گزارش میدانی دیجیاتو از سهم 50 درصدی قطعات تقلبی در بازار؛ هزینه نگهداری از خودرو هر روز بیشتر می شود

ماجرای قطعات تقلبی موجود در بازار خودرو، ماجرای تازه ای نیست، با این حال در پی وخیم شدن شرایط تامین ارز و واردات قطعات منفصله از گمرک و افزایش قیمت ها، زمینه برای عرضه قطعات تقلبی یا مستعمل در بازار به شدت افزایش یافته است و همین مسئله نیز به افزایش شدید هزینه های نگهداری از خودرو و پیچیدگی تعمیر و نگهداری خودروهای دست دوم منجر شده است.

«همین حالا نیمی از قطعاتی که به اسم برند آلمانی و فرانسوی در ایران به فروش می‌رسند قطعه‌های تقلبی هستند که در واحدهای زیرزمینی تولید می‌شوند. کیفیت این قطعه چندین برابر از قطعه‎های ایرانی بدتر است.چرا که کیفیت قطعه های کارخانه های مجوز دار تحت نظارت استاندارد تولید و بسته بندی می شود اما هیچ نظارتی بر عملکرد بنگاه های بی‌نام و نشان وجود ندارد.» این جملاتی که «علیرضا نیک آئین» رئیس اتحادیه مکانیسین‌ها با گفتن آنها آشفتگی بازار قطعات را تائید کرد.

آمارهای اعلامی از سوی گمرک در حالی از واردات 780 میلیون دلار قطعه در 3 ماهه نخست امسال خبر می‌دهد که این روزها قطعه‌های خودروهای خارجی در بازار نایاب شده است.

آنگونه که رئیس اتحادیه مکانیسین‌ها اعلام کرده فروشندگان قطعه حاضر به عرضه محصولات خود نیستند و همین مساله، تعمیر خودروهای خارجی را با مشکل مواجه کرده و در برخی موارد هزینه تعمیر خودرو از قیمت خودرو گران‌تر می‌شود. نیک آئین همچنین از افزایش شکایات از مکانیک‌ها به اتحادیه به دلیل نصب قطعه‌های تقلبی خبر داد و به پول نیوز گفت:

«البته قطعه‌های تقلبی به صورت ماهرانه‌ای همانند قطعه‌های اورجینال ساخته می‌شود و همین مساله امکان تشخیص برند اصل را از تقلبی را حسابی سخت کرده است البته مردم در صورت هرگونه شکایات از مکانیک‌ها می‌تواند با شماره 77646060 تماس بگیرند. در حال حاضر دارندگان محصولات بنز، BMW، پورشه بیشترین مشکل را در تامین قطعه دارند. البته خودروهای آسیایی هم چندان از مشکلات این روزها بی‌نصیب نیستند اما به دلیل قیمت بالایی که خودروهای اروپایی دارند، تولید قطعه‌های تقلبی به اسم آلمان و فرانسه و آمریکا سود بیشتری برای سودجویان داشته و به همین دلیل قطعه‌های تقلبی را در این برندها بیشتر می‌بینیم.»

تلاطم در مکانیکی‌ها

بررسی بازار قطعات خودرو نشان می‌دهد این روزها هزینه تعمیر خودرو به نسبت اسفند پارسال 50 تا 100 گران‌تر شده است. پیش این هزینه یک دست رینگ و پیستون ولوو 7 میلیون تومان بود اما حالا قیمت این قطعه به 21 میلیون تومان رسیده است. البته این گرانی تنها گریبان‌گیر صاحبان خودروهای گران قیمت نیست بلکه دارندگان کامیون و اتوبوس‌های خارجی که از قشر مرفه جامعه نیستند هم برای تامین قطعات با مشکل مواجه شده‌اند. به همین دلیل سری می‌زنیم به چند مکانیکی‌ سطح شهر تا حال و هوای تعمیرکاران و مشتریان را جویا شویم.

مکانیکی، جلوبندی، تنظیم موتور و تعویض روغن؛ تابلو لاجوردی دیگر رنگ و روی قبلش ندارد، انگار در این چند سالی‌ که بالای مغازه بوده تیغ آفتاب و تندی بوی بنزین و روغن، رمق‌ش را کشیده است. «کامران مصطفوی» کارش را از شاگردی شروع کرده و حالا 7 سالی‌ست که مستقل شده، البته قبل از آن چند دوره تعمیر تخصصی برق خودرو هم گذرانده، از چاله تعمیرگاه خودش را بیرون می‌کشد، دستانش را تمیز می‌کند و می‌نشیند پشت میزش. جوابش در پرسش به دلیل فروش قطعات تقلبی در مکانیکی‌ها دور از ذهن نبود:

«تامین قطعات اصلی برای خودروهای خارجی تقریبا غیر ممکن شده است. در سال‌های قطعات تقلبی در کنار قطعات اصلی و استوک در بازار وجود داشت که می‌شد آنها را به راحتی از روی قیمت تشخیص داد. اما الان شرایط بازار به گونه‌ای است که قطعات اصلی به سختی در بازار دیده می‌شود، ضمن آنکه شناخت آن برای تمام مکانیک‌ها ممکن نیست. قبلا دوستانی در بازار قطعات داشتم که قطعات اصل و غیر اصل را معرفی می‌کردند اما چند ماهی‌ست که از این کار خارج شده‌اند. من هم نمی‌توانم هر روز از با کیفیت بودن قطعاتی که ویزیتورها برایم می‌آورند مطمعن شوم.»

