آیا داروی ضد افسردگی کتامین اعتیاد آور است؟

در سال های اخیر داروی ضد افسردگی کتامین که به داشتن اثرگذاری قوی و سریع معروف است، در سطح جهان از محبوبیت بالایی برخوردار شده و توسط بسیاری از پزشکان و کلینیک ها به بیماران تجویز می شود.

موفقیت کتامین انگیزه ای برای پژوهش های بیشتر شده و دانشمندان را نسبت به بهبود عملکرد داروهای ضد افسردگی امیدوار کرده است. اما در میان تحقیقات انجام شده، مواردی هم به شباهت هایی میان کتامین و مواد مخدر اشاره داشتند که نگرانی هایی را در دنیای داروسازی و پزشکی به دنبال داشته است.

بر اساس پژوهش ها، در مغز انسان گیرنده ای به نام NMDA وجود دارد که فعالیت آن از انتشار دوپامین و سروتونین (عوامل شادی بخش) جلوگیری می کند. در این بین کتامین نقش مسدود کننده NMDA را بازی کرده و از این طریق، آثار افسردگی را کاهش می دهد.

اما تحقیقات تیمی از دانشگاه استنفورد نشان داد که استفاده از کتامین علاوه بر بروز شادی، موجب کاهش علائم OCD یا اختلال وسواس فکری-عملی نیز می شود. چنین عملکردی بسیار مشابه تأثیرات مورفین بوده و به همین دلیل، شک و شبهاتی را در میان دانشمندان پدید آورد.

محققان برای اطمینان از نحوه عملکرد کتامین، آزمایشی ترتیب دادند که در آن 12 داوطلب افسرده مقاوم به دارو، دوزهای یکسانی از کتامین دریافت کردند اما پیش از آن، به صورت تصادفی به نیمی از آنها نوعی مسدود کننده گیرنده مخدر مغز به نام «naltrexone» و به نیمی دیگر پلاسیبو (داروی صوری) دادند.

کتامین علاوه بر بروز شادی، موجب کاهش علائم اختلال وسواس فکری-عملی نیز می شود

نتایج آزمایش بسیار جالب توجه بود؛ افسردگی افرادی که داروی صوری دریافت کرده بودند، تا 90 درصد کاهش یافت در صورتی که وضعیت مصرف کنندگان naltrexone هیچ تغییری نکرده بود. این موضوع نشان می داد که کتامین در مراحل ابتدایی، از طریق گیرنده های مخدر مغز جذب شده و به همین علت ریسک اعتیاد آوری آن بالاست. از طرف دیگر خاصیت مسدود کنندگی گیرنده NMDA توسط کتامین مربوط به فاز بعدی و تأثیر بلند مدت این دارو بوده که یکی از دلایل محبوبیت آن نیز هست.

با توجه به نتایج آزمایش، دانشمندان نسبت به استفاده فراگیر از کتامین و تأثیرات اعتیادآور آن هشدار داده اند چرا که طبق آخرین آمار، طی سال 2016 تنها در آمریکا 42 هزار نفر به دلیل سوء مصرف مواد مخدر به کام مرگ رفته اند.