مروری بر عجیب‌ترین سرقت‌های تاریخ از موزه‌ها؛ از جواهرات ناپلئون تا تابلوی مونالیزا

خبر کوتاه اما تکان‌دهنده بود: دزدی از موزه لوور در روز روشن. در یکشنبه‌ای که گذشت بخشی از جواهرات گران‌بهای ناپلئون از مشهورترین و پربازدیدترین موزه جهان به سرقت رفت. به این بهانه در این مطلب به مشهورترین و عجیب‌ترین دزدی‌های تاریخ از موزه‌ها نگاهی می‌اندازیم.

سرقت اخیر از موزه لوور جدیدترین نمونه از تاریخ طولانی و پرماجرای دزدی‌های هنری است؛ وقتی تاریخ سرقت‌ها را ورق می‌زنیم، داستان‌های عجیبی پیدا می‌کنیم که در آنها ترکیبی از نبوغ مجرمان، حفره‌های امنیتی باورنکردنی و رازهای حل‌نشده وجود دارد. اما در ابتدا بهتر است از سرقت اخیر لوور شروع کنیم.

سرقت از موزه لوور در روز روشن

به گزارش گاردین، در حوالی ساعت ۹:۳۰ صبح یکشنبه، نیم‌ساعت پس از بازشدن درهای موزه لوور به روی بازدیدکنندگان، چهار سارق نقاب‌پوش عملیات خود را آغاز کردند. آنها نه از ورودی اصلی، بلکه از کنار رود سن و با استفاده از یک کامیون بالابر خود را به بالکن طبقه دوم گالری آپولون رساندند؛ جایی که بخشی از جواهرات سلطنتی فرانسه نگهداری می‌شود.

سارقان با استفاده از ابزارهای برقی، شیشه پنجره را شکستند و وارد گالری شدند. آنها ویترین‌ها را خرد کردند و هشت قطعه از جواهرات ارزشمند را برداشتند. با به صدا درآمدن آژیرها، سارقان به سرعت از همان راه فرار کردند و با موتورسیکلت از محل دور شدند. کل عملیات، به گفته وزیر کشور فرانسه، کمتر از ۱۰ دقیقه طول کشید و کار یک «تیم باتجربه» بود که پیش‌تر محل را شناسایی کرده بودند.

در میان قطعات دزدیده‌شده، یک تاج، گوشواره و گردنبند یاقوت کبود از مجموعه جواهرات ملکه هورتنس و همچنین قطعاتی از مجموعه ماری-لوئیز وجود دارد. اما نکته جالب اینجاست که سارقان در حین فرار، تاج بسیار گران‌بهای «ملکه اوژنی»، همسر ناپلئون سوم، را روی زمین انداختند. آنها همچنین الماس «ریجنت» را که ارزشی بالغ بر ۶۰ میلیون دلار دارد، نادیده گرفتند.

در ادامه به برخی از بزرگ‌ترین، جسورانه‌ترین و عجیب‌ترین سرقت‌های هنری می‌پردازیم:

۱. ناپدیدشدن مونالیزا | لوور، ۱۹۱۱

شاید مشهورترین سرقت هنری تاریخ، دزدیده‌شدن تابلوی مونالیزا اثر «لئوناردو داوینچی» باشد. پیش از این سرقت، مونالیزا خارج از دنیای هنر چندان شناخته شده نبود. در ۲۱ آگوست ۱۹۱۱، یک کارگر ایتالیایی به نام «وینچنزو پروجا» (Vincenzo Peruggia) که قبلاً در موزه کار می‌کرد، در کمدی پنهان شد و پس از تعطیلی موزه، تابلو را از قابش جدا کرد، زیر کتش قرار داد و به سادگی از موزه خارج شد.

ناپدیدشدن تابلو به یک رسوایی ملی و یک جنجال جهانی تبدیل شد. روزنامه‌ها در سراسر جهان خبر را پوشش دادند و مونالیزا سر زبان همه مردم افتاد. دو سال بعد، پروجا درحالی‌که تلاش می‌کرد تابلو را در فلورانس بفروشد، دستگیر شد. او ادعا کرد که انگیزه‌اش بازگرداندن این اثر به ایتالیا بوده است. این سرقت، مونالیزا را به مشهورترین اثر هنری جهان تبدیل کرد.

۲. سرقت از موزه ایزابلا استوارت گاردنر | بوستون، ۱۹۹۰

این سرقت به عنوان «بزرگ‌ترین دزدی هنری در تاریخ آمریکا» شناخته می‌شود و پس از سه دهه، همچنان یک راز باقی مانده است. در ساعات اولیه ۱۸ مارس ۱۹۹۰، دو مرد با لباس پلیس به موزه ایزابلا استوارت گاردنر رفتند. آن‌ها دو نگهبان موزه را خلع سلاح کردند، دهان‌شان را با چسب بستند و سپس به مدت ۸۱ دقیقه با خیال راحت در موزه گشتند.

