سونی؛ استاد دیر رسیدن

سونی نه دیگر PC تولید می‌کند و نه کتابخوان الکترونیکی جدیدی عرضه می کند. این کمپانی در عوض اعلام کرده است که موفقیت را در بازار تلویزیون جستجو خواهد کرد؛ بازاری که چندین دهه است با اقتدار بر آن حکمرانی می‌کند. در دهه 90 میلادی، تلویزیون‌ های تولیدی سونی در کنار دیسکمن، واکمن و  کنسول‌ های جدید بازی آن که قابلیت پخش CD داشتند سر و صدای زیادی به پا کردند و برای خود جایگاه محکمی داشتند؛ در آن زمان سونی بی نظیر بود و برای خودش سبک خاصی داشت. با این حال این کمپانی یک فناوری اختصاصی برای خود نداشت و نتوانست با سرعت سرسام آور فناوری ظرف دو دهه اخیر همگام شود و به همین خاطر بهای سنگینی را پرداخت کرد.

سونی به تازگی اقدام به ایجاد یک واحد جدید کرده است که فعالیت‌های آن صرفا به ارائه یک فناوری نوین اختصاص یافته، اما اینکه آیا سونی می‌تواند حرکت کند چند دهه اخیر را جبران کرده و به رقبایش برسد یا خیر، مسأله ایست که صرفا با گذر زمان مشخص می شود.

واکمن، پلی استیشن، همه مدل های مختلف تلویزیون‌های سونی، رادیوهایی که روز به روز کوچک تر می شدند، دوربین و تجهیزات عکاسی و فیلم برداری، CD، ربات سگ نما و بسیاری دیگر همه و همه محصولاتی هستند که توسط سونی وارد بازار شدند و زمانی همه ما را شگفت زده کردند اما موفقیت شان در گذشته باقی ماند.

اما چندین دهه است که سونی تعریفی تازه از محصولی به نام تلویزیون را به جهانیان ارائه کرده است و تلویزیون های پیشرفته آن تقریبا در هر جایی به چشم می خورند. سری تلویزین‌های Trinitron سونی در دهه 70 میلادی جایزه معتبر Emmy را از آن خود کرد، اما عمر آنها کوتاه بود و دیری نپایید که تلویزیون های فلت (یا همان صفحه تخت) جای مدل های قطور یا اصطلاحا CRT را گرفتند. در سال 1992 میلادی شرکت هایی مانند NEC و هیتاچی که هر دو از رقبای ژاپنی سونی بودند تولید نمایشگرهای بزرگ‌ تر LCD را با کیفیت تصویر قابل قبول آغاز کردند و در زمره اولین های این صنعت جای گرفتند. در سال 1996 سامسونگ هم به فناوری های تازه ای برای تولید تلویزیون های فلت دست پیدا کرد و نهایتا در سال 2007 میلادی میزان فروش تلویزیون های LCD در دنیا از انواع CRT یا همان مدل های قطور قدیمی فراتر رفت.

ادامه مطلب را از دست ندهید.

اما سونی به کندی با فناوری های جدید پیش می رفت و با اطمینان خاطر به تولید سری Trinitron خود که در آن زمان از محبوبیت بالایی هم برخودار بود ادامه می داد.  در سال 1996، زمان اعتبار امتیاز طراحی این سری به پایان رسید و رقابت کمپانی های مختلف برای تولید تلویزیون آغاز شد. اما سونی به جای آنکه مانند کمپانی های دیگر وارد عرصه تولید LCDهای جدید شود مدل جدیدی از سری محبوب قبلی را با نام FD Trinitron رونمایی کرد که اندکی از سری قبلی باریک تر بود و نتوانست به محبوبیت سری قبلی دست پیدا کند.

در سال 2002 این کمپانی عاقبت از سری وگای (WEGA) خود پرده برداشت اما در ابتدای سال 2004 میلادی و علیرغم افزایش 5 درصدی فروش تلویزیون به مناسبت سال نو، سود حاصل از فروش از این کمپانی افتی 75 درصدی تجربه کرد. از آن زمان به بعد اوضاع برای سونی بد و بدتر شد و مجموع ضررهای آن از بازار تلویزیون به 8 میلیارد دلار رسید. کل مجموعه سونی هم تا کنون چندین سال بسیار سخت را پشت سر گذاشته است و مجموع زیان های مالی آن در سال 2013 به حدود 128 میلیارد ین ژاپن رسید که تقریبا برابر با 1.2 میلیارد دلار است.

