چرا پیشرانه های توربو به نگهداری بیشتری نیاز دارند؟

چند دهه قبل هر خودرویی که پسوند توربو را یدک میکشید این مسئله را در ذهن تداعی میکرد که پیشرانه ای فراتر از حد معمول دارد، اما امروزه ولع سیری نا پذیر انسان ها برای داشتن معجونی از قدرت و وقار سبب شده است که اکثر پیشرانه های درونسوز حداقل یک توربو شارژر را در خود داشته باشند.

در حالی که ممکن است راننده تا زمانی که برای تعمیر آن  مجبور به پرداخت بهایی گزاف نشود، از وجود توربو شارژر با خبر نخواهد شد، اما در صورت رعایت نکردن اصول نگهداری از موتورهای توربو، این هزینه تعمیرات زودتر از آنچه فکرش را بکنید به شما تحمیل می شود.

در ادامه این مقاله با دیجیاتو همراه باشید.

توربو شارژر به بیان ساده تصویر کوچکی ازیک کمپرسور با دو توربین متصل به هم است. گاز های حاصل از احتراق در هنگام خروج از موتور انرژی جنبشی خودرا صرف چرخاندن یکی از توربین ها میکند.

توربین دوم هوای ورودی به پیشرانه را فشرده کرده و سبب میشود اکسیژن بیشتری با سوخت محترق شود. نتیجه این فرآیند  افزایش راندمان و تولید قدرت بیشتر است.

حال برای پاسخ به سوال عنوان مقاله به تشریح علل موثر بر عمر توربو شارژر ها میپردازیم. یکی از مهمترین علل بروز مشکل در توربو شارژرها به سیستم روغن کاری موتور ها برمیگردد.

بیرینگ ها و اتصالات دوار توربو شارژر برای داشتن عملکردی مناسب به روغنی با خلوص و فشارو شدت جریان مناسب احتیاج دارند. عواملی همچون وقفه در انجام سرویس های ادواری, استفاده از روغن موتور و فیلتر روغن نامناسب و الگوی نامناسب رانندگی تاثیرات مخربی بر سیستم روانکاری دارند.

معمولا در یاتاقان بندی توربو شارژر ها از بوش های برنجی استفاده میشود. همچنین فاصله بین قطعات دوار بسیار تنگ و ناچیز است. به همین خاطر کوچکترین ناخالصی در روغن به سرعت تاثیر خودرا نشان میدهد.

تصاویر زیر نمونه هایی از خرابی توربو شارژر ها را نشان میدهد که تحت تاثیر روغن کاری نامناسب رخ داده است.

 

گرمای بیش از حد عامل کلیدی دیگری است که در عمر توربو شارژر ها موثر است. موتور های جدید امروزی جریان دما بالای روغن را در خود دارند.

گرمای بیش از حد تاثیرات مخربی روی روغن و سایر روانکار ها دارد. حرارت زیاد با شکستن پیوند های مولکولی رو غن سبب کاهش توان روان کاری آن میشود.

همچنین حرارت زیاد سبب کاهش مقاومت استاتیکی پره های توربین میشود که این مسئله میتواند باعث تغییر شکل و افت راندمان توربو شارژرشود.

تصاویر زیر صدمات ناشی از حرارت زیاد بر روی توربو شارژر ها را نشان میدهد.

 

دلیل شایع دیگری که سبب آسیب دیدگی توربو شارژر ها میشود، برخورد ذرات کوچک با پره های توربین است.

این ذرات ممکن است ناشی از عدم توانایی فیلتر هواکش موتور در پاک سازی هوای ورودی باشند و یامعلول احتراق ناقص و تولید دوده در محفظه ی احتراق هستند.

موارد فوق لزوم تعویض به موقع فیلتر هواکش موتور و شمع ها را دو چندان میکند. زیراتعویض به موقع فیلتر هواکش موتور سبب بهبود کیفیت هوای ورودی میشود و تعویض به موقع شمع ها و تنظیم موتور نقش به سزایی در بهبود احتراق در موتور دارند.

برخورد ذرات کوچک با پره های توربین به آسیب دیدگی قابل توجه پره ها و برهم خوردن بالانس وزنی آن ها و از بین رفتن حالت آیرودینامیکی پره های توربین منجر شده و عملکرد توربو را کاهش می دهد.

توربو شارژر ها نیز مانند سایر سیستم های تقویتی موتور مزایا و معایب خاص خود را دارند و با انجام به موقع و درست سرویس های ادواری میتوان از بسیاری از این خرابی ها جلو گیری کرد.

باید به این نکته نیز اشاره کرد که فاصله بین سرویس های دوره ای درموتورهای توربو نسبت به انواع تنفس طبیعی کوتاهتر است.

