غولی که هیچکس باورش ندارد؛ چرا گذشته هواوی آن را رها نمی کند؟

مدیران زیادی هستند که خود را شخصیت های بسیار مهم قلمداد می کنند اما خبر دستگیری شمار اندکی از آنها می تواند بازارهای جهانی را دچار تلاطم کند. منگ ونژو که با نام سابرینا منگ یا کتی منگ هم شناخته می شود یکی از این افراد است. مدیر ارشد مالی شرکت هواوی که از جمله غول های مطرح صنعت تکنولوژی و مخابرات چین محسوب می شود و دست بر قضی رابطه نزدیکی هم با موسس هواوی یعنی رن ژنگفی دارد (دختر و پدری) هفته گذشته در ونکوور کانادا دستگیر شد. روز گذشته نیز خبر رسید که وی احتمالا به آمریکا استرداد می شود تا در دادگاهی به اتهاماتش مبنی بر نقض تحریم های آمریکا علیه ایران رسیدگی شود و چه بسا با حکم زندان ۳۰ ساله روبرو شود.

دستگیری مدیر مالی هواوی و تقاضای پکن برای آزادسازی اش، آن هم در بجبوحه ادعاها مبنی بر اعمال خشونت علیه وی که از سوی برخی رسانه های چینی مطرح شد، تمامی امیدها برای رفع تنش در روابط تجاری میان آمریکا و چین را نقش بر آب کرد. البته بعد از اجلاس گروه ۲۰ در بوئنس آیرس و آتش بس ۹۰ روزه ای که برای کاهش تعرفه های واردات میان آمریکا و چین امضا شد، امیدها برای ایجاد روابط حسنه میان این دو کشور افزایش پیدا کرد اما حالا معادله دیگری رقم خورده است.

بازارهای بورس در آمریکا، انگلستان و اروپا که پیشتر به خاطر تیرگی روابط تجاری میان دو ابر قدرت اقتصادی دنیا دچار تنش شده بودند، با قوت گرفتن گمانه زنی ها در رابطه با وضع تعرفه های جدید از سوی آنها در روزهای سه شنبه و پنجشنبه گذشته بار دیگر متزلزل شدند و این مساله اقتصاد شکننده دنیا را بیشتر از قبل تحت تاثیر قرار داد.

هواوی از قرارداد توسعه شبکه 5G برای بسیاری از کشورها کنار گذاشته شد

باید در نظر داشت که گرچه دستگیری مدیر مالی هواوی نام این شرکت را در کانون توجه جهانی قرار داده با این حال نخستین بار نیست که هواوی با بی اعتمادی آشکار روبرو می شود و زیر ذره بین بازرسان حوزه امنیت قرار میگیرد. این شرکت پیشتر از سرمایه گذاری در تاسیسات شبکه های موبایلی 5G هند، ژاپن، نیوزیلند و استرالیا منع شده و دیگر نمی توان در آمریکا شرکتی را خریداری کند و موبایل هایش را به پایگاه های نظامی تحت مدیریت پنتاگون بفروشد.

بریتانیا نیز گرچه به صورت رسمی اعلام نکرده اما دیگر از زیرساخت های این شرکت در شبکه های 5G خود استفاده نخواهد کرد و برخی تجهیزات آن را حتی از شبکه های 4G خود نیز حذف می کند.

اما نگرانی های اخیر در رابطه با هواوی ظاهرا تا حدودی به گذشته موسس ۷۴ ساله آن یعنی رن بر می گردد که هم روابط نزدیکی با ارتش آزادی جمهوری خلق چین داشته (یعنی جایی که در آن به عنوان مهندس فعالیت کرده) و هم حزب کمونیست چین. علاوه بر این شرکت متبوع او حالا عنوان بزرگ ترین تولید کننده تجهیزات مخابراتی دنیا را در اختیار دارد و محصولاتش را به ۱۷۰ کشور دنیا می فروشد. این شرکت حتی مدتی قبل موفق شد اپل را هم کنار بزند و با فروش ۵۴ میلیون دستگاه تلفن هوشمند در سه ماهه نخست در جایگاه دوم جهانی از نظر تولید موبایل بعد از سامسونگ بنشیند.