سارقان ۱۳ اثر هنری بی‌نظیر، از جمله شاهکارهایی از رامبراند، ورمیر، دگا و مانه را به سرقت بردند. ارزش این آثار نیم میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. سارقان برخی از تابلوها، از جمله تنها منظره دریایی رامبراند «طوفان در دریای جلیل»، را از قاب‌هایشان بریده بودند. تا به امروز، هیچ‌کدام از این آثار پیدا نشده‌اند و قاب‌های خالی آنها به عنوان نمادی از این ضایعه بزرگ فرهنگی، همچنان بر دیوارهای موزه آویزان هستند.

۳. محراب گنت | دزدیده‌شده‌ترین اثر هنری تاریخ

شاید هیچ اثری به اندازه «محراب گنت» اثر ون آیک سرنوشت پرماجرایی نداشته باشد. این اثر در طول تاریخ بارها مورد دستبرد قرار گرفته است. ناپلئون آن را غارت کرد، در جنگ جهانی اول به سرقت رفت و مهم‌تر از همه، هدف اصلی نازی‌ها برای موزه بزرگ هیتلر بود. اما یکی از عجیب‌ترین داستان‌های آن مربوط به سال ۱۹۳۴ است که یکی از ۱۲ پنل آن دزدیده شد. سارقان درخواست یک میلیون فرانک بلژیک کردند، اما باجی پرداخت نشد. چند ماه بعد، یک دلال سهام در بستر مرگ اعتراف کرد که او تنها کسی است که جای پنل را می‌داند، اما پیش از فاش‌کردن راز، از دنیا رفت و سرنوشت این پنل برای همیشه به یک راز تبدیل شد.

۴. سرقت از گنجینه سبز | درسدن، ۲۰۱۹

یکی از قدیمی‌ترین موزه‌های جهان، «گنجینه سبز» (Green Vault) در شهر درسدن آلمان، در سال ۲۰۱۹ هدف یکی از بزرگ‌ترین سرقت‌های جواهرات تاریخ قرار گرفت. سارقان ویترین‌های ضدگلوله را شکستند و سه مجموعه «غیرقابل قیمت‌گذاری» از جواهرات سلطنتی قرن هجدهم را که با بیش از ۴۳۰۰ الماس تزئین شده بودند، به سرقت بردند. ارزش این جواهرات صدها میلیون یورو تخمین زده می‌شد و به دلیل شهرتشان، فروش آنها در بازار آزاد غیرممکن بود. البته بخشی از این گنجینه بعداً پیدا شد و سارقان دستگیر و محکوم شدند.

۵. دزدیدن «جیغ» | اسلو، ۱۹۹۴ و ۲۰۰۴

تابلوی نمادین «جیغ» اثر «ادوارد مونک» آنقدر مشهور است که دو بار هدف سارقان قرار گرفته است.

سرقت اول (۱۹۹۴): در روز افتتاحیه المپیک زمستانی، نسخه‌ای از این تابلو از گالری ملی اسلو دزدیده شد. سارقان حتی یک یادداشت با این مضمون به جای گذاشته بودند: «ممنون بابت امنیت ضعیف». تابلو چند ماه بعد در یک عملیات پلیسی پیدا شد.

سرقت دوم (۲۰۰۴): این‌بار سارقان مسلح در روز روشن وارد موزه مونک شدند و نسخه دیگری از «جیغ» و تابلوی «مدونا» را دزدیدند. این دو اثر نیز دو سال بعد پیدا شدند.

۶. سرقت‌های موزه ون‌گوگ | آمستردام، ۱۹۹۱ و ۲۰۰۲

موزه ون‌گوگ در آمستردام نیز دو بار مورد دستبرد قرار گرفته است:

سرقت اول (۱۹۹۱): در بزرگ‌ترین سرقت هنری آن زمان ۲۰ تابلو به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار دزدیده شد، اما آثار به سرعت در یک خودروی رهاشده پیدا شدند.

سرقت دوم (۲۰۰۲): دو تابلوی دیگر به سرقت رفت که سرنوشت متفاوتی داشتند. این دو اثر به مدت ۱۴ سال ناپدید بودند تا اینکه در سال ۲۰۱۶ در خانه یک قاچاقچی مواد مخدر عضو مافیای ایتالیا پیدا و به موزه بازگردانده شدند.

۷. دزدی‌های عجیب | سکه طلا و توالت طلا

تاریخ سرقت‌های هنری موارد عجیبی را نیز در خود جای داده است:

سکه «برگ بزرگ افرا» (برلین، ۲۰۱۷): سارقان یک سکه طلای خالص ۱۰۰ کیلوگرمی را از موزه بوده (Bode) برلین دزدیدند. آنها پس از شکستن ویترین، سکه را از پنجره به بیرون منتقل و با یک فرغون فرار کردند. باور بر این است که این سکه ۳.۷۵ میلیون یورویی تکه‌تکه و فروخته شده است.

توالت طلای «آمریکا» (۲۰۱۹): یک توالت فرنگی از طلای ۱۸ عیار، اثر هنرمند ایتالیایی، «مائوریتزیو کاتلان» (Maurizio Cattelan)، از کاخ بلنهایم انگلستان به سرقت رفت. این اثر که «آمریکا» نام داشت و طعنه‌ای به ثروت بیش از حد بود، هرگز