احتمال وجود شواهدی از حیات فرازمینی در شهاب سنگ های مریخ

کاوشگر Curiosity ناسا روی مریخ مشغول کار خود است. این کاوشگر با نمونه برداری و معاینه سنگ ها، حفاری و زیر نظر داشتن وضعیت آب و هوا، نه تنها قابلیت سکون انسان را در این سیاره بررسی می کند، بلکه به دنبال علائم کلی حیات نیز می گردد. حیاتی که شاید مدت ها پیش، میکروب های فرازمینی روی این سیاره داشته اند.

چرا راه دور برویم، شاید جواب درست روی زمین خودمان باشد، به شکل یک شهاب سنگ.

در ادامه با دیجیاتو همراه باشید.

شهاب سنگ تیسینت (Tissint) در 18 جولای 2011 در صحرای کلمیم السماره مراکش فرود آمد. این شهاب سنگ که حاصل برخورد سیارک ها در سطح مریخ است، حدود 700 هزار سال پیش پرتاب شد و ویژگی هایی دارد که آن را منحصر به فرد می کند. پوسته این سنگ خاکستری که جرمی بین 7 تا 11 کیلوگرم دارد، به دلیل گرمای ناشی از اصطکاک هنگام سقوط، سوخته و به رنگ مشکی براق در آمده است.شیارهایی نیز در آن به وجود آمده اند که حاکی از انباشته شدن آب در آن هستند.

این شهاب سنگ دارای ترکیبات آلی کربن است و ترکیبات آلی می توانند به منزله وجود حیات باشند. البته تنها نمونه ای نیست که چنین ترکیباتی دارد اما بحث بر سر چگونگی شکل گرفتن این ترکیبات است. آیا ترکیبات کربنی پیش از فرود روی زمین در آن وجود داشته اند یا پس از فرود به زمین به آن منتقل شده اند؟

تیمی از محققان، روی ترکیبات آلی موجود در شکاف های شهاب تیسینت مطالعه کردند و در نهایت مشخص شد که این ترکیبات به زمین متعلق نیستند. آن ها چهار دلیل برای اثبات گفته خود دارند.

اول این که فاصله زمانی بین مشاهده شهاب سنگ و فرود آن روی زمین بسیار کوتاه بوده و امکان نداشته که در این زمان کوتاه، ترکیبات کربنی مورد نظر، از زمین به آن منتقل شده باشند.

دوم، مربوط به حفره های بسیار ریزی است که روی سنگ به وجود آمده اند. این حفره های دارای ترکیبات کربنی که ابعادی در حد میکرومتر دارند، بر اثر اعمال گرمای بسیار زیاد و ناگهانی روی سنگ به وجود آمده اند و مسلماً این گرما به هنگام ورود به زمین، در جو ناشی شده نه از صحرای مراکش.

بعضی از دانه های کربنی موجود در سنگ، به اندازه الماس سخت شده اند. دلیل سوم می گوید در صحرای مراکش شرایطی برای ایجاد چنین حالتی در سنگ وجود ندارد. همچنین فشار وارد شده به شهاب سنگ از زمان مشاهده تا فرود نیز به اندازه ای نیست که این مسأله را توجیه کند.

چهارم، این سنگ دارای مقدار زیادی دوتریوم است. دوتریوم به دلیل داشتن یک نوترون و پروتون در هسته خود، نسبت به هیدروژن معمولی (پروتیوم) که تنها دارای یک پروتون است، به مقدار قابل توجهی سنگین تر است و به همین دلیل هیدروژن سنگین نیز نامیده می شود. ارتباط دوتریوم با مریخ این است که چنین ساختاری، دقیقاً با ترکیبات زمین شناسی مریخ مطابقت دارد. احمد الکرسی، استاد دانشگاه بیروت واحد آلمان در این باره می گوید: «داشتن مقدار زیادی دوتریوم، اثر انگشت سنگ های مریخی است که ما از مشاهدات پیشین به آن پی برده ایم.»

اطلاعاتی که از طیف سنجی جرمی در ابعاد نانو به دست آمده اند نشان می دهند که این سنگ، در مقایسه با اتمسفر مریخ، به میزان قابل توجهی خالی از ایزوتوپ کربن 13 ای است که توسط کاوشگرهای Curiosity و Phoenix انداره گیری شده. تفاوت مشاهده شده، همانند تفاوت سطح کربن بین یک تکه زغال و جو زمین است. این نتیجه در حقیقت به ما می گوید که شرایطی مانند شرایط زمین در آن جا وجود دارد.

یانگ تینگ لین (Yangting Lin)، محقق ارشد مطالعاتی این پروژه از دانشکده ژئوفیزیک و زمین شناسی آکادمی علوم چین در پکن اشاره می کند که ضمن محکم بودن دلایل، اشتباه است که این مدارک را قطعی بدانیم.

«ما نمی توانیم و نمی خواهیم که امکانِ وجود منشاء غیرزنده مولد ترکیبات آلی شهاب سنگ تیسینت را رد کنیم.» به این معنی که ممکن است منشاء این ترکیبات کربنی، طبیعت باشد نه موجودات زنده و حیات.

«ممکن است ترکیبات آلی از برخورد کاندریت های (سنگ های کیهانی) کربن دار ریشه گرفته باشند. در هر حال، پی بردن به این که طی چی فرآیندی کربن از کاندریت کربن دار استخراج شده یا از خاک مریخ برگرفته شده و در نهایت به مجراهای سنگ های مورد بحث تزریق شده، کار ساده ای نیست.»

اگر خیلی به این موضوع علاقمند هستید، می توانید مقاله کامل را در نشریه آنلاین Meteoritics & Planetary Science مطالعه کنید.