برای مثال بازه تعویض شمع ها برای پیشرانه های توربو 1.4 لیتری دوج دارت 30000 مایل است در حالی که این مقدار برای مدل های 2 و 2.4لیتری تنفس طبیعی 100000 مایل است.

همچنین بازه ی تعویض روغن موتور برای مدل های تنفس طبیعی 2.4 لیتری هیوندای سانتافه و سوناتا 7500 مایل یا یک سال است در حالی این بازه برای مدل های 2 لیتری توربو قدری متفاوت است.

هیوندای توصیه کرده که برای مدل های توربو اولین سرویس تعویض روغن موتور در 3000 مایل انجام گیردو بعد از آن هر 5000 مایل یا شش ماه این سرویس انجام گیرد.

همچنین بازه تعویض شمع را برای مدل های توربو 45000 مایل تعریف کرده است در حالی که این مقدار برای مدل های تنفس طبیعی 105000 مایل است.

در مجموع سرویس های دوره ای برای خودرو هایی که از پیشرانه های توربو شارژ استفاده میکنند در سایر اقلام مصرفی شامل مایع هیدرولیک گیربکس و ... نیز بازه کوتاه تری را شامل میشود.

با این وجود نباید از این نکته نیز غافل شد که دلیل عمده این تفاوت ها در نحوه رانده شدن مدل های توربو با مدل های معمولی است.

توربو شارژر ها معمولا تا رسیدن موتور به یک دور مشخص زیر بار فشار نمی روند لذا راننده معمولا برای در اختیار داشتن حداکثر قوای پیشرانه باید به پدال گاز فشار بیشتری وارد کند.

همچنین حضور نشان توربو روی پیشرانه خودرو راننده را از لحاظ رو حی تحت تاثیر قرار داده و جسارت بیشتری به وی برای فشردن پدال گاز میدهد که این مسئله تنش بیشتری را به موتور، تایر ها و سیستم انتقال قدرت وارد تحمیل میکند.

نظر شما را به شش مورد از مهمترین نکاتی که در نگه داری از موتور های توربو لازم است جلب میکنم.

1) هیچ گاه بلافاصله پس از روشن کردن موتور با سرعت زیاد شروع به حرکت نکنید، ابتدا اجازه دهید تا روغن به اتصالات توربو شارژرها برسد سپس حرکت کنید.

2) تحت هیچ شرایطی تا زمانی که موتوربه  دمای مطلوب خود نرسیده انرا زیر بار نبرید.

3) روغن موتور هایی که مدت زیادی از مصرف آن ها میگذرد خاصیت روانکاری خود را از دست می دهند بنا بر این هیچ گاه زمان تعویض روغن موتور را به تعویق نیندازید.

4) همواره ازروغن موتور های توصیه شده توسط کمپانی سازنده موتوراستفاده کنید. این روغن ها نه تنها ویسکوزیته مناسب دارند بلکه ازنظر سایراستاندارد ها نظیر API نیز بهینه اند.

5) در سرعت های بالا توربو شارژر ها از حداکثر توان خود استفاده میکنند. بنابراین بعد از طی مسافت های طولانی با سرعت بالا به هیچ عنوان بلافاصله بعد از توقف موتور را خاموش نکنید بلکه حداقل 30 ثانیه برای کاهش دمای توربین ها‚ موتور خودرو را درجا روشن نگه دارید.

6) به هیچ عنوان قبل از خاموش کردن موتور پدال گاز را فشار ندهید. زیرا این کار سبب افزایش سرعت توربین ها شده در حالی که به دلیل خاموش شدن موتور خبری از گردش روغن تازه نخواهد بود و این کار در بلند مدت به توربو آسیب می زند.

رواج خودروهای مجهز به موتور توربو در بازار ایران

با توجه به حضور روز افزون خودروهای توربو و حرکت خودرو سازان کره ای، چینی و ایرانی به سمت استفاده از این سیستم , توجه به موارد فوق نقش بسزایی در افزایش عمر مفید این مدل خودروها خواهد داشت.

گفتنی است که اخیرا، ایران خودرو از عرضه موتور توربو خود خبر داده است، موتوری که بر پایه موتور ملی (EF7) توسعه یافته و قرار است بر روی بدنه سمند سورن توربو یا دنا توربو به بازار عرضه شود.

با این حساب به نظر می رسد که در آینده نزدیک شاهد عرضه هرچه بیشتر خودروهای توربو در بازار کشورمان باشیم.

[این مطلب توسط نویسنده مهمان، علیرضا غفاری وردوق، به رشته تحریر در آمده است.]