علائم خرابی سنسور اکسیژن و نحوه تست آن

عملکرد بهینه موتور خودرو به دو عامل اصلی ترکیب صحیح سوخت و هوا و تنظیم دقیق زمان جرقه‌زنی بستگی دارد. کامپیوتر خودرو (ECU) برای دستیابی به این هدف، به اطلاعاتی از سنسورهای مختلف ازجمله سنسور اکسیژن نیاز دارد. این سنسور با اندازه‌گیری میزان اکسیژن در گازهای خروجی اگزوز، به ECU کمک می‌کند نسبت صحیح سوخت و هوا را تنظیم کند تا از انتشار آلودگی بیش‌ازحد و مصرف سوخت بالا جلوگیری شود. علائم خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند مشکلات متعددی را برای خودرو ایجاد کند. در این مطلب دیجیاتو به عوامل و نتایج خرابی سنسور اکسیژن خواهیم پرداخت. همچنین راه تست سنسور اکسیژن را برای شما شرح می‌دهیم.

سنسور اکسیژن چیست؟

سنسور اکسیژن یک قطعه الکترونیکی است که نسبت اکسیژن سوخته‌نشده در اگزوز را اندازه‌گیری می‌کند و اطلاعات آن را به ECU می‌فرستد. این اطلاعات برای تعیین نسبت بهینه هوا به سوخت اهمیت بالایی دارد و تضمین‌کننده عملکرد صحیح موتور و کنترل آلایندگی خودرو است. درصورت خرابی، سنسور نمی‌تواند این نسبت را به‌درستی گزارش کند که منجر به مصرف سوخت بیشتر، افزایش آلایندگی و حتی آسیب به قطعات دیگر مانند مبدل کاتالیزوری می‌شود.

خودروها حداقل یک سنسور اکسیژن قبل از مبدل کاتالیزوری و یک سنسور در هر اگزوز دارند. تعداد دقیق آن‌ها بستگی به سال تولید، سازنده، مدل و نوع موتور خودرو دارد. مدل‌های قدیمی معمولاً چهار سنسور اکسیژن دارند.

دلایل خرابی سنسور اکسیژن

سنسور اکسیژن یک قطعه مصرفی با عمر مشخص است، اما عوامل زیر می‌توانند باعث خرابی زودهنگام آن شوند:

• افزایش بیش‌ازحد دمای گازهای آلاینده: اگر دمای گازهای خروجی از موتور از حد مجاز فراتر رود، به این قطعه الکترونیکی حساس آسیب می‌رسد.
• تجمع رسوب و آلاینده‌ها: بنزین بی‌کیفیت (با کربن زیاد) یا نشتی مایعات خودرو (مانند سیلیکات ناشی از نشت مایع خنک‌کننده یا فسفر ناشی از مصرف بیش‌ازحد روغن) می‌تواند باعث تجمع رسوب روی سطح سنسور شود و عملکرد آن را مختل کند.
• خرابی واشر منیفولد اگزوز: خرابی این واشر باعث تماس مستقیم سنسور با حجم بالایی از گازهای آلاینده شده و به آن آسیب می‌رساند.

علائم خرابی سنسور اکسیژن

تشخیص به‌موقع خرابی سنسور اکسیژن برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر و هزینه‌های اضافی ضروری است. نشانه‌های رایج خرابی این سنسور عبارتند از:

• روشن شدن چراغ چک موتور: این اولین و جدی‌ترین نشانه است که نیاز به دیاگ زدن برای تشخیص دقیق مشکل دارد.
• افزایش ناگهانی مصرف سوخت: خرابی سنسور باعث می‌شود نسبت سوخت و هوا به‌درستی تنظیم نشود و موتور سوخت بیشتری مصرف کند (تا ۴۰ درصد افزایش مصرف).
• خروج دود تیره و غلیظ با بوی بد از اگزوز: این نشانه ناشی از احتراق ناقص و سوختن بنزین اضافی است که می‌تواند بوی نامطبوعی شبیه به «تخم مرغ گندیده» (به دلیل تولید دی‌اکسید گوگرد) ایجاد کند.
• کاهش عملکرد موتور و ریپ زدن: به هم خوردن نسبت سوخت و هوا، راندمان احتراق را کاهش داده و باعث کارکرد نامنظم موتور، مکث یا از دست دادن قدرت می‌شود.
  پیشنهاد مطالعه: علت ریپ زدن ماشین در شرایط مختلف
• سروصدای غیرعادی موتور: ممکن است صداهایی مانند ضربه، دنگ دنگ یا تق تق (ناشی از شل شدن اتصالات) از موتور شنیده شود که به‌دلیل مخلوط سوخت و هوای نامناسب است.
• آسیب دیدن کاتالیست: افزایش دمای موتور و گازهای آلاینده به‌دلیل خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند به مبدل کاتالیزوری آسیب جدی وارد کند.
• گاز نخوردن خودرو: ECU در تنظیم زمان دقیق جرقه‌زنی دچار مشکل می‌شود و خودرو به درستی شتاب نمی‌گیرد.
• بالا بودن دور موتور در حالت درجا: ممکن است ECU وضعیت خودرو را اشتباه تشخیص دهد و دور موتور را در حالت درجا بالاتر از حد عادی (حدود 1000 دوربردقیقه) نگه دارد.
• رد شدن در تست معاینه فنی: به‌دلیل افزایش میزان آلاینده‌های خروجی از اگزوز.
• هشدار خرابی مدار گرمایشی خودرو: این هشدار نیز می‌تواند نشانه‌ای از عملکرد نادرست سنسور اکسیژن باشد.