اما هواوی با وجود موفقیت های عظیمش هیچگاه نتوانست ظن و تردیدها در رابطه با رن و همچنین ماهیت وجودی اش را از پیکره خود بزداید. با در نظر داشتن حجم جاسوسی ها و همچنین حملات سایبری نشات گرفته از چین که ملت ها و شرکت های مختلف را هدف قرار می دهند، مطرح شدن پرسش در خصوص امنیت بکارگیری تجهیزات و تکنولوژی های هواوی امری اجتناب ناپذیر است.

هرچه باشد این شرکت توسط یک کارشناس نظامی حوزه تکنولوژی بنا شده و حالا بسیاری نگرانند که مبادا بشود از کیت آن برای جاسوسی از رقبای خارجی، سرقت مالکیت معنوی یا حتی نصب «کلید قطع اضطراری» در تاسیسات انرژی و پروژه های صنعتی استفاده کرد.

برخی تحلیلگران حتی هشدار داده اند که در صورت بروز هرگونه درگیری، پکن می تواند تنها با فشردن یک دکمه از درب های پشتی پنهان در تکنولوژی هواوی برای خاموش کردن زیرساخت های برق طرف های درگیر استفاده کند.

خود رن در همان معدود حضورهای رسانه ایش این قبیل نگرانی ها را رد کرد و ترسناک خواند. وی در جریان نشست سال ۲۰۱۵ انجمن جهانی اقتصاد در داووس به یکی از مخاطبان اینطور گفت:

هیچ راهی برای نفوذ ما به سیستم های افراد وجود ندارد و هیچگاه چنین درخواستی را از دولت چین دریافت نکرده ایم.

اما پرسش واقعی که دراینجا مطرح می شود این نیست که آیا هواوی واقعا در حال انجام یک عملیات جاسوسی پنهانی هست یا خیر بلکه سوال این است که آیا ممکن است مجبور به انجام چنین کاری شود؟ برای شروع لازم است اشاره کنیم شرکت های چینی (که هواوی هم جزوشان است) یک کمیته حزب کمونیست را درون ساختار سازمانی خود دارند و هنوز مشخص نیست که وظایف این کمیته ها یا میزان اثرگذاری شان چقدر است.

اما به غیر از این مساله قانونی که سال پیش در چین به مرحله اجرا رسید شاید از اهمیت بیشتری برای نگرانی برخوردار باشد. بند هفتم از این قانون اینطور میگوید:

براساس قانون تمامی سازمان ها و شهروندان باید در امور اطلاعاتی ملی مشارکت کرده و از آن حمایت نمایند و همزمان اسرار اطلاعاتی ملی که از آنها باخبرند را نزد خود محفوظ دارند. دولت نیز از افراد و سازمان هایی که در کارهای اطلاعاتی آن مشارکت کرده و از آن حمایت نموده اند محافظت خواهد کرد.

اطلاع از قوانینی مانند این است که حتی با وجود فقدان شواهد و اطلاعات کافی در این باره باز هم ترس از هواوی را به جان دولت ها انداخته است.

البته اشاره کنیم هواوی هم دست روی دست نگذاشته و گام های بلندی را برای بهبود وجهه جهانی خود برداشته است. این شرکت گروه های کثیری از مشاوران روابط عمومی را به استخدام خود در آورده و اختیارات لازم را به ستاد ارتباطات دولت بریتانیا داده تا در دفتر ویژه ای در آکسفورد شایر بر تکنولوژی هایش نظارت نماید. این شرکت جان سافولک مدیر ارشد اطلاعات سابق دولت بریتانیا را به استخدام خود در آورده و به سمت مدیر ارشد امنیت سایبری جهانی خود گمارده است.

خود سافولک خاطرنشان کرده که هرگونه نگرانی در رابطه با هواوی باید در رابطه با هر شرکت دیگری که در پروژه های ملی مهم بریتانیا نقش ایفا می کند در نظر گرفته شود. «به هیچکس اعتماد نکنید و همه را چک کنید.»

در هر حال به نظر می آید که مشکل هواوی، جدای از سطحی که در آن بررسی می شود و گذشته موسس آن، با در نظر داشتن اهمیتی که مخابرات در عرصه امروز جهان دارد هیچگاه حل نخواهد شد و کشورها دیگر به آن اعتماد نخواهند کرد.

