مروری بر تحقیقات بین المللی انجام شده پیرامون تاثیر تشعشعات آنتن های ایستگاه های پایه BTS روی سلامت افراد

سال 1973 میلادی را می توان آغاز دورانی طلایی برای بشر خواند؛ در این سال، جان میچل و مارتین کوپر از شرکت موتورولا نخستین تلفن همراه دنیا را که وزنی در حدود دو کیلوگرم داشت به جهانیان عرضه کردند و کمی بعد اولین نسخه تجاری از این دستگاه وارد بازار شد.

روند تقاضا تلفن های همراه و همراستا با آن نصب آنتن های موبایل و ایستگاه های پایه فرستنده و گیرنده مربوطه که به اختصار BTS خوانده می شوند از آن سال تا به امروز در سرتاسر دنیا افزایشی قابل ملاحظه پیدا کرد تا جایی که برپایه برخی آمارها این وسیله انقلابی با ضریب نفوذ صد درصدی اش توانسته تقریبا کل جمعیت 7 میلیاردی دنیا را با خود همراه کند و از سویی در هر اجتماعی می توان  BTSها را یافت. اما این برج ها برای دریافت و ارسال سیگنال های RF به آنتن ها و تجهیزات الکترونیکی نیاز دارند.

در هر حال هرچه بر شمار کاربران موبایل در سرتاسر دنیا اضافه شد، تعداد این آنتن ها نیز در جای جای آن افزایش پیدا کرد و ناخودآگاه این نگرانی در میان مردم به وجود آمد که مبادا به خاطر مجاورت شان با سازه های مذکور در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار بگیرند و همین امر جامعه جهانی و سازمان های شناخته شده در عرصه بهداشت و سلامت را بر آن داشت تا دست به انجام تحقیقاتی گسترده و فراگیر در این رابطه بزنند.

متاسفانه اما تحقیقات صورت گرفته در این رابطه نتایج یکسانی را به دنبال نداشت و همین امر نگرانی ها در رابطه با آثار آنتن‌ های ایستگاه های پایۀ BTS را افزایش داد. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را به ساز و کار ایستگاه های پایه BTS آشنا کنیم و نتایج برخی از پژوهش های صورت گرفته در این رابطه را به سمع و نظرتان برسانیم.

آنتن های ایستگاه های پایه BTS چگونه کار می کنند؟

این برج ها یا ممکن است که به صورت مستقل در جایی علم شده باشند یا اینکه روی سازه های دیگری نظیر درختان، تانکرهای آب یا ساختمان های سر به فلک کشیده نصب گردیده باشند، در هر صورت باید به قدری بلند باشند که به شکل مناسبی محدوده اطراف خود را پوشش دهند. تلفن های همراه نیز از طریق انتقال امواج RF که نوعی از انرژی است و در طیف الکترومغناطیسی بین امواج رادیویی FM و مایکروویو قرار دارد با این برج ها ارتباط برقرار می کنند.

این امواج درست مانند موج های رادیویی FM، مایکرو ویو، نور مرئی و حرارت شکلی از تشعشعات غیریونیزان (هر نوعی از تشعشعات الکترومغناطیسی که انرژی موجود در آن به اندازه یونیزه کردن اتم ها و مولکول ها نباشد غیر یونیزان نامیده می شود) به حساب می آیند؛ بدان معنا که به شکل مستقیم باعث تخریب DNA موجود درون سلول ها نمی شوند که این درست عکس کارکرد انواع قوی تری از تشعشعات نظیر پرتوهای اکس، گاما، فرابنفش (همگی از نوع یونیزان) است که نوع اخیر می توانند باعث ایجاد سرطان شوند.

امواج RF شکلی از تشعشعات غیریونیزان به شمار می روند و مستقیما باعث تخریب DNA موجود درون سلول ها نمی شوند

اما امواج RF در سطوح توان بسیار بالا می توانند باعث گرم شدن بافت های زنده بدن شوند (این در واقع مبنای عملکرد اجاق های مایکروویوها محسوب می شود)؛ در هر حال سطوح انرژی مورد استفاده توسط آنتن های ایستگاه های پایه BTSها به مراتب پایین تر از این میزان است.