تعویض سنسور اکسیژن

سنسور اکسیژن قابلیت تعمیر ندارد (مگر در موارد شل شدن اتصالات) و درصورت تشخیص خرابی، باید تعویض شود.

• عمر مفید: برای خودروهای جدید، معمولاً بین ۱۰۰ تا ۱۶۰ هزار کیلومتر و برای خودروهای مدل پایین‌تر یا پرکارکرد، حدود ۵۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر است.
• تعویض هم‌زمان: اگر یکی از سنسورها خراب شد، احتمالاً بقیه نیز به پایان عمر خود نزدیک هستند و بهتر است همزمان تعویض شوند.
• مکان تعویض: این قطعه معمولاً در مسیر اگزوز قرار دارد و برای تعویض آن باید به تعمیرگاه مراجعه کنید.

پیشگیری از خرابی

• مراجعه به تعمیرکار متخصص: برای تعمیر خودروی خود به تعمیرگاه‌های متخصص مراجعه کنید.
• انجام سرویس دوره‌ای: برنامه تعمیر و سرویس دوره‌ای خودرو که توسط سازنده توصیه شده را انجام دهید.
• رسیدگی فوری به مشکلات: هرگز رسیدگی به علائم مشکل‌ساز را به تعویق نیندازید.
• استفاده از قطعات باکیفیت: مطمئن شوید که تعمیرکار از قطعات اصل و باکیفیت برای جایگزینی استفاده می‌کند.

شبیه‌ساز سنسور اکسیژن چیست؟

شبیه‌ساز سنسور اکسیژن نوعی جایگزین ثانویه برای سنسور اکسیژن است که سیگنال‌های شبیه‌سازی را برای ارزیابی و استفاده در خارج از جاده فراهم می‌کند.

روش تست سنسور اکسیژن چگونه است؟

برای تست سنسور اکسیژن، چند راه پیش‌روی شما است. البته باید توجه داشته باشید که برای تست سنسور اکسیژن به کمک یک مکانیک حرفه‌ای و همچنین ابزارهای او نیاز خواهید داشت.

روش اول، استفاده از دستگاه دیاگ

این روش، دقیق‌ترین شیوه‌ای است که با استفاده از آن می‌توانید سنسور اکسیژن را تست کنید. درصورتی‌که این سنسور مشکل داشته باشد، خطایی تحت عنوان خطای سنسور اکسیژن روی دستگاه دیاگ به نمایش درخواهد آمد. همچنین یک سنسور اکسیژن سالم باید در حالت کارکرد آرام موتور، ولتاژی بین ۰.۱ الی ۰.۹ ولت داشته باشد. درصورتی‌که سنسور اکسیژن چنین ولتاژی را نشان ندهد، می‌توان با اطمینان گفت که سنسور خراب شده است.

روش دوم، استفاده از دستگاه مولتی‌متر یا ولت‌متر

اگر دستگاه دیاگ در دسترس شما قرار ندارد، می‌توانید از یک ولت‌متر یا مولتی‌متر برای سنجش ولتاژ سنسور اکسیژن استفاده کنید. اگر مقدار ولتاژ سنسور بین ۰.۱ الی ۰.۹ درحال تغییر باشد، می‌توان اطمینان داشت که سنسور سالم است.

روش سوم، بررسی ظاهری

در مواقعی که هیچ دستگاهی برای تست در دسترس شما قرار ندارد، می‌توانید از روش بررسی ظاهری استفاده کنید. وجود دوده سیاه و خشک روی سنسور و همچنین رنگ سفید یا رنگ گچی سنسور، نشان‌دهنده خرابی آن هستند.

در حالت استاندارد، یک سنسور اکسیژن باید روشن و تمیز باشد.

روش چهارم، استفاده از دستگاه تست سنسور اکسیژن

برخی تعمیرگاه‌های حرفه‌ای، به دستگاه‌های تست اختصاصی سنسور اکسیژن مجهز هستند. این دستگاه‌ها با اندازه‌گیری دقیق ولتاژ خروجی سنسور اکسیژن، سلامت یا عدم سلامت آن را مشخص می‌کند.

کلام پایانی

اگر هر یک از علائم خرابی سنسور اکسیژن را مشاهده کردید، بهتر است برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر و افزایش هزینه‌ها در اسرع وقت به تعمیرگاه مراجعه کنید. این سنسور نقش مهمی در سلامت خودرو و همچنین کارکرد صحیح آن دارد.

باید به این موضوع دقت داشته باشید که بروز خطاهای الکتریکی در سایر قطعات خودرو، منجر به تضعیف سنسور اکسیژن خواهد شد. این مسئله از جنبه دیگری نیز قابل پیگیری است، چرا که وجود یک سنسور اکسیژن معیوب در خودرو، تأثیر منفی بر کارکرد دیگر قطعات همچون دریچه گاز و کوئل‌ها می‌گذارد.

بهترین راه برای حفظ اطمینان از عملکرد صحیح سنسور اکسیژن و دیگر قطعات الکترونیکی خودرو، بررسی دقیق آن‌ها با استفاده از دستگاه دیاگ است. بهتر است تا در سرویس‌های دوره‌‌ای یا به‌صورت فصلی، خودرو را توسط یک دستگاه دیاگ مورد بررسی قرار دهید و از کارکرد صحیح آن اطمینان حاصل کنید.

سؤالات متداول