طبق اعلام رن، نام این شرکت از یک شعار وطن پرستانه می آید که زمانی روی دیوار دیده بود؛ zhonghua youwei یا چین باعث تغییر می شود. اما متاسفانه به نظر می رسد که این تغییر برای هواوی با موجی از بی اعتمادی همراه بوده که راه گریزی هم از آن نیست.

بنیانگذار هواوی

دستیگری منگ ونژو مدیر ارشد مالی هواوی نتنها این شرکت را در کانون توجه قرار داده بلکه رن ژنگفی، پدر معنوی و موسس آن را نیز زیر ذره بین گذاشته.

بخش اعظمی از تردیدها در رابطه با هواوی از پیشینه رن در ارتش آزادی بخش خلق چین ریشه می گیرد؛ جایی که در آن او به عنوان یک مهندس بین سال های ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۳ به دولت چین خدمت کرد.

حرکت رن از فقر به ثروت بخشی از داستان رسمی هواوی است. این مدیر ۷۴ ساله در فقر کامل بزرگ شد. پدر و مادرش معلم بودند و در یک شهر کوهستانی دور افتاده در جنوب غربی استان Guizhou تدریس می کردند. خودش در دانشگاه مهندسی عمران و معماری Chongqing درس خواند و در دهه ۱۹۷۰ میلادی به صورت اتفاقی به ارتش چین ملحق شد. در آن زمان الیاف مصنوعی در چین جیره بندی می شد و دولت هر فردی که دارای مدرک دانشگاهی بود به استخدام خود در می آورد تا تجهیزات لازم برای تولید این الیاف را تولید نماید.

رن بعد از ترک ارتش به شنژن رفت و در چهارچوب طرح دولت چین برای تبدیل این منطقه به بازار اقتصادی یک محدوده اقتصادی ویژه را ایجاد کرد. او هواوی را با سرمایه حدودی ۴۰۰۰ پوند که از پنح سرمایه گذار دریافت کرده بود راه اندازی کرد و در آن دوران هیچ برنامه مدونی برای موفقیت نداشت.

در سال ۲۰۱۳ میلادی رن تصمیم گرفت که نام شرکت خود را تغییر دهد. او در این رابطه به نشریه Beijing Times اینطور گفته:

سال ها بود که در شرکت بر سر تغییر نامش اختلاف داشتیم و دست آخر تصمیم گرفتیم تغییری در آن ایجاد نکنیم. در عوض نتیجه آن شد که به خارجی ها یاد دهیم چطور نامش را تلفظ کنند. آنها معمولا می گویند هاوایی. اما تلفظ نام اینطور است: هو-آ- وِی.

علیرغم آنکه هواوی با ۱۸۰ هزار نفر کارمند به بزرگ ترین شرکت حوزه فناوری چین بدل شد، رن همچنان از حضور در رسانه ها خودداری می کرد. گفته می شود همان معدود حضورهای رسانه ای وی نیز برای ابهام زدایی از بابت ارتباط احتمالی وی یا شرکت متبوعش با ارتش چین بوده.

رن از سال ۱۹۷۸ میلادی عضو حزب کمونیست چین بوده

از سویی همانطور که در بالا اشاره شد رن از سال ۱۹۷۸ میلادی عضو حزب کمونیست چین بوده و در سال ۱۹۸۲ برای حضور در دوازدهمین نشست کنگره ملی چین از وی دعوت شد. در چهلمین سالگرد رفورم سیاسی چین از رن به عنوان یکی از صد کارآفرین برتر بخش خصوصی تجلیل به عمل آمد که «قویا از رهبری حزب کمونیست چین» دفاع کرده».

رن هم اکنون حدود یک درصد از سهام هواوی را در اختیار دارد و گفته می شود که بر تمامی تصمیمات بزرگ شرکتش نظارت می کند و با وجود آنکه مشترکا با سه مدیر عامل چرخشی دیگر هواوی را اداره می کند در برخی موارد حتی مانند یک افسر نظامی بر آن اعمال قدرت می نماید. یادداشتی که در سال ۲۰۱۷ از این شرکت به بیرون درز کرد حاوی ۲۱ اصل نظامی بود که کارکنان هواوی ملزم به رعایتش شده بودند.

رن بارها خاطرنشان کرده که هیچیک از فرزندانش جانشین وی نخواهند شد، با این حال اما به نظر می آید که منگ در حال آماده شدن برای تصدی پست پدر است.