در سال 2007 میلادی این کمپانی نخستین تلویزیون OLED خود را عرضه کرد؛ یک تلویزیون باریک و البته زیبای 11 اینچی که روی نوعی بازوی تاشو نصب شده بود، علیرغم کیفیت تصویر بالای این تلویزیون، در سال 2010 میلادی این شرکت تصمیم گرفت که تولید آن را متوقف نموده و در عوض تلویزیون های سه بعدی اش را عرضه کند. کمی بعد رقبای کره ای سونی نظیر ال جی و سامسونگ هم وارد این عرصه شدند و نمایشگرهای 55 اینچی OLED خود را رونمایی کردند که آینده صنعت تلویزیون دنیا را رقم زد و این اتفاق با عرضه سری تلویزیون های خمیده تکرار شد و سونی باز هم عقب ماند: ال جی و سامسونگ نخستین های این صنعت بودند و سونی پس از آنها وارد این عرصه شد.

آیا سونی بدشانس بود؟ دوراندیش نبود؟ بیش از حد مغرور شده بود؟ بگذاری نکاهی بیاندازیم به کسب و کار سونی در حوزه تولید دیسک های بلو-ری. براساس هشدار خبری سونی که اوایل همین سال منتشر شد، تقاضا برای کوچک شدن ابزارهای ذخیره سازی فشرده سریع تر از میزان پیش بینی شده افزایش یافت و همین مسأله باعث شد که انتظارات سونی باز هم درست از آب در نیاید. بر اساس هشداری که بعدها اعلام شد ارزش کل تجارت تولید دیسک های فشرده سونی کاهش محسوسی را تجربه کرد. بنابر اعلام سونی، این رقم برابر با 25 میلیارد ین بود. فناوری بلو-ری ابتکاری است که از سونی سر زد و البته جدیدترین فناوری انحصاری این کمپانی است اما آخرین نیز نخواهد بود. اما علت ساخت این دیسک ها هم آن بود که محصولی مقرون به صرفه را به مشتریانش عرضه کند. این ایده نه چندان دور اندیشانه بهانه ای شد برای سونی تا حرکت کند خود با گرایش کاربران را توجیه کند: این شرکت ژاپنی مدتهاست که تلاش دارد با تکیه بر نوآوری خود، محصولات ذخیره سازی مقرون به صرفه ای را به کاربرانش ارائه کند.

سونی همواره به غرور خود می بالید اما تصویری که در تاریخ فناوری دنیا از آن ارائه شده عاری از هرگونه غرور و افتخار است: فناوری Memory Stick سونی کمی بعد با USB و کارت های حافظه SD کنار زده شد؛ کمی بعد کاست های Betamax مغلوب فرمت VHS شدند و در حالی که بلو-ری برنده رقابت با DVD بود، شواهد نشان از آن دارد که آن نیز بازی را به محتوی قابل دانلود و  پخش که این روزها در فضای مجازی در دسترسی کاربران قرار دارد می بازد.

ظاهرا دیگر نیاز چندانی به دیسک ها فشرده نیست و حتی مینی دیسک ها هم در حال خارج شدن از رده محصولات ذخیره سازی اطلاعات هستند. ATRAC را به خاطر دارید؟ همان فرمت فشرده سازی صوت سونی؟ این فرمت زمانی از محبوبیت بالایی برخوردار بود اما باز هم فناوری دیگری عرضه شد که آن را کنار زد. انگار اصلا سونی تسلیم شدن را دوست دارد یا شاید هم تغییر کردن بنابر مقتضیات زمان برایش دشوار است. (جالب است بدانید که پس از شکست Betamax سونی دانش خود را بیشتر به کار گرفت و هرآنچه در آستین داشت رو کرد تا کاست های کوچک تری را عرضه نماید و به تدریج دوربین ها را هم به سبد محصولاتش اضافه کرد و قدم به بازار این محصول گذاشت.)

