آشنایی با انواع و اقسام آرایش موتور خودرو

بنیادی ترین و ابتدایی ترین عضو یک خودرو موتور و سیلندر های درون آن است. نحوه چیدمان سیلندر ها در کنار هم نیز برای هر راننده ای مفهومی آشناست. اما این بار با هم از زاویه ای دیگر و با فاکتور های متفاوتی به چیدمان سیلندر و پیستون نگاه خواهیم کرد. نگاهی شاید کمی با علاقه بیشتر و فاکتور هایی شاید کمی غیر منطقی.

هر کسی می تواند از تماشای خطوط زیبا و فریبنده یک خودرو لوکس لذت ببرد. اما قطعا حس کردن تک تکِ اجزا یک موتور، شنیدن و لذت بردن از فریاد های بلند سیلندر های زیر کاپوت از هر شخصی انتظار نمی رود.

با ما همراه شوید تا مروری سریع بر مهمترین اشکال موتور ها داشته باشیم.

سیلندر ها

سیلندر ها در داخل موتور طوری چیده شده اند که یکی پس از دیگری یا به صورت دوتایی مرحله احتراق را بگذرانند. این ترتیب به موتور کمک می کند تا نرم تر و با صدای کم تر کار کند.

همچنین آرایش سیلندر ها برای کم تر شدن لرزش بسیار مهم است. مثلا از یک موتور خطی نمی توان انتظار زیادی برای کاهش لرزش داشت. اما وقتی که سیلندر ها رو به روی هم یا V شکل اند، لرزش یکدیگر را خنثی می کنند.

همچنین به مقدار هوایی که داخل همه سیلندر های یک موتور جا می گیرد، حجم موتور می گویند. حجم موتور تاثیر زیادی روی قدرت دارد و با واحد لیتر بیان می شود. پس وقتی می شنوید که موتور یک خودرو 2 لیتری است، یعنی 2 لیتر هوا در آن می گنجد.

تک سیلندر

موتور های تک سیلندر قدرت کافی برای راه بردن یک خودرو را ندارند. اما در وسیله هایی مثل موتورسیکلت های کوچک و ماشین های چمن زنی زیاد دیده می شوند. صدای اعصاب خرد کن بعضی موتور ها بخصوص ماشین های چمن زنی به دلیل تک پیستون بودن آن هاست. (پیستون دیگری نیست که لرزش آن را خنثی کند)

 

دو سیلندر V شکل

موتور سیکلت ها بیش تر بین 1 تا 4 سیلندر دارند. اما بگذارید نگاهی به موتوری کمی خاص تر و متفاوت بیاندازیم: "هارلی دیویدسون"

پیستون های این موتور بزرگ اند و با سرعت زیادی بالا و پایین

نمی روند.

در نتیجه یک موتور هارلی دیویدسون صدایی شبیه "تامپ تامپ" ایجاد می کند که شخصیت خاصی به این موتورسیکلت داده است. این موتور لرزش زیادی هم دارد که البته این هم جزئی از همان شخصیت است.

چهار سیلندر خطی

بیشتر خودرو های سواری کوچک موتور های  چهار سیلندر خطی دارند. این موتورها معمولا کم تر از دو لیتر حجم دارند.

ارزان و کوچک بودن اصلی ترین دلیل استفاده از این موتور ها است. تقریبا می توان گفت موتور های چهار سیلندر معمولی ترین و کم جذبه ترین موتور مورد استفاده است که صد البته صدای آن ها نیز هیچ جذابیتی ندارد.

 

سیلندر تخت (بوکسوری)

همه دنیا فولکس قورباغه ای را به خوبی می شناسند. این خودروی معروف از موتور چهار سیلندر تخت استفاده می کند. شباهت پیستون های این موتور به دست های یک ورزشکار بوکس باعث شده آن را موتور بوکسوری بنامند.

یکی از ویژگی های این نوع موتور این است که می توان آن را نزدیک کف خودرو قرار داد و به این وسیله مرکز وزن خودرو را به زمین نزدیک کرد. نزدیک شدن مرکز ثقل خودرو به زمین هم یعنی بهتر شدن فرمان پذیری و پایداری خودرو.

موتورهای تخت صدای خاصی هم دارند که آن ها را کاملا متمایز از بقیه می کند. به خصوص اگر تعداد سیلندر ها بیشتر شود، مثلا پورشه 911 موتور 6 سیلندر تخت دارد و فراری حتی از موتور 12 سیلندر تخت هم استفاده کرده است.

پنچ-شش سیلندر خطی

وقتی به عدد های 6 و بالاتر می رسیم، کم کم سیلندر های خطی دچار تعدد می شوند. اولین مزیت واضح موتور های  V شکل به خطی، جمع و جور بودن آن هاست. تصور کنید وقتی قرار باشد سیلندر ها تک تک در یک خط چیده شوند، به تعداد سیلندرها باید کاپوت کشیده تر شود و به همان نسبت هم فضای کابین کم تری خواهید داشت. اما ساده ترین برتری آرایش خطی تعمیرات ساده آن هاست. درحالی که موتور های خورجینی کمی تعمیرات مشکل تری دارند.

