی عملاً بیمه مرکزی هیچ انعطافی به خرج نداده است.»
مدیرعامل بیمه‌بازار: انحصار و نوآوری یک‌جا جمع نمی‌شوند
«محمدرضا فرحی»، مدیرعامل «بیمه‌بازار»، این مسئله را ریشه‌دار و قدیمی می‌داند و معتقد است انحصار و نوآوری نمی‌توانند یک جا جمع شوند و وقتی مجموعه‌ای با ایجاد انحصار به منبع درآمد مطمئن و همیشگی می‌رسد، دیگر نیازی به نوآوری ندارد.
فرحی می‌گوید: «روابط 2 شرکت خصوصی یعنی استارتاپ‌های بیمه‌ای و فنحاب (که به‌ظاهر خصوصی است) باید براساس قواعد برد-برد باشد اما انحصار این رابطه را از بین می‌برد و با ازبین‌بردن قراردادهای متوازن و دارای منطق، تنها به یکی از طرفین قدرت مذاکره می‌دهد.»
او از رویکرد تصدی‌گری بیمه مرکزی انتقاد می‌کند و می‌گوید: «سهامداران فنحاب بیمه مرکزی و زیرمجموعه‌های آن هستند. از سوی دیگر، مالکیت و مدیریت این مجموعه جدا از هم است و مدیران شرکت به‌طور مستقیم در شرکت منفعتی ندارند. آن‌ها منصوب بانک مرکزی هستند؛ بنابراین، نگاه کوتاه‌مدتی دارند. با تغییر دولت‌ها این افراد هم تغییر می‌کنند و حتی سیاست‌های انحصاری هم ثباتی ندارد و دائم عوض می‌شود. فنحاب در 3 سال گذشته 3 مدیرعامل داشته است.»
مدیرعامل بیمه‌بازار تصریح می‌کند که در این شرایط، امکان مذاکره نه درمورد قیمت نه درمورد شرایط قرارداد چندان فراهم نیست و نشانه آن را هم افزایش ۵۰ برابری هزینه استعلام در مقایسه با 2 سال گذشته می‌داند.
مدیرعامل بیمه دات‌کام: مسئله فقط تعرفه نیست؛ کیفیت خدمات هم پایین است
«بهاره شریفیون»، مدیرعامل «بیمه دات‌کام»، نیز انحصاری بودن ارائه این خدمات را بزرگ‌ترین مشکل این فرایند می‌داند و می‌گوید: «این اتفاق باعث شده ما با تهدید قطع سرویس مواجه بشویم و هیچ گزینه دیگری نداریم و مجبوریم به تعرفه‌هایی تن بدهیم که نه کارشناسی هستند نه اقتصادی و نمی‌توانند با کسب‌وکار ما منطبق باشند.»
شریفیون می‌گوید کسب‌وکارهای مطرح این حوزه در مذاکره با فنحاب «سنگ تمام گذاشته‌اند» اما بازهم باوجود کارشناسی‌های انجام‌شده و پیشنهادات متنوع کسب‌وکارها به بیمه مرکزی، توافقی حاصل نشده است. او معتقد است که علاوه‌بر صنعت اینشورتک و کسب‌وکارها، این محدودیت‌ها برای کاربران هم سنگین تمام می‌شود.
مدیرعامل بیمه دات‌کام یکی از راهکارهای این مسئله را انحصارزدایی می‌داند و می‌گوید: «شرکت‌های معتبر باید متولی ارائه خدمات باشند و انحصاری وجود نداشته باشد تا کسب‌وکارها بتوانند با هر شرکتی که خواستند تعامل داشته باشند؛ نه اینکه یک نهاد حاکمیتی متولی باشد و نتوان درباره آن تصمیمی گرفت.»
شریفیون یادآوری می‌کند که فقط مسئله تعرفه در میان نیست و کیفیت خدمات ارائه‌شده نیز چندان مطلوب این کسب‌وکارها نیست. «درحال‌حاضر آپ‌تایم (زمان در دسترس بودن) سرویس‌ها ۶۵ تا ۷۰ درصد است؛ درحالی‌که در خدمات استعلامی کمتر از ۹۵ درصد اصلاً مطلوب نیست.»
مدیرعامل بیمه دات‌کام تصریح می‌کند: «درحالی‌که با کیفیت بسیار پایینی روبه‌رو هستیم، باید این تعرفه‌ها را هم بپذیریم که این به لحاظ اقتصادی برایمان توجیه ندارد؛ چون تعداد استعلام‌ها و نسبتی که تبدیل به فروش قطعی می‌شود، تفاوت فاحشی دارند.»
مقاومت بیمه مرکزی در برابر اعتراض‌ها
در پی قطع دسترسی استارتاپ‌های بیمه‌ای به خدمات استعلام، انجمن فین‌تک نیز در نامه‌ای خطاب به «محمدرضا عارف»، معاون اول ریاست‌جمهوری، به این اقدام اعتراض کرد و هشدار داد «محدودیت‌ها و انحصارهای ایجادشده در صنعت اینشورتک می‌تواند به مانعی جدی برای توسعه اقتصاد دیجیتال ایران تبدیل شود.»
انجمن تجارت الکترونیک نیز در نامه‌ای خطاب به «عبدالناصر همتی»، وزیر اقتصاد، فروش اطلاعات از سوی فنحاب، به‌عنوان بازوی بیمه مرکزی، را مغایر آیین‌نامه ۱۰۵ شورای‌عالی بیمه دانست و این پرسش را مطرح کرد که «اطلاعات‌فروشی چه نسبتی با تلاش بیمه مرکزی برای مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی دارد؟»
بااین‌حال همچنان در بر همان پاشنه می‌چرخد و بیمه مرکزی تا این لحظه از موضعش عقب‌نشینی نکرده است. این نهاد در روزهای اخیر درگیر جابه‌جایی رئیس است و باید دید حضور «پرویز خسروشاهی» در جایگاه رئیس جدید بیمه مرکزی تغییری در این سیاست‌ها ایجاد می‌کند یا نه.
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.