شبکه ملی اطلاعات چیست و چه فوایدی دارد؟

کاربران ایرانی به محض شنیدن نام «شبکه ملی اطلاعات» واهمه اینترنتی محدود، بسته و به دور از ارتباطات بین‌المللی را تجسم می کنند. پدیده‌ای که سال‌هاست در دستور کار دولت‌های اخیر کشورمان قرار دارد و حواشی بسیار زیادی پیرامون آن ساخته شده که گاها باعث سردرگمی مخاطب درباره ماهیت این سیستم می‌شود. دیدگاه کاربران عمومی به این مساله شفاف و صحیح نیست و به همین جهت نگرانی آنها روز به روز بیشتر می‌شود.

علت اصلی‌ واکنش‌های منفی مردم در قبال شبکه ملی اطلاعات، به باور برخی از سیاسیون از جمله وزیر ارتباطات کنونی، به خود مسئولین دولت های قبلی و عدم اطلاع رسانی دقیق و درست آنها برمی‌گردد. وی این افراد را مقصر ترس مردم و مقابله آن ها در برابر شنیدن این عبارت می داند. بهتر است با این پدیده و فواید آن و بعد جهانی اش آشنا شویم تا شاید کمی ترسمان از شنیدن عبارت شبکه ملی اطلاعات بریزد.

بحث شبکه ملی اطلاعات از کی شروع شد؟

بیش از 10 سال است که در کشور بحث راه اندازی شبکه ملی اطلاعات سر زبان هاست

شبکه ملی اطلاعات از سال 1384با نام «شبکه ملی اینترنت» در دستور کار مجلس قرار گرفت و تا به امروز که بیش از ده سال از آن زمان میگذرد، رنگ واقعیت کاملی را به خود ندیده است. این پلتفرم تا به امروز در ابعاد کوچکتر از حد واقعی خود به مردم عرضه شده است و هنوز به طور تمام و کمال و سراسری اجرا نشده است

 

در همان سال ها قرار بر این شد که در طی یک بازده زمانی سه ساله، طرح اینترنت ملی به سرانجام برسد که این امر محقق نشد. بعدها با توجه به الزامات سند چشم انداز بیست ساله در سال 1389 موضوع شبکه ملی اینترنت با نام جدید «شبکه ملی اطلاعات» به صورت جدی تر مطرح شد، به طوری که کلیات موضوع در ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه مطرح و تصویب شد. در دولت یازدهم اقدامات اولیه‌ای و راه‌اندازی سه فاز این طرح صورت گرفت و  امروز با راه افتادن کشتی دولت جدید شاهد زمزمه‌هایی در باره نهایی شدن این طرح هستیم.

چیستی شبکه ملی اطلاعات

اما در سال 1389در قانون دقیقا چه موضوی مطرح و تصویب شد: شبکه ملی اطلاعات کشور، شبکه‌ای مبتنی بر قرارداد اینترنت (IP) به همراه سوئیچ ها و مسیریاب‌ها و مراکز داده‌ای است، به صورتی که درخواست های دسترسی داخلی و اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شوند به هیچ‌وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه‌های اینترانت و خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود.

راه افتادن این شبکه به معنای حصر بودن در دنیای اینترنت نیست

براساس اهداف شبکه ملی اطلاعات، اتصال از خارج از کشور به سایت‌های داخلی با محدودیتی مواجه نمی‌شود و همچنان اتصال کاربران خارج از کشور به سایت‌های داخلی نیز برقرار است. با توجه به نکات فوق مشخص می شود که شبکه ملی اطلاعات به هیچ وجه قرار نیست ارتباطات ما را با دنیا قطع نماید.

«علیرضا فرزین»، کارشناس معاونت دولت الکترونیکی در سازمان فناوری اطلاعات ایران، ضمن گفتگو با دیجیاتو این بحث را برایمان بیشتر شفاف کرد:

«اینترنت همیشه هست و ما و تمام دنیا به آن وصل هستیم. اینترنت ملی تعریف و واژه اشتباهی است که در زمان دولت دهم بنا به اقتضای آن زمان و نگاه امنیتی به مسایل روز برای مردم تبیین شد. شبکه ملی اطلاعات هیچ ربطی به محدود کردن اینترنت ندارد و صرفا یک جور گردش اطلاعات در بستر داخلی است. در این طرح با نگاهی به محتواهایی که بیشتر مورد استفاده مردم قرار می گیرند، مثل فیلم و سریال و یا شبکه های پیام رسان، این اطلاعات را وارد بستر پهنای باند داخلی کرده تا سرعت و کیفیت بسیار بهتری را برای کاربر به ارمغان بیاورد.»

فرزین ارزان تر شدن اینترنت را از ثمرات شبکه ملی اطلاعات دانست و مهم ترین جنبه این طرح را بعد اقتصادی آن بیان کرد که این امر هم به نفع کاربر است و هم به نفع دولت. از نظر او زمانی که دیتاهای پرطرفدار مستقیما بر روی شبکه داخلی به گردش بیاید و یک بار به خارج و داخل کشور برنگردد، به سود همه خواهد بود.

این کارشناس ضمن صحبت درباره شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان داخلی مانند «بیسفون» و «بله» و...گفت: «بحث اعتمادسازی اینگونه شبکه‌ها برای کاربران بسیار مهم است. هرگاه این سامانه‌ها بتوانند اعتماد مردم را جلب کنند‏، پرمخاطب خواهند شد. برخی از این شبکه‌ها قابلیت‌های بسیار بهتر، بالاتر و کارآمدتری مثل پرداخت درون برنامه‌ای و... نسبت به تلگرام دارند، ولی متاسفانه روی خوشی از کاربران نمی‌بینند.»

علیرضا فرزین استفاده از اصطلاحاتی همچون ترافیک داخلی و ترافیک بین‌الملل را تفکیک مناسبت‌تری در این حوزه دانست:

«3 فاز اول شبکه‌ملی اطلاعات به بهره‌برداری رسیده که بخش اعظم و جدی آن از دولت یازدهم شروع شده است. اپراتورها و بسیاری از ISP ها هم‌اکنون به تفکیک دو نوع حجم داخلی و خارجی پرداخته‌اند و بسیاری از سرورها و CDN (سرویس‌های توزیع محتوا) وارد پهنای باند داخلی شدند که نتیجه آن را در سرعت لود سریع‌تر و کیفیت بهتر استفاده از آنها مشاهده می‌کنیم.»

شبکه ملی اطلاعات در سایر کشورها

اگر از پیگیران اخبار تکنولوژی باشید حتما می دانید که کره جنوبی پرسرعت ترین اینترنت جهان را در اختیار کاربرانش قرار می‌دهد. اینترنت ملی یکی از دلایل اصلی سرعت پیشرفته در این کشور است. کره جنوبی که از نظر آمادگی الکترونیک و پهنای باند رتبه نخست را در دنیا دارد و 80 درصد پهنای باندش داخلی است. یعنی شبکه‌‌ای دارد که بی‌نیاز از ارتباطات خارجی، 80 درصد ارتباطات و انتقالات دیتای آن در داخل شبکه به گردش در می‌آید.

«بهرنگ بینش» یکی از کارشناسان حوزه آی تی، فوایدی که اینترنت ملی به ارمغان می آورد را بیش از یکی دو مورد می داند. او به دیجیاتو گفت:

«فراهم کردن امکان دسترسی پرسرعت، کاهش قیمت استفاده از خدمات شبکه و پهنای باند و افزایش امنیت اطلاعات کاربران مهم ترین این فواید به شمار می روند. فوایدی که سیاسیون مختلف جهان بعد از افشاگری های «اسنودن» بیشتر به اهمیت آن ها پی بردند و کشورهایی چون آلمان، روسیه، برزیل، چین و ... در این راستا اقدامات مهمی را انجام دادند.»

از نظر این کارشناس آی تی، اطلاق نام شبکه ملی اطلاعات به جای اینترنت ملی کار بجا و درستی است، چرا که استفاده از این سرویس می‌تواند حتی در بخش‌هایی مثل آموزش‌های الکترونیکی به صورت آفلاین صورت پذیرد و نیازی به وصل بودن اینترنت نباشد. وی معقد است به سبب مخاطرات امنیتی کشور و حملات سایبری پی در پی به ایران، باید هرچه زودتر به سیستم شبکه ملی اطلاعات به طور کامل دست پیدا کرد.

شبکه ملی اطلاعات در بسیاری از کشورهای مدرن راه‌اندازی شده است

گفتنی است در سطح جهانی، چین در برابر هجمه الکترونیکی آمریکا بیشترین مقاومت بین المللی را تا کنون از خود نشان داده به طوری که تا کنون بیشترین تعداد بازی های ملی رایانه ای، موتور جستجوی ملی، ایمیل‌های ملی و از همه مهمتر سیستم عاملی ملی را طراحی کرده است. هند و برزیل دو کشور دیگر هستند که با راه اندازی اینترنت ملی خود و هزینه های هنگفت برای تحقق آن سعی در امنیت کاربران خود در برابر جاسوسی های بین المللی داشتند. بعنوان مثال برزیل با کشیدن خطوط فیبرهای نوری زیردریایی جداگانه تا مرزهای پرتغال با هزینه ای بالغ بر 185 میلیون دلار، مصمم بودن خود را در اجرای این طرح به جهانیان نشان داده است.

طلای دیتا به جای طلای سیاه

سرعت بیشتر و کیفیت بهتر از فواید اصلی این شبکه ملی است

رییس بنیاد ملی نخبگان، «سورنا ستاری»، چندی پیش در مصاحبه تلویزیونی خود به نکته جالبی اشاره کرد. وی باور داشت که جوانان و دولت فهمیده اند نفت تنها راه پولدار شدن و چرخه اقتصادی کشور نیست و طلای دیتا و داده، این روزها بیشتر از پیش نمود پیدا کرده است. وزیر کنونی ارتباطات، محمد جواد آذری جهرمی هم درباره همین مساله پیش تر گفته بود: « شبکه ملی اطلاعات سند شکوفایی اقتصادی است، سند شکوفایی نخبگان و اشتغال در عرصه‌ی فناوری مجازی با استفاده از داده‌ها.»

شکل گیری شبکه ملی اطلاعات و اینترنت ملی امری دور از ذهن و خلاف رویه عملکرد جهانی نیست، بلکه دقیقا حرکت در مسیری است که کشورهای پیشرو جهان مانند کره جنوبی، چین، روسیه، استرالیا و ... در آن قرار دارند. هرچه در دستیابی به این موضوع تاخیر صورت بگیرد، به ضرر کشور و مردم در همه زمینه هاست. کارشناسان معتقد هستند ما با نداشتن شبکه ملی اطلاعات به قدرتمند شدن سایر کشورها در برابر خودمان از طریق دسترسی آنها به اطلاعات کاربران ایرانی کمک کرده‌ایم و در رقابت دنیای اینترنتی، بازی را به آنها واگذار کرده‌ایم.