وقتی شخصی با موبایل خود یک تماس تلفنی برقرار می کند سیگنالی از آنتن تلفن همراه وی برای نزدیک ترین آنتن ایستگاه های پایه BTS ارسال می گردد و آنتن نیز متعاقبا با اختصاص دادن یک کانال RF در دسترس به این سیگنال پاسخ می دهد. امواج RF قادرند اطلاعات صوتی کاربر را به آنتن BTS انتقال دهند و در ادامه سیگنال های صوتی برای مرکز سوئیچینگ (که تماس ها را برای مقصد می فرستد) ارسال می شوند و در طول تماس تلفنی فرایند ارسال و دریافت سیگنال های صوتی مرتبا تکرار می گردد.

افراد چگونه در معرض انرژی ناشی از برج های موبایل قرار می گیرند؟

همین که افراد از موبایل های خود برای برقراری تماس های صوتی استفاده می کنند، سیگنال هایی را برای آنتن های ایستگاه های پایه BTS ارسال کرده یا از آنها دریافت می نمایند. در ادامه امواج RF تولید شده از طریق این آنتن ها به محیط انتقال داده می شود و آنجاست که افراد در معرض تابش این انرژی قرار می گیرند.

انرژی تولید شده توسط این آنتن ها تقریبا در جهت افقی (حدود 6 درجه زیر سطح افق و موازی با سطح زمین) سیر می کند که البته روشن است میزانی از این انرژی نیز به سمت زمین پراکنده می گردد. جالب است بدانید که میزان مصرف انرژی آنتن های ایستگاه های پایه BTS نسبت به میزان مورد استفاده آنتن های تلویزیونی و رادیویی به مراتب پایین تر است و هرچه فاصله تان از آنها بیشتر شود میزان انرژی ساطع شده نیز کمتر خواهد شد. بنابراین قبل از رسیدن به یک فاصله 50 الی 100 متری از پای آنتن، در سطح زمین انرژی به مراتب کمتری از این آنتن ها متوجه افراد است.

لذا به سه دلیل، سطح چگالی توان پایینی از این امواج را دریافت می کنیم: اول میزان انرژی مصرفی پایین این برج ها، دوم ارتفاع زیاد آنها از سطح زمین و سوم اینکه امواج ناشی از آنتن ها الگوی ارسال و دریافت متناوب دارند نه پیوسته.

بنابراین در سطح زمین، میزان انرژی RF ناشی از این آنتن ها گاهی تا هزاران برابر کمتر از محدوده های ایمن تعیین شده از سوی کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا (FCC) و دیگر نهادهای قانونگذار است و احتمال آنکه فردی به خاطر نزدیک شدن به آنها در معرض سطوح بالا و ناایمنی از انرژی RF قرار بگیرد بسیار بسیار پایین است.

البته زمانی که این آنتن ها روی پشت بام نصب شوند، این احتمال برای شخصی که روی پشت بام است وجود دارد که در معرض سطوح اندک بیشتری از انرژی RF در مقایسه با اشخاص روی زمین قرار بگیرد، اما حتی در این صورت هم این میزان از محدوده های تعیین شده توسط FCC فراتر نمی رود و حتی به آن نزدیک هم نمی شود مگر آنکه فرد خیلی به آنتن نزدیک شده یا درست در مقابل آن قرار بگیرد. لذا اگر چنین احتمالی وجود دارد بهتر است که دسترسی به محیط پیرامونی آنتن محدود گردد.

سطح انرژی RF در داخل ساختمان هایی که اقدام به نصب آنتن های ایستگاه های پایه BTS کرده اند کمتر از میزان انرژی موجود در محیط های خارجی است

در ادامه باید اشاره کنیم که سطح انرژی RF در داخل ساختمان هایی که اقدام به نصب آنتن های ایستگاه های پایه BTS یا راه حل های درون آنها کرده اند عموما کمتر از میزان انرژی موجود در محیط های بیرون از ساختمان است که این نیز البته به نوع مصالح ساختمانی بستگی دارد.

چوب و بلوک های سیمانی میزان انرژی که ممکن است به افراد ساکن در یک ساختمان برسد را به یک دهم سطح اصلی اش می رسانند. از سویی، سطح انرژی پشت یک آنتن صدها و شاید هزاران برابر کمتر از انرژی موجود در مقابل آن است.

بنابراین، اگر آنتنی در بخش جانبی ساختمان نصب گردد، سطح انرژی موجود در اتاقی که آنسوی دیوار قرار دارد بسیار پایین تر از محدوده های ایمن تعیین شده از سوی سازمان های مربوطه است.

