پروژه آبی چیست و چه هدفی را دنبال می کند؟

حدودا 600 میلیون نفر در تاریخ 20 جولای سال 1969 در برابر تلویزیون های بزرگ خانه شان یا در اماکن عمومی ایستاده بودند تا برای اولین بار شاهد قدم گذاشتن انسان روی کره ماه باشند. اگرچه از روز پیاده روی نیل آرمسترانگ روی کره ماه دهه ها گذشته و بسیاری چیزها تغییر کرده اند، اما لحظات بزرگ این چنینی هیچگاه فراموش نمی شوند.

ماموریت تاریخی کپلر ناسا که سال 2009 صورت پذیرفت، بسیاری از دانشمندان و البته خیال پردازان را با تایید اینکه هزاران سیاره به دور خورشیدها در کهکشان ما می چرخند، شگفت زده کرد.

حالا کنسرسیومی متشکل از سازمان های فضایی و تحقیقاتی با نام پروژه آبی یا Project Blue ماموریتی به مقصود تصویربرداری از یک سیاره مشابه زمین را برای اولین بار راه اندازی کرده اند و می خواهند از کمک عموم مردم برای موفقیت پروژه شان بهره ببرند.

با این حال، پروژه آبی یک ماموریت سنتی فضایی نیست. برخلاف پروژه های پر هزینه و دارای اهداف چند گانه ای که ناسا با هابل، کپلر و جیمز وب در نظر داشته و دارد، جمع دانشمندان این کنسرسیوم فقط روی یک مسئله کوچک اما بسیار حائز اهمیت تمرکز دارند: ساخت و پرتاب تلسکوپی با قابلیت زیر نظر گرفتن Alpha Centauri یا آلفا قنطورس، نزدیک ترین منظومه شمسی به منظومه ما. هدف آن است سیاره ای مشابه به زمین پیدا کنند که به دور یکی از دو ستاره خورشید مانند آن می چرخد و از آن تصویر برداری انجام دهند.

همچنین، برخلاف دیگر ماموریت های چند ده میلیارد دلاری، پروژه بلو به لطف پیشرفت های اخیر در زمینه فناوری فضایی بسیار کم هزینه خواهد بود. این پروژه که صرفا نیازمند 1 میلیون دلار سرمایه است، به مدت 6 هفته در کمپین کیک استارتر خود طرح را توصیف می کند و امید می رود که سرمایه کافی طی این مدت جمع آوری شود.

این یک میلیون دلار سرمایه قرار است هزینه آنالیز، طراحی و شبیه سازی هایی شود که بنیان این ماموریت را می سازد و اگر کسی مایل است نقشی در این طرح تاریخی داشته باشد، همین حالا می تواند بخشی از سرمایه اش را به این ماموریت اختصاص دهد.

جان مورس، اخترفیزیکدان اسبق ناسا و مدیر انستیتو BoldlyGo، یکی از حامیان پروژه آبی می گوید که دانشمندان تصور می کنند پیدا کردن یک سیاره مشابه به زمین، جام مقدس حوزه تحقیقات فضایی است و اشاره به بزرگ بودن این طرح می کند.

او ادامه می دهد: «[کپلر] کاملا نظر ما را درباره آنکه چه در منظومه شمسی می گذرد تغییر داد. نشان داد که یک عالم سیاره کوچک خاکی مثل آن هایی که در منظومه شمسی خودمان هست وجود دارد، سیاره هایی مثل زهره و حتی مریخ.»

پروژه آبی به یک دلیل کاملا منطقی و قابل قبول، فقط روی آلفا قنطورس تمرکز دارد: این منظومه دو خورشیدی، 4.37 سال نوری با ما فاصله دارد و می توان آن را نزدیک ترین همسایه به منظومه شمسی خواند. ستاره بعدی، Epsilon Eridani یا اپسیلون جوی، 2.5 برابر فاصله بیشتری با ما دارد.

به لطف زمینه سازی های فراهم شده توسط ماموریت کپلر ناسا، که آماری از تعداد، ابعاد و پراکندگی سیارات پیرامون ما را به دست آورد، دانشمندان پروژه آبی حالا باور دارند که شانسی 80 الی 85 درصدی وجود دارد که سیاره ای مشابه زمین در حال چرخش به دور یکی از دو ستاره آلفا قنطورس باشد.

