نگاهی به کتابخانه و بازی های ویدیویی گوانتانامو؛ زندان نظامی بحث برانگیز آمریکا

در سال 2002 میلادی، دولت ایالات متحده فردی موریتانیانی به نام «محمدو ولد الصلاحی» را دستگیر کرد و به بازداشتگاه گوانتانامو فرستاد. در حالی که الصلاحی منتظر تفهیم اتهام خود بود (که هیچوقت صورت نگرفت)، زندگی نامه ای 446 صفحه ای نوشت و به تفصیل، استراتژی هایی که برای تحمل دوران محکومیت خود به کار گرفته بود را شرح داد. در این کتاب، او به صورت فزاینده به صحبت درباره شیفتگی خود نسبت به بازی ها می پردازد؛ علاقه ای که تنها پس از رسیدن او به بازداشتگاه این تاسیسات به وجود آمد.

«پیش از زندان، من تفاوت میان یک سرباز و اسب را [در بازی شطرنج] نمی دانستم و واقعاً گیمر هم نبودم. اما شطرنج به نظرم بازی بسیار جالبی آمد». با توجه به اینکه زندانیان می توانند به راحتی قطعات بازی را به دست بگیرند، شطرنج باعث بهبود حس اعتماد به نفس در الصلاحی شد.

الصلاحی یکی از حدوداً 780 بازداشت شدگان سیاسی است که بخشی از عمر خود را در تاسیسات بازداشتگاه گوانتانامو سپری کرده اند؛ تا جولای 2017، تنها 41 نفر باقی مانده اند. طی 15 سال گذشته، بسیاری از بازداشت شدگان درخواست کتاب از کتابخانه بازداشتگاه داده اند و آنها را مطالعه کرده اند. خبرنگاران به صورت مداوم، عناوینی که راه شان را به این کتابخانه باز می کنند مورد بررسی قرار می دهند و طی سال های اخیر، موجودی گوانتانامو نه فقط دی وی دی ها، بلکه بازی های پلی استیشن 3 را هم شامل می شود.

اما هنوز سوالات زیادی درباره این کتابخانه وجود دارد، تاسیساتی پر از سوالات پر دردسر. وب سایت Waypoint Vice چندی پیش خبرنگار خود، مویرا مک کامن را به کتابخانه بازداشتگاه گوانتانامو فرستاد تا ببیند که جریان بازی های این تاسیسات از چه قرار است. در ادامه این مقاله جذاب را به قلم وی می خوانیم.

---

یک کتابخانه برای بازداشت شدگان گوانتانامو وجود دارد

در سیزدهم سپتامبر سال 2013، مایکل موریسی، حکم آزادی اطلاعاتی نوشت و درخواست داد یک کپی از «دستورالعمل پذیرش کتاب های اهدایی به زندانیان گوانتانامو» را دریافت کند. در مستنداتی که برای او ارسال شد، جمله ای به چشم می خورد که من آن را بارها و بارها خوانده ام، زیرا به صورت سطحی همچون نوعی اعلامیه معمولی و ساده به نظر می رسد.

کتابخانه بازداشت شدگان، کتاب ها، مجلات، روزنامه ها، دی وی دی ها یا سی دی ها، برد گیم ها و بازی های الکترونیکی را برای زندانیان فراهم می کند.

فرمانده جان رابینسون، مدیر امور مردمی یگان رزمی مشترک گوانتانامو در ایمیلی به من گفت که آن «بازی های الکترونیکی»، بازی های پلی استیشن 3 هستند که اواخر تابستان 2011 به کتابخانه بازداشت شدگان اضافه شدند.

بازداشت شدگان هیچوقت به کتابخانه نمی آیند

دستم را در کتابخانه بازداشت شدگان بلند می کنم. ساختمانی که در آن حضور دارم -ساختمانی که میزبان بازی های پلی استیشن 3 برای بازداشت شدگان است- احساسی شبیه به همان تریلی در کارولینای جنوبی دارد که کلاس های استعدادیابی مدرسه ابتدایی ام در آن برگزار می شد. بنابراین در حالی که میان مردانی در لباس نظامی احاطه شده ام، احساسی شبیه به یک دانش آموز دارم. این مسئله که من پایان نامه ام را دقیقاً در همین ساختمان -یعنی کتابخانه بازداشت شدگان خلیج گوانتانامو- نوشتم به من کمک می کند. اما هنوز چیزهای زیادی هست که نمی دانم.