او در ادامه صحبت‌هایش توپ را به زمین فروشندگان قطعات می‌اندازد و توضیح می‌دهد که وضعیت نابه‌سامان بازار قطعات بر تمامی شاغلان و خدمات دهندگان حوزه خودرو از تامین کنندگان تا مکانیک‌ها تاثیر گذار بوده و عدم صداقت فروشندگان قطعه کار را برای ما سخت‌تر کرده است.

از جواب‌هایش مشخص است که خودش را قربانی شرایط می‌داند و نمی‌خواهد هیچ نقشی را به گردن گیرد. مکانیک دیگری که با او صحبت می‌کنم بی‌پرواتر پاسخ می‌دهد:

«مکانیک اگر اهل فن باشد اصل و فرع را خیلی خوب از هم تشخیص می‌دهد. ما سال‌ها با قطعات زندگی کردیم، مگر می‎شود که کسی خاک مکانیکی را خورده باشد اما فرق بین سرسیلندر با کیفیت و بی‌کیفیت را نداند؟ »

به او توضیح می‌دهم که سامانه‌ای برای دریافت شکایات مردمی از مکانیک‌ها راه اندازی شده تا بتوانند نسبت به فروش قطعات تقلبی توسط مکانیک‌ها اعتراض کنند. سرش را تکان می‌دهد و لبخندی می‌زند که انگار برایش اهمیت ندارد و طوری سیگارش را به آتش می‌کشد که گویا عصبانی‌ شده است:

«این کارها مشکل اصلی را حل نمی‌کند. کمبود قطعات اصلی و چند برابر شدن قیمت آنها با شکایت کردن از مکانیک‌ها حل نمی‌شود. اگر قطعه اصلی به وفور در بازار باشد چه کسی قطعه تقلبی می‌فروشد؟»

به او یادآور می‌شوم که قطعه اصلی در بازار وجود دارد اما فروشندگان قطعه یا برخی مکانیک‌ها در فروش آن تعلل می‌کنند و اسم این کار احتکار است. با نظرم موافق است:

«راهی جز احتکار وجود دارد؟ قطعه‌ای که 6 میلیون خریده‌ام را باید 9 میلیون بخرم. رک بگویم تا زمانی که برایم به صرفه نباشد، قطعه‌ اصلی نمی‌خرم و نمی‌فروشم. ضمن آنکه خریدار حاضر نیست برای قطعه اصل چند میلیون پول بیشتر بدهد.»

او در حرف‌هایش به رانندگان خودروهای سنگین که مسافران جاده هستند، اشاره می‌کند که خرید قطعات اصلی برای آنها ضروری‌ست اما توان پرداخت آن را ندارند؛ موضوعی که تبعات بسیاری به همراه دارد.

با این حال به نظر می‌رسد بیشترین افرادی که از تقلبی بودن قطعات متضرر خواهند شد دارندگان خودرو هستند، چراکه برای تعمیرات با قطعات تقلبی، متحمل هزینه‌های سنگین خواهند شد. از سوی دیگر صاحبان خودرو که هیچ سررشته‌ای از اصل یا تقلبی بودن خودرو ندارند، نمی‌توانند ادعای مکانیک‌ها را در همین مورد بپذیرند.

«پویا معتمد» برای دومین بار است که در 10 روز اخیر به مکانیکی مراجعه می‌کند. او یک خودرو پراید دارد که سوئیچ‌های بالابر شیشه آن برای اولین بار حدود 10 روز قبل تعویض شد، اما دوباره همین مشکل برای او تکرار شده و مکانیک تنها راه را تعویض مجدد سوئیچ‌های بالابر شیشه می‌داند. معتمد به دیجیاتو می‌گوید که تعمیر خودرو در این شرایط بی‌فایده است چون مکانیک‌‎ها با آگاهی کامل نسبت به بی‌کیفیت بودن قطعات، آنها را تعویض می‌کنند و از مشتری پول می‌گیرند:

«باور کردن این موضوع که مکانیک نتواند قطعه اصلی را از تقلبی تشخیص دهد برای من دشوار است، چون مکانیک‌ها سال‌هاست که با قطعات خودرو سروکار دارند و حتما می‌توانند آنها را از هم تشخیص دهند.»

«آرش عبدی» تویوتا سوار است. او هم با این موضوع موافق است، اما در گفتگو با دیجیاتو راه دیگری را برای تامین قطعات اصلی عنوان می‌کند: «به جز ساکشن روغن تا الان سه برای برای تعمیر خودرو به نمایندگی مراجعه کردم، دو مرتبه قطعات اصلی را از نمایندگی دریافت کردم و سومین بار که قطعه وجود نداشت توسط نمایندگی سفارش خرید و واردات قطعه اصلی را دادم. البته تامین قطعه اصلی بسیار هزینه‌بر است و اگر لازم باشد دفعات بعد قطعه استوک اصل تهیه خواهم کرد.»

عبدی به تعمیرکاران خارج از نمایندگی اطمینان ندارد و تاکنون کرولا 2015 خود را برای تعمیر به دست هیچ مکانیکی جز مراکز مجاز خدمات پس از فروش نسپرده است. او با راه اندازی سامانه شکایت از تعمیرکاران متخلف موافق است و معتقد است که مکانیک‌ها نباید با خرید اجناس تقلبی، بازار فروش را برای سازندگان زیر زمینی قطعات داغ کنند.

چنانکه مشخص است در زنجیره تامین قطعات خودرو تنها سازندگان قطعات تقلبی هستند که بدون هیچ پیگیری و نظارتی ازین زنجیره سود می‌برند. البته این احتمال هم وجود دارد که حامیانی در بازار فروش قطعات خودرو داشته باشند.