کسی چه می داند شاید عرضه نکردن یک محصول فوق العاده از سوی سونی یا عملکرد ضعیف آن در سال های اخیر به خاطر تکبر بیجای آن بوده است. اوایل امسال بود که کنیچیرو یوشیدا آخرین مدیر ارشد مالی سونی اظهار نظرهای جالبی در مورد عدم موفقیت سونی کرد و پذیرفت که در سال های اخیر واکنش این کمپانی به گرایش مشتریان بسیار آهسته بوده است. اما به لطف بازوان توانمند سونی چه در عرصه فیلم و چه در عرصه مالی (جالب است بدانید که سونی در ژاپن خدمات بیمه سلامت به مشتریان عرضه می کند) عملکرد ضعیف آن در حوزه تولید لوازم الکترونیکی را تا حدودی پوشانده است. اما روزهای خوش سونی در سال گذشته میلادی به پایان رسید و کسب و کار آن در حوزه فیلم از رونق افتاد و روزگار آن روی دیگرش را به سونی نشان داد. دیگر چشم امید آن به کسب و کارش در بخش لوازم الکترونیکی بود. یوشیدا در ادامه توضیح داد که برای تقویت بیشتر شرکت، حتی چوب حراج به املاک آن در توکیو زده شد؛ املاکی که تا پیش از این مایه مباهاتش بود.

یکی دیگر از قسمت هایی که تحت تأثیر اوضاع بد اقتصادی سونی قرار گرفت، تجارت PCهای وایو آن بود؛ تصمیمی که به شدت از اوضاع بد مالی آن نشأت می گرفت. این تجارت حتی مورد توجه استیو جابز هم قرار گرفت. هم لپ تاپ ها و هم پی سی های سونی قیمت بالایی داشتند، اما درست در زیر همان بدنه و کیس های زیبا، قطعاتی وجود داشت که در سیستم های به مراتب ارزان تر نیز یافت می شد. با این همه در چند سال اخیر حتی کاهش قیمت هم نتوانست دردی از سونی دوا کند: فروش PCهای آن دیگر مانند 15 سال گذشته نیست و موبایل ها و تبلت ها بازار این محصولات را کساد کرده اند و متأسفانه عملکرد سونی در این بازارهای نوظهور هم موفقت آمیز نبوده و هیچکدام از محصولات سری اکسپریای آن در زمره پرفروش ترین ها جای ندارند: بله! بازار در دست اپل و سامسونگ است. در سال 2009 میلادی، سونی عنوان چهارمین تولید کننده بزرگ موبایل در دنیا را به خود اختصاص داد با این همه، در سال 2010 به جایگاه ششم جدول جهانی تنزل کرد و در سه ماهه آخر امسال، فروش تلفن های همراه آن باز هم افت پیدا کرد.

بسیاری باور دارند که زمان بیدار شدن سونی از خواب زمستانی فرا رسیده و باید برای حذف نشدن از میدان رقابت بازار تلفن همراه با ابرقدرت های این صنعت یعنی سامسونگ و اپل بجنگد. درست است، اثر انگشت سونی از تلویزیون های غول پیکری که امروز مهمان خانه هایمان هستند هیچگاه پاک نمی شود و دستگاه پخش موسیقی آن که مدت ها قبل از آی پاد، شیرینی لحظه هایمان را رقم میزد هیچگاه فراموش نمی شود اما باید پذیرفت که این کمپانی برای در دست گرفتن بازار تلفن همراه شدیدا در حال تقلا کردن است و دیگر اقتدار سابق را ندارد.

