آمار نگران کننده در جدیدترین گزارش وضعیت بهداشت جهانی

حدود یک دهه است که پروژه تحقیقاتی GBD به ارزیابی روندهای بهداشت و سلامت در سطح جهان می پردازد. نتایج امسال این پژوهش که همراه با یک سری مقالات در ژورنال The Lancet منتشر شده، روندهای نگران کننده ای را نشان می دهد؛ از ثابت ماندن نرخ مرگ و میر تا کاهش نرخ باروری.

پروژه GBD توسط مؤسسه ارزیابی معیارهای سلامتی (IHME) دانشگاه واشنگتن در سیاتل به اجرا در می آید و تصویر نسبتاً کاملی از وضعیت کنونی بهداشت در سطح جهان را نشان می دهد. در این پروژه بیش از 3500 پژوهشگر از 140 کشور همکاری می کنند.

جمعیت و باروری

امسال برای اولین بار اطلاعات مربوط به جمعیت و باروری جمع آوری شده و آمار جالبی را نشان می دهد. جمعیت جهان بین سال های 2007 تا 2017 در هر سال حدود 87 میلیون نفر افزایش یافته اما نرخ جهانی باروری روند نزولی را طی می کند.

میانگین تعداد فرزندانی که هر زن در طول زندگی به دنیا می آورد (نرخ کلی باروری) در مقایسه با سال 1950 به نصف کاهش یافته و در بیش از 90 کشور، نرخ باروری کمتر از 2 است. بدین ترتیب در این کشورها نرخ کنونی زاد و ولد نمی تواند سطح جمعیت کنونی آنها را حفظ کند.

«کریستوفر مورای» از مؤسسه IHME در این باره می گوید:

«اگرچه نرخ کلی باروری رو به کاهش است، ولی جمعیت جهان باز هم افزایش می یابد چون هم مرگ و میر کمتر شده و هم تکانه جمعیتی دهه های قبل هنوز از بین نرفته است.»

اکثر کشورهایی که نرخ زاد و ولد کمی دارند در اروپا واقع شده اند (گرجستان، لهستان، رومانی، یونان، اسپانیا، پرتغال) و بیشترین نرخ زاد و ولد هم به کشورهای آفریقای مرکزی تعلق دارد. کشور نیجر بالاترین نرخ باروری را در سال 2017 داشته و در این کشور، هر زن در طول حیاتش به طور میانگین هفت فرزند را به دنیا می آورد.

«مورای» می گوید:

«این آمار نشان دهنده رشد فرزندآوری در بعضی کشورها و کاهش آن در دیگر کشورهاست. کاهش نرخ باروری زنان نشان می دهد دسترسی به خدمات بهداشت جنسی در سرتاسر جهان بیشتر شده، ضمن اینکه زنان به شکل آگاهانه فرزندآوری را به تعویق می اندازند تا به تحصیل یا اشتغال بپردازند.»

عوامل مرگ و میر جهانی

در سال 2017 در سطح جهان 55.9 میلیون مورد مرگ به ثبت رسیده که بیش از نیمی از آنها (51.5 درصد) به چهار عامل اصلی و قابل پیشگیری مربوط می شوند: فشار خون، سیگار کشیدن، قند خون، و چاقی. اگر به سال 1990 برگردیم، می بینیم این چهار عامل اصلی مرگ و میر تا به این حد خطرناک نبوده اند. در سال 1990 چاقی رتبه شانزدهم را در عوامل مرگ و میر به خود اختصاص داده بود و قند خون هم رتبه یازدهم را داشت.

«مورای» در ارتباط با تغییر عوامل مرگ و میر در سطح جهان می گوید:

«جهان به موفقیت های خوبی در حوزه بهداشت رسیده است. سرمایه گذاری در کشورهای فقیر برای حل مشکلاتی نظیر مراقبت والدین، تأمین آب شرب و بهداشت عمومی، تفاوت شگرفی را در زندگی مردم ایجاد کرده. با این حال ترکیب خطرات متابولیکی و سالمندی جمعیت، بیماری های غیر عفونی را به مسئله ای جدی تبدیل نموده است.»

دیگر روند ها

پروژه GBD اطلاعات دقیق و نگران کننده ای در مورد برخی روند های خاص دارد که در بین آنها، آمار بالای مصرف مواد مخدر نیز دیده می شود. مرگ و میر ناشی از مصرف مواد مخدر از 60000 نفر در سال 2007 به 100000 نفر در سال 2017 رسیده، که افزایش 75 درصدی را فقط در یک دهه نشان می دهد.

آمار تأسف بار دیگر در ارتباط با مرگ و میر جهانی به درگیری ها و تروریسم مربوط می شود، دو عاملی که با 117 درصد افزایش طی دهه گذشته بیشترین میزان رشد را به خود اختصاص داده اند.

زنان همچنان امید به زندگی بیشتری نسبت به مردان دارند. تقریباً در تمام کشورهای مورد مطالعه، زنان به طور میانگین بیشتر از مردان عمر کرده اند. با این حال متأسفانه سال های پایانی زندگی اکثر زنان سالمند در بیماری سپری می شود.

ژورنال The Lancet سرمقاله ای را به همراه هفت مقاله تکمیلی در مورد نتایج GBD سال 2017 منتشر کرده و آن را نگران کننده خوانده است. در بخشی از این مقاله می خوانیم:

آمار و ارقام کنونی نه تنها کاهش نگران کننده ای در روند پیشرفت را نشان می دهد، بلکه پراکندگی پیشرفت در سال های گذشته را هم خاطرنشان می سازد. پروژه GBD 2017 به ما می آموزد که اگر تلاشمان سریع و پیوسته نباشد، پیشرفت به راحتی متوقف خواهد شد. این پژوهش باید به دولت ها و سازمان های بین المللی شوک وارد کند تا تلاش خود را مضاعف کرده و به دستاوردهای مقطعی آرام نگیرند.