سطوح قرار گیری در معرض تشعشعات RF و محدوده های پیشنهادی

سطوح قرار گیری افراد در معرض امواج RF معمولا با مقیاس میکرو وات بر سانتی متر مربع (uW/cm2) سنجیده می شود و در نظر داشته باشید که یک uW یک میلیونیم وات است. بیشینه سطوح تشعشعات مجاور به آنتن های ایستگاه های پایه BTS نیز عموما کمتر از دو میکرو وات بر سانتی متر مربع اندازه گیری شده، ضمن اینکه هرچه از آنها فاصله بگیرید از این میزان کمتر خواهد شد.

آیا آنتن های BTS باعث ایجاد سرطان می شوند؟

علیرغم آنچه گفته شد، هنوز هم بسیاری تصور می کنند که زندگی، کار یا تحصیل در نزدیکی آنتن های BTS ممکن است خطر ابتلایشان به سرطان یا دیگر بیماری ها را بالا ببرد. در حال حاضر شواهد بسیار اندکی در تایید این مساله وجود دارد و به لحاظ نظری نیز نکات مهمی وجود دارند که دخالت داشتن این سازه ها در ایجاد سرطان را نفی می کنند.

نخست اینکه سطح انرژی ناشی از امواج RF نسبتا پایین است، بخصوص زمانی که با دیگر انواع تشعشعات دخیل در ایجاد سرطان نظیر پرتوهای گاما، اکس و فرابنفش مقایسه می گردد. به بیان دیگر، انرژی موجود در امواج RF ساطع شده توسط برج های موبایل به قدری نیست که بتواند پیوندهای شیمیایی درون مولکول های DNA را بشکند.

مساله دوم به طول موج RF بر میگردد. این امواج طول موج بالایی دارند و در نتیجه می توان آنها را تنها در 2.5 تا 5 سانتی متر متمرکز نمود و به همین خاطر این امواج قابلیت آن را ندارند که بعد از متراکم سازی روی سلول های بدن موجودات زنده اثر بگذارند.

با این همه، حتی اگر امواج RF این قابلیت را داشتند که در دُزهای بالا روی بدن تاثیر بگذارند، سطح امواج موجود روی زمین به مراتب پایین تر از حدود استاندارد است که چنین قابلیتی داشته باشد.

مطالعات صورت گرفته روی انسان

در یکی از بزرگ ترین پژوهش های صورت گرفته پیرامون اثرات امواج تابش شده از آنتن های مرتبط با BTS روی انسان، جمعی از محققین بریتانیایی گروهی متشکل از هزار خانواده دارای فرزندان خردسال مبتلا به سرطان را با گروه دیگر از خانواده ها که فرزندانشان سرطان نداشتند مقایسه نمودند و دریافتند که ارتباطی میان قرار گرفتن مادران باردار در معرض این برج ها (مادرانی که منازلشان در نزدیکی این آنتن ها بود) و خطر ابتلای فرزندانشان در سنین پایین به انواع سرطان وجود ندارد.

در پژوهشی دیگر دانشمندان به بررسی آسیب های وارده به DNA و سلول های خونی افراد به عنوان شاخص احتمالی پتانسیل ابتلا به سرطان پرداختند و دریافت که آسیب ها در افرادی که در مجاورت BTSها زندگی می کنند در مقایسه با دیگران بدتر نیست.

سطح انرژی ساطع شده از تلفن های همراه در هنگام استفاده به مراتب بیشتر از آنتن های ایستگاه های پایه BTS است.

نکته دیگری که باید در نظر داشه باشید این است که میزان انرژی ساطع شده از برج های موبایل به مراتب کمتر از سطح انرژی دریافتی شما در هنگام استفاده از موبایل است و تا به امروز بالغ بر 30 پژوهش مستقل برای یافتن ارتباط میان استفاده از تلفن های همراه و ایجاد تومور در افراد انجام شده که تا کنون در هیچیک از آنها به وجود این ارتباط اشاره نشده است، حال نقش آنتن های ایستگاه های پایه BTS که جای خود را دارد.