اما یادمان نرود که سونی پیشگام صنعت کتابخوان های الکترونیک بود. این سونی بود که نخستین کتابخوان بهره مند از جوهر الکترونیکی با نام LIBRIe (تصویر بالا) را در سال 2004 میلادی عرضه کرد، با این حال با سیستم اجاره کتاب های الکترونیکی خود، به شدت کارایی این کتاب خوان را تضعیف کرد. سری کتابخوان های موسوم به ریدر سونی در سال 2006 میلادی عرضه شدند و یک سال بعد، کیندل از راه رسید و تعداد اندک کتاب های الکترونیکی عرضه شده توسط سونی (و البته قدرت فروش بالای آمازون) جریان بازی را عوض کرد.  آمازون مرتبا محصول ارائه شده خود را بهبود می بخشید (و قیمت آن را پایین می آورد). در نیمه دوم سال 2012، کیندل های جدید همراه با نمایشگرهای بک لایت (دارای نور پس زمینه) عرضه شدند و این در حالی بود که جدیدترین و آخرین کتابخوان الکترونیکی سونی که یک سال بعد از کیندل های بک لایت عرضه شد، فاقد این فناوری بود. اکنون دیگر کیندل بر بازار کتابخوان های الکترونیکی حکم می راند. براساس گزارش مرکز پژوهشی کدکس، در حدود 64 درصد از تمام کتابخوان های موجود در بازار ایالات متحده آمریکا را آمازون تأمین می کند.

مورفس (Morpheus) یا همان هدست حقیقت مجازی، بی تردید جالب ترین سخت افزار عرضه شده توسط سونی است که سر و صدای زیادی به پا کرد و تا آنجا که می دانیم محصول واحد الکترونیکی آن نیست و بخش سرگرمی های کامپیوتری سونی خالق این اثر هنری است. در واقع این قسمت به نوعی جریان ساخت این مجصول را مدیریت کرد: عرضه PS4 آغازی بسیار خوب پس از ناکامی سونی در مدل قبلی پلی استیشن بود. شاید علت این موفقیت فاصله گرفتن واحد سرگرمی های سونی از دیگر قسمت های آن بود و همین مسأله باعث شد که واکنش به تحولات بیرونی و ساخت این هدست سرعت بیشتری بگیرد. در هر صورت، این واحد هنوز به کار خود ادامه می دهد و شرایط دشوار سونی تأثیری روی آن ندارد.

موفقیت عظیم سونی در دهه های اخیر، انتظارات کاربرانش را با کاری که امروز انجام می دهد همسو ساخته است. به گفته نوبویوکی آدی مدیر عامل اسبق سونی، مشکلات این کمپانی به این خاطر بود که نمی توانست موفقیت های گذشته اش را فراموش کند. موفقیت سونی به خاطر ساخت کاست، CD و تلویزیون های ترانزیستوری بود. اما در جلسات اخیر سهامداران سونی، سرمایه گذاران این کمپانی خواستار عرضه یک فناوری جدید دیگر شدند و گله داشتند که چرا به جای سونی یک کمپانی ژاپنی دیگر یعنی Softbank با ساخت ربات های انسان نما تیتر اول خبرها را به خود اختصاص می دهد.

آیا سونی می تواند به دوران خوش گذشته بازگردد؟ در هر صورت این کمپانی می خواهد نشان دهد که همه تلاشش را برای این کار می کند. در اوایل امسال، سونی از ایجاد یک واحد جدید خبر داد که با هدف ابداع و نوآوری راه اندازی شده و قرار است که در ارائه فناوری خارق العاده بعدی از ایده های کارکنان جوان و مردم عادی بهره بگیرد. سرپرست این واحد، که قطعا سطح بالایی از اختیارات را خارج از زنجیره مدیریتی سونی در اختیار دارد، بر این امر تأکید دارد که هنوز افراد خوش ذوقی در داخل این شرکت که زمانی بر بازار محصولات الکترونیکی حکمرانی می کرد مشغول به کارند. با این حال شرایط ایجاب می کند که سونی دست به تجارت تازه ای بزند و محصولاتی را عرضه کند که کاربران می خواهند و اگر مصمم است که به دوران اوج گذشته باز گردد، به ایده های محکمی نیاز دارد تا رقبایش را کنار بزند. پس باید همچنان مسیر ابتکار و نوآوری را در پیش بگیرد و هرگز تسلیم سختی های راه نشود.

علیرغم این ها، سونی هنوز هم مشتریان وفادار خود را دارد که چشم بر فناوری های جدید می بندند و سونی را بر هر برند دیگری ترجیح می دهند. شما چطور؟