پیشنهاد جدید ناسا، پلوتو را به جمع سیارات منظومه شمسی باز می گرداند

آیا پلوتو یک سیاره است؟ پاسخ به این سؤال، به سن و سال فرد و دنبال کردن اخبار روز علم نجوم بستگی دارد. همچنین نظرات اخترشناسان و سیاره شناسان نیز در این مورد با یکدیگر تفاوت دارد.

برای رفع این مشکل، گروهی از دانشمندان ناسا از جمله «آلن استرن» مدیر ارشد پروژه «نیو هورایزنز» تعریف جدیدی را برای «سیاره» پیشنهاد کرده اند که نه تنها پلوتو را دوباره به جرگه سیارات منظومه شمسی باز می گرداند، بلکه بیش از 100 عضو دیگر را نیز به این خانواده می افزاید.

البته «استرن» را نمی توان کاملاً بیطرف دانست؛ هرچه باشد «نیو هورایزنز» توانست علوم فضایی را دوباره به متن اخبار جهان وارد سازد و پلوتو را از جسم کوتوله و فراموش شده ای در اعماق فضای لایتناهی، به موضوعی هیجان انگیز برای بحث و گفتگو بدل نماید.

به هر حال انجمن بین المللی اخترشناسی (IAU) که یگانه مرجع این حوزه محسوب می شود، سه ضابطه را برای سیاره ها تعریف کرده:

• به دور خورشید بگردد
• تقریباً کروی باشد
• مدار گردش آن تا محدوده مشخصی کاملاً پاکسازی شده باشد

استرن و همکارانش از چند جنبه به این تعریف ایراد گرفته اند. مثلاً سیاره هایی که به دور ستاره های دیگر می گردند، یا سیاره های سرگردان که دور هیچ ستاره ای نمی چرخند را در نظر نمی گیرد. همچنین تعریف «محدوده مشخص» یا Zone نیز به درستی تعیین نشده.

از سوی دیگر اگر بخواهیم معیار سوم یعنی مدار گردش کاملاً آزاد را در نظر بگیریم، تقریباً هیچ سیاره ای با آن مطابقت ندارد، زیرا هر روز اجرام فضایی ریز و درشتی از نزدیکی تمام سیاره ها، از جمله کره خاکی عبور می کنند..

به همین دلیل، دانشمندان ناسا تعریف بسیار ساده تری را برای سیاره پیشنهاد کرده اند که بیشتر به ویژگی های فیزیکی ذاتی توجه داشته و رابطه با خورشید یا ستاره های دیگر را در نظر نمی گیرد. تعریف آنها بدین صورت است:

هر جرم فضایی که دستخوش همجوشی هسته ای نشده و به اندازه کافی گرانش دارد تا به حالت کروی درآید، سیاره نامیده می شود.

با این حساب مواردی همچون ستاره ها، سیاهچاله ها، کوتوله های سفید و غیره به راحتی کنار گذاشته می شوند، اما مشکل اینجاست که تعریف جدید، ماه و تمامی اقمار دیگر سیاره ها را نیز در بر می گیرد و حتی برخی از سیارک ها و شهاب سنگ های کروی را نیز می توان سیاره نامید.

به هر حال تصمیم نهایی با IAU است و به زودی مشخص می شود آیا پلوتو، دورترین عضو منظومه شمسی، دوباره به آغوش خانواده سیارات باز می گردد یا خیر.