رویم را به سمت شخصی که تور بازداشتگاه را هدایت می کند بر می گردانم -شخصی بیست و چند ساله که به من گوید وی را مدیر برنامه های بازداشت شدگان بخوانم- و درباره بازی های پلی استیشن 3 می پرسم.

او می گوید: «آنها بازی ها را درست مثل کتاب ها درخواست می دهند. آنها می توانند تا سقف 10 بازی در اختیار داشته باشند تا با سایر هم بندان خود به اشتراک بگذارند. هر بار که بخواهند بازی ها را پس بدهند، می توانند آن ها را به ازای یک بازی دیگر بازگردانند.»

مدیر برنامه بازداشت شدگان اندکی بیش تر از یک ماه است که به گوانتانامو آمده است و من دو سال و نیم را صرف مطالعه پروتکل ها، قوانین و رویکردهای این کتابخانه کرده ام. ما سی و چهار دقیقه در این فضا وقت گذراندیم که برای بیش از 30 ماه من را مشغول به کار نگه داشته بود. زمینی که روی آن ایستاده ایم، از سال 1903 میلادی در اختیار دولت ایالات متحده بوده است.

کتابخانه، بُرد گیم های اهدایی از طرف هیچکس را نمی پذیرد

در کتابخانه ایستاده ام، از مدیر برنامه های بازداشت شدگان می پرسم که آیا امکان اضافه شدن بُرد گیم ها هم به کالکشن وجود دارد یا خیر.

«ما دائماً در تلاش هستیم تعداد بازی هایی که در اختیار داریم را افزایش دهیم.» وی در ادامه اضافه می کند: «برخی بازی ها باید پروسه بررسی با اشعه اکس را پشت سر بگذارند، فقط به خاطر موادی که در آنها به کار رفته است. اما اگر مورد تایید قرار بگیرند، ما دائماً سعی می کنیم موجودی مان را با بازی ها افزایش دهیم.»

با این همه، در کتابخانه هیچ برد گیمی وجود ندارد نه شطرنج نه چکرز؛ بازی های پیچیده تر که جای خود دارند. و وقتی روی این موضوع پافشاری می کنم، مدیر برنامه های بازداشت شدگان می گوید تنها بازی هایی که کتابخانه با آنها سر و کار دارد، بازی های پلی استیشن 3 است.

«بازی ها با پیشرفت سیستم، دچار پیشرفت شدند.» یکی دیگر از سربازان حاضر در کتاب خانه ادامه می دهد: «همه چیز با نینتندو شروع شد. آنها یک سیستم نینتندو 64 داشتند، این اولین چیزی بود که دریافت شد و با از رده خارج شدن آن، پیشرفت صورت گرفت. در حال حاضر می دانیم که آنها بعداً به سراغ پلی استیشن 4 می روند، مهاجرت بعدی این است، به خاطر اینکه [کنسول های فعلی] دارند بلا استفاده می شوند.»

اگرچه چیزی نمی بینم، اما برد گیم ها برای سالیان متمادی در تاسیسات بازداشت شدگان بوده اند

من 34 دقیقه در کتابخانه بازداشت شدگان سپری می کنم، هیچ برد گیمی نمی بینم.

با این همه وزیر دفاع سابق ایالات متحده، دونالد رامزفلد در زندگی نامه خود به نام «شناخته و ناشناخته - Known and Unknown» می نویسد: «بازداشت شدگان به زمین بسکتبال و والیبال، میز پینگ پونگ و برد گیم ها دسترسی داشتند». کیندرا میلر راتاندا، مدیر سابق گروه نظامی JAG Corps هم این موضوع را در کتاب خود، یعنی «مرز شرف: ناملایمات درون گوانتانامو» تایید کرده و وکلا را به خاطر وارونه جلوه دادن وضعیت موکل های خود به نقد گرفته است: «اگر آنها اعتقاد دارند وضعیت تا این حد اسف بار است، چرا مسائلی مانند سرعت بخشیدن به روند نامه نگاری و خرید برد گیم های چکرز برای بازداشت شدگان را مطرح کردند؟»

بازی ها بارها در «گزارش پیروی از فرمان اجرایی رییس جمهور در رابطه با وضعیت حبس بازداشت شدگان» مورد اشاره قرار گرفته اند؛ اسنادی که در سال 2009 آماده شدند تا رییس جمهور وقت ایالات متحده، یعنی باراک اوباما را از وضعیت گوانتانامو باخبر سازند. این گزارش -که به خاطر فعالیت های گسترده دریاسالار والش روی آن، گاه «گزارش والش» نامیده می شود- می گوید براساس حکم شماره 2310.01E وزارت دفاع، با بازداشت شدگان به صورت انسانی برخورد شده و به آنها به عنوان انسان احترام گذاشته می شود. در اسناد دیگر نیز آمده که «بازداشت شدگان به اندیشمندی، تحصیل، فعالیت های تفریحاتی و همچنین ورزش و بازی ترغیب می شوند.»