پژوهش های آزمایشگاهی

در پژوهش بزرگی که همراستا با برنامه ملی سم شناسی آمریکا انجام گرفت گروهی از موش های آزمایشگاهی روزانه 9 ساعت در معرض انرژی RF قرار داده شدند که این پروسه قبل از تولد آغاز و تا دو سال بعد از آن ادامه یافت. براساس نتایج منتشره از این تحقیق، خطر ابتلای موش های نَری که در معرض این انرژی قرار گرفته بودند به تومورهای قلبی و مغزی افزایش یافته (البته باز هم خطر اندک گزارش شد) اما این امر در میان موش های ماده به چشم نخورد. البته اشاره نماییم که با در نظر داشتن دُز بالای تشعشعات RF ایجاد شده برای موش ها و ساعات طولانی قرار گرفتن شان در معرض آن نمی توان با اطمینان گفت که آیا نتایج این تحقیق روی انسان نیز قابل استفاده است یا خیر؟

نظر آژانس های تخصصی در این باره چیست؟

سه نهاد تخصصی شامل آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، برنامه ملی سم شناسی و آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا که معمولا روی عوامل ایجاد کننده سرطان تحقیق می کنند، آنتن های ایستگاه های پایه BTS را در زمره عوامل بالقوه ایجاد سرطان اعلام نکرده اند.

کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا در رابطه با آنتن های مجاور به منازل مسکونی و مدارس گفته است:

تابش پرتوهای RF ناشی از آنتن های مورد استفاده برای ارتباطات موبایل و دیگر سرویس های ارتباطی شخصی، در سطح زمین عموما هزاران برابر کمتر از محدوده های ایمن تعریف شده هستند. محدوده های امن نیز براساس توصیه سازمان های متخصص و همچنین نهادهای دولتی حوزه بهداشت و درمان آمریکا از سوی FCC تعیین شده اند. بنابراین دلیلی برای نگرانی در مورد خطرات این برجها برای ساکنین مناطق مسکونی مجاور به آنها وجود ندارد.

در ادامه این مطلب شما را از نتایج تحقیقات صورت گرفته توسط سازمان های جهانی و همچنین کشورهای مختلف دنیا مطلع خواهیم کرد.

سازمان بهداشت جهانی (2000)

شواهد به دست آمده تا به امروز حکایت از آن دارند که قرار گیری در معرض تشعشعات RF کمتر از حد تعیین شده از سوی کمیسیون بین المللی حفاظت در برابر تشعشعات غیریونیزان (ICNIRP) تاثیر شدیدی روی سلامت عموم جامعه نمی گذارد. بنابراین، زندگی افراد در مجاورت BTSها با فرض اینکه سطح تشعشعات پایین تر از حدود ایمن تعریف شده باشد، هیچ خطری ندارد.

جامعه سلطنتی کانادا (1999)

طبق پژهش های انجام گرفته روی امواج ناشی از آنتن های ایستگاه های پایه BTS مستقر در ایالت های مختلف کانادا مشخص گردید مردمی که در نزدیکی این آنتن ها زندگی می کنند در معرض میدان های بسیار ضعیف فرکانس رادیویی قرار می گیرند.

گروه متخصصان مستقل انگلستان (IEGMP، 2000)

طبق شواهدی که تا به امروز به دست آمده، قرار گرفتن در معرض فرکانس های رادیویی کمتر از میزان تعیین شده توسط هیئت ملی حفاظت رادیویی بریتانیا (NRPB) و همچنین سازمان غیرانتفاعی حفاظت از تشعشعات غیریونیزان (ICNIRR ) نمی تواند باعث ایجاد عوارض شدید روی انسان شود.

موسسه مهندسان برق و الکترونیک ( IEEE، ۲۰۰۱)

قرار گرفتن مردم در معرض میدان های الکترومغناطیسی نزدیک به آنتن های ایستگاه های پایه BTS به مراتب پایین تر از محدوده ایمنی پیشنهادی است؛ لذا به نظر نمی رسد که BTSها خطری را متوجه جامعه نمایند.

آژانس ایمنی هسته ای و حفاظت از پرتو استرالیا (ARPANSA، ۲۰۰۲)

تشعشعات RF ناشی از برج های موبایل سهم بسیار اندکی در کل پرتوهای رادیویی ایجاد شده از منابع ارتباطی دارند... به طور کلی کمتر از ۳ درصد. به علاوه میزان قرارگیری افراد در معرض کل منابع ایجاد کننده فرکانس های رادیویی مجاور به برج های موبایل کمتر از یک درصد بیشینه مجاز است.