مضاف بر یافته های کپلر، پیشرفت های اخیر تکنولوژی و تحقیقات نشان می دهند که هدف یافتن سیاره ای مشابه با زمین چندان دور از انتظار نیست و پروژه آبی می تواند به آن دست پیدا کند. تحقیقات منتشر شده در اکتبر 2015 نشان می دهد که امکان عکسبرداری از ناحیه قابل سکونت آلفا قنطورس وجود دارد. ناحیه قابل سکونت نیز به سیاره ای دارای اتمسفر و سطحی که آب مایع روی آن جریان پیدا کند گفته می شود.

سپس در ماه آگوست 2016، اخترشناسان اعلام کردند سیاره ای قابل سکونت پیدا کرده اند که به دور Proxima Centauri یا پروکسیما قنطورس (دیگر ستاره ای در منظومه آلفا قنطورس) می چرخد.

در حالی که پروکسیما قنطورس فاصله کمتری به ما نسبت به دو ستاره آلفا قنطورس دارد، اما ستاره ای به مراتب کوچک تر و کم نورتری نیز هست که صرفا یک ششصدم روشنایی خورشید ما را دارد.

سیاره تازه کشف شده پروکسیما بی نیز بسیار به ستاره اش نزدیک است و شباهت بالایی به زمین دارد. در نقطه مقابل، آلفا قنطورس اِی و بی، به مراتب بزرگ تر و درخشان تر هستند، درست مثل خورشید خودمان که در واقع سبب می شود شکل گیری حیات در آن با احتمال بالاتری انجام پذیرد.

برت مارتی، مدیر اجرایی ماموریت قنطورس و مدیر امور بازاریابی پروژه آبی می گوید: «ما روی ستاره های مشابه خورشید تمرکز می کنیم، آلفا قنطورس اِی و بی، چون فضای قابل سکونتی که ما آن را بشناسیم را دارند.»

مورس می گوید: «زمان بندی پیش آمده با [کشف پروکسیما بی] کاملا تصادفی است و اشتیاق بسیاری را می افزاید. ما همین حالا می دانیم که سیاره ای خاکی در منظومه وجود دارد و همین سبب می شود تا نسبت به یافتن سیاره ای مشابه پیرامون آلفا قنطورس اِی و بی احساس بهتری داشته باشیم.»

با این حال، پروکسیما بی و دیگر سیارات با احتمال سکونت بالای انسان و قابلیت شکل گیری حیات، تاکنون به صورت غیر مستقیم یافت شده اند اما پروژه آبی قصد دارد تا کاملا مستقیم از سیارات نزدیک به ستاره های آلفا قنطورس عکسبرداری کند.

مورس می گوید که تلسکوپ ساخته شده ابعادی نیم متری دارد و شاید کمتر از یک ماشین لباسشویی معمولی باشد. ابزاری به نام کرونوگراف روی آن نصب خواهد شد که نورهای ساطع شده از ستاره ها را بلوکه می کند و می گذارد تا دانشمندان سیاره های پیرامون را ببینند.

مارتی می گوید: «به این دلیل آن را پروژه آبی نام نهاده ایم چون امید داریم که رنگ آبی را ببینیم، امید داریم سیاره ای آبی مانند زمین را ببینیم.» و به خوبی می دانیم که رنگ آبی به مفهوم وجود آب مایع و اقیانوس های بزرگ است که توسط اتمسفری احاطه شده اند.

کمپین کیک استارتر از چند روز پیش در تاریخ 15 نوامبر آغاز شد و تا 20 دسامبر ادامه پیدا می کند و برای رسیدن به موفقیت باید یک میلیون دلار سرمایه جذب آن شود. هر کسی که به این پروژه کمک کند، حتی یک دلار، در لیست افرادی که سریعا اخبار به آن ها اطلاع داده خواهد شد اضافه می شوند، پیش از آنکه حتی نتایج به صورت عمومی منتشر شود. اگر هم قصد داشته باشید چند ده هزار دلار هزینه کنید، قادر خواهید بود تا با دانشمندان ملاقات کرده و با آن ها در مورد ماموریت صحبت کنید و حتی زمان پرتاب موشک به فضا در محل پرتاب حاضر باشید.

انتظار می رود که فاز آغازین ماموریت دو سال به طول انجامد و مورس تخمین زده که کل ماموریت هزینه ای 25 الی 50 میلیون دلاری خواهد داشت: «ما با کمپین کیک استارتر آغاز می کنیم، اگر به یک میلیون دلار برسیم، رقمی که دیگر ماموریت های فضایی توانستند کسب کنند، می توانیم کار قابل توجه فنی برای دستیابی به هدف ماموریت را انجام دهیم.