اگرچه صحت آنچه والش در گزارش خود آورده مدتی پیش زیر سوال رفت، وب سایت Wayback Machine آرشیوی از تصاویری با مضمون «وسایل بازداشت شدگان» دارد که برخی از برد گیم های تهیه شده برای آن ها طی سال 2009 را نشان می دهد: چکرز، تخته نرد و شطرنج در میان شان دیده می شود.

اما اگر برد گیمی در گوانتانامو وجود دارد، چرا در کنار بازی های پلی استیشن 3 و در کتابخانه بازداشتی ها نگهداری نمی شوند؟

این سوال را برای یگان رزمی مشترک ایمیل کردم. در ابتدا پاسخی داده نشد. بعداً، فرمانده رابیسون این جوابیه را نوشت:

گروه یگان رزمی مشترک از سال 2008 شروع به تهیه بازی ها به عنوان بخشی از ماموریت خود برای اطمینان از برخورد انسانی با بازداشتی ها و تحریک ذهنی آنها آغاز کرد. با دگرگونی تکنولوژی، بین سال های 2011 و 2012، سیستم ها از نینتندو به پلی استیشن 3 ارتقا یافت. هم بازداشتی ها و هم وکلای آنها به بازی هایی که برایشان تهیه شده دسترسی دارند. برد گیم ها از سال 2007 یا 2008 برای بازداشت شدگان تهیه نشده اند. بازداشتی ها در حال حاضر به خاطر عدم علاقه، از برد گیم ها استفاده نمی کنند. برد گیم ها در انبار است.

وقتی پرسیدم که میزان علاقه چگونه تعیین می شود و اگر مرکز بازداشت تعطیل گردد چه بلایی بر سر بازی ها می آید، رابینسون یک بار دیگر من را به پاسخ اولیه اش ارجاع داد.

شاید بازی ها واقعاً در انبار هستند

وقتی Waypoint از ولز دیکسون، وکیل ارشد مرکز حقوق اساسی پرسید که چه نظری درباره سرنوشت برد گیم های تاسیسات بازداشت گوانتانامو دارد، وی گمانه زد که یگان رزمی مشترک حقیقت را می گوید.

«به نظر من بعید است که یگان رزمی مشترک گوانتانامو، برد گیم ها یا کتاب ها یا دی وی دی ها یا هرچیز دیگری را جمع آوری کرده باشد تا زندگی برای افرادی که در بازداشت به سر می برند سخت تر شود.» وی ادامه می دهد: «حدس من این است که بازداشت شدگان دیگر مثل سابق به صورت متداول برد گیم ها را درخواست نمی کردند، زیرا وقتی اوباما دولت را به دست گرفت، آنها دسترسی بهتری به دی وی دی ها و بازی های ویدیویی و چیزهایی از این دست داشتند، بنابراین چیز جدیدی از راه رسیده بود.»

دیکسون تاکید می کند که تازگی، برای بازداشت شدگان بسیار ارزشمند است. «یکی از چیزهایی که در تاریخ گوانتانامو دائماً از موکل هایمان می شنیدیم این بود که آنها از استفاده دوباره و دوباره از یک چیز خسته می شدند. من هیچ بازداشتی ای نمی شناسم که دیگر در این لحظه، بخواهد هیچ چیز درباره هری پاتر بشنود، درست است؟ چون آنها هری پاتر را به دفعات طی 15 سال اخیر مطالعه کرده اند. اینطور نیست که آنها از هری پاتر خوششان نیاید، آنها عاشق هری پاتر هستند. هری پاتر خیلی از مردان را از دیوانگی نجات داد، خصوصاً در بازه زمانی 2005 و 2006. بنابراین جی. کی. رولینگ باید به این موضوع افتخار کند.»