گروه مشاور پرتوهای غیر یونیزان انگلستان (۲۰۰۳)

سطح تشعشعات برج های موبایل برای افرادی که در نزدیکی آنها زندگی می کنند به شدت پایین است و شواهد کلی حکایت از آن دارند که بعید به نظر می رسد این میزان تشعشعات خطری را متوجه سلامت افراد کند.

هیئت ملی حفاظت رادیولوژیکی انگلستان (۲۰۰۴)

تاکنونی ارتباطی میان افزایش گسترده استفاده از تلفن های همراه در سرتاسر دنیا و عوارض مخرب بر سلامتی انسان به تایید نرسیده است.

همانطور که مشاهده کردید اغلب تحقیقات صورت گرفته در  این رابطه بر عدم وجود ارتباط میان نزدیکی به آنتن های ایستگاه های پایه BTS و ابتلای افراد به سرطان اشاره دارند. با این همه علیرغم تمامی بررسی های صورت گرفته هنوز هم نگرانی های گسترده ای در رابطه با اثرات برج های ایستگاه های پایه BTS روی سلامتی انسان وجود دارد.

دانشگاه Charles Sturt استرالیا

براساس استانداردهای کنونی استرالیا، محدوده ایمن برای قرار گرفتن عموم افراد جامعه در معرض این تشعشعات 200 میکرو وات بر سانتی متر مربع (برای مدت زمان نامحدود) است.

طبق پژوهش های صورت گرفته توسط محققان دانشگاه چارلز استورت، در صورتی که تشعشعات RF برابر با سطح ذکر شده در بالا باشد، تاثیر نامطلوبی بر سلامت انسان نخواهد داشت و برای آنکه این امواج تاثیر مخربی داشته باشند لازم است که دمای بدن را در حدود یک درجه سانتی گراد یا بیشتر بالا ببرند.

در دوران بارداری نیز چنانچه دمای بدن جنین بین 2.5 تا 5 درجه سانتی گراد بالا برود می تواند اثرات مخربی را بر سلامت آن بگذارد و این دما تنها در صورتی به این اندازه می رسد که سطح تشعشعات از میزان یاد شده در بالا بیشتر شود. لذا قرار گرفتن انسان در معرض تشعشعات ناشی از آنتن های ایستگاه های پایه BTS افزایش قابل ملاحظه ای را در دمای بدن منجر نمی شود.

کمیسیون مالتی مدیا و ارتباطات مالزی

جامعه بین المللی دانشمندان روی این امر اتفاق نظر دارند که انرژی ناشی از آنتن های ایستگاه های پایه BTS به مراتب کمتر از حدی است که بتواند خطراتی را متوجه سلامت انسان نماید، البته تا زمانی که افراد تماس مستقیمی با این آنتن ها نداشته باشند.

این را هم باید در نظر داشته باشید که آنتن با برج هایی که روی آنها سوارند فرق دارد و باید خود را از آنتن ها دور نگه دارید نه برج های آنها.

موسسه تحقیقات تکنولوژی هسته ای مالزی میزان تشعشعات حول BTS های نصب شده در خاک این کشور را مورد ارزیابی قرار داده و اعلام نموده که سطح آن کمتر از یک صدم محدوده امن تعریف شده توسط استانداردهای بین المللی است.

وزارت بهداشت کانادا

مردمی که در مجاورت برج های موبایل و آنتن های ایستگاه های پایه BTS زندگی می کنند بعضا از خطراتی که ممکن است به این خاطر متوجه سلامت شان باشد، ابراز نگرانی می نمایند. باید به اطلاع برسانیم که جامعه علمی روی این نکته اتفاق نظر دارد که انرژی RF ناشی از این آنتن ها بیش از اندازه اندک است تا اثر نامطلوبی روی سلامت انسان بگذارد. در واقع سطح تشعشعات ناشی از برج های موبایل عموما پایین تر از استانداردهای تعریف شده از سوی وزارت بهداشت کاناداست.

کمیسیون بین المللی حفاظت در برابر پرتوهای غیر یونیزان (ICNIRP) 

تا به امروز مطالعات متعددی در رابطه با اثرات دراز مدت و کوتاه مدت قرار گیری انسان در معرض این امواج صورت گرفته و هیچگونه شواهدی دال بر نقش داشتن این امواج و انرژی ناشی از آنها بر سلامت  انسان به دست نیامده است.