با همه این اوصاف همچنان شش سیلندر های V شکل در بین خودروسازان محبوبیت بیشتری دارد. و جز تعداد معدودی از سازندگان، همگی دیر یا زود به آرایش خورجینی روی می آورد بی ام و، علاقه مند ترین خودروساز به موتور های خطی است.

این که در آینده ب ام و تسلیم خواهد شد یا نه جای بحث دارد ولی در هر صورت توصیه می کنیم حداقل در مدل های قدیمی ب ام و مثل E46 ها هم شده، یک کاپوتی را بالا بزنید و به کشیدگی موتور دقت کنید، شک نکنید ابهت و عظمت موتور تحت تاثیرتان قرار می دهد.

علت رایج استفاده از پنج سیلندر خطی هم معمولا به دلیل دراز بودن 6 سیلندر هاست. به عنوان مثال Volvo V70 یکی از پنج سیلندر های خوش ساخت است که به اندازه 6 سیلندر ها نرم و بی صدا نیست، ولی از 4 سیلندر ها خیلی بهتر است.

V6-V8

6 سیلندر های خورجینی بخصوص در چند سال اخیر خیلی محبوب و پر استفاده شدند. کافی است به نسل های گذشته کره ای ها نگاهی بیاندازید. موتور هایی که به نوبه ی خود کارکرد و صدای خوبی دارند ولی در دنیای V8 ها داستان خیلی فرق می کند.

یک موتور V8 شبیه یک حیوان وحشی است که غرش می کند و می لرزاند. هواداران خودرو، عاشق موتور های V8 هستند. بخصوص که این موتور های قدرتمند ممعمولا بیش از 3.5 لیتر حجم دارند.

موتور چرخشی وانکل

قطعا شما هم Mazda RX8 خاطره انگیز را یادتان است. اما احتمالا توجهی به موتور خاص و متفاوت این مزدا نکرده اید. موتور چرخشی اختراع بسیار جالبی است.

پیستون ها به شکل سه گوش چیده شده اند و به صورت چرخشی حرکت می کنند.  موتور وانکل بسیار نرم، جمع و جور و پرقدرت و صدای آن بدون صداگیر، بسیار بلند است. برخی می گویند که صدای منحصر به فرد این موتورها شبیه صدای پاره شدن قالی است!

ناگفته نماند که موتور وانکل تشنه سوخت بوده و مصرفش زیاد است و تقریبا فقط مزدا از آن استفاده کرده است.

V10-V12

اگر از V10 ها یک R8 و از V12 ها یک اونتادور باقی بماند، دنیا همچنان زیبایی های خود را دارد. اینکه یک موتور فراری، یک اثر هنری است یا نهایت ظرافت مهندسی، زاده کشوری پر از هنرمند و شاهکار معماری است یا کشوری که چهارمین اقتصاد بزرگ اروپاست، پرسشی است که باید به هر دو قسمت آن پاسخ مثبت داد.

در 3 ثانیه به 100 کیلومتر بر ساعت رسیدن و همزمان با آن به سمفونی دلنشین یک موتور ایتالیایی گوش سپردن، تجربه ای بی مانند خواهد بود. تحت چنین شرایطی است که می توان شالوده ای از هنر و مهندسی یک لامبورگینی ایتالیایی را حس کرد.

از آئودی R8 آلمانی هم نباید غافل شد. شاهکاری که غرش مخصوص به خودش را دارد. و درنهایت اینکه موتور های 10 و 12 سیلندر معمولا حدود 5-7 لیتر حجم موتور دارند. با قدرتی در حدود 600-700 اسب بخار.

W16

16 سیلندر را به شکل V نمی توان چید. چون در این صورت اندازه موتور به اندازه یک خودرو می شود. از طرف دیگر میل لنگی که 16 تا سیلندر به جانش افتاده اند، قطعا اذیت خواهد شد! راهکار این مشکل استفاده از دو موتور V شکل با میل لنگی واحد است که موتوری W شکل را می سازند.

چنین ایده ای موتور بوگاتی را تشکیل می دهد. به زبان ساده تر ویرون از دو موتور V8 چهار لیتری تشکیل شده. برای روشن شدن میزان قدرت آخرین نسخه بوگاتی (شیرون) با آرایش موتور W16 لازم به ذکر یک مثال است.

پراید صفر کیلومتری که تازه از کارخانه بیرون آمده را در نظر بگیرید. این خودرو در بهترین حالت 63 اسب بخار قدرت خواهد داشت. بوگاتی شیرون هم 1500 اسب بخار!