بسیاری از وکلایی که از بازداشت شدگان پیشین دفاع کرده اند، همچنان با موکلین خود از طریف فیسبوک، توییتر یا حتی پیامک در ارتباط هستند. چند دقیقه بعد از تماس Waypoint درباره سرنوشت بازی های گوانتانامو، دیکسون یک خبر تازه دریافت کرد و تماس گرفت تا آن را انتقال دهد؛ خبری که از سوی یکی از بازداشت شدگان قبلی به گوشش رسید:

من با یکی از موکلینم صحبت کردم که قبلاً بازداشت بود که خودش این بازی ها را تجربه نکرد و می گوید آنها شطرنج، چکرز و حتی پوکر و دومینو داشتند. اما تا اواخر 2010، این بازی ها یا از کتابخانه حذف شدند یا بازداشتی ها دیگر تقاضایشان نمی کردند، اما موضوع به صورت دقیق مشخص نیست. از او پرسیدم که این بازی ها میان بقیه افراد محبوب بودند یا خیر. او به یاد دارد که چند نفر در بلوک او، دومینو بازی می کردند.

پ.ن: گوانتانامو شامل چندین کمپ است که هر کدام از این کمپ ها، بلوک هایی با چند سلول دارند و یک فضای مشترک مرکزی نیز وجود دارد که به بازداشت شدگان امکان صحبت با یکدیگر را می دهد. اما درباره کمپ 7 اوضاع متفاوت است و هیچکس در یگان نظامی مشترک گوانتانامو حاضر به صحبت درباره آن نیست. البته بسیاری هیچ اطلاعاتی درباره کمپ 7 ندارند، زیرا این تاسیسات زیر نظر آژانس اطلاعات مرکزی (CIA) به کار خود ادامه می دهد.

آینده کتابخانه بازداشتی ها نامشخص است

دیکسون تاکید می ورزد که تهیه هر نوع بازی برای کتابخانه گوانتانامو حالا سخت تر از هر زمان دیگری است، زیرا حالا بازداشت شدگان کمتری در آن حضور دارند. «نکته ای که می خواهم با توجه به برد گیم ها به آن اشاره کنم این است که در سال های 2006، 2007 و حتی 2008 یا 2009، تنها 41 بازداشتی باقی مانده بود که 15 نفر از آنها، بازداشت شدگان ارزشمندتر بوده و به صورت جداگانه از بقیه نگهداری می شوند. و بعد 25 یا 26 نفر باقی می ماند که در بلوک های مختلف سکونت دارند، بنابراین [تهیه بازی برای آن ها] سخت تر خواهد بود.»

«با در نظرگیری شرایط فعلی دولت و آگاهی از این موضوع که حتی یک بازداشتی از زمان پایان دولت اوباما گوانتانامو را ترک نکرده است، با وضعیت بدی مواجه هستیم. همه چیز ساکت است، اما من به هیچ وجه این را نشانه رضایت [بازداشتی ها] نمی دانم.»

نکته آخری که درباره کتابخانه بازداشتی ها می دانم این است که...

هر چقدر هم که بخواهم پیگیری کنم، من هیچوقت نمی توانم تمام داستان ها و رسوایی ها، تمام قوانین و کارهای گوانتانامو را برملا کنم. تنها کاری که می توانم انجام دهم، پیگیری سوالات بی پاسخ است:

• در صورت امضای فرمان اجرایی دونالد ترامپ برای منحل کردن ماموریت های یگان رزمی مشترک در گوانتانامو، چه اتفاقی ممکن است برای بازی های داخل انبار بیفتد؟
• اگر دولت ایالات متحده شروع به ارسال بازداشت شدگان زن یا رزمندگان گروه داعش به گوانتانامو کند، فرهنگ بازی آن دچار چه تغییراتی می شود؟
• اگر شطرنج و چکرز قبلاً مورد تایید بوده اند، آیا ممکن است یگان رزمی مشترک یک روز با بازی های استراتژی نظامی موافقت کند؟
• دولت ایالات متحده و صلیب سرخ دقیقاً چه میزان خرج این بازی های ویدیویی و برد گیم ها می کنند؟
• در دهه های آینده شاهد برد گیم ها و بازی های ویدیویی جدیدی خواهیم بود که در طراحی خود، گوانتانامو و کتابخانه بازداشت شدگان را به تصویر می کشند؟
• خانواده بازداشت شدگان، در نبود عزیزان خود چه بازی هایی را تجربه کرده اند تا حواس خود را از حفره خانواده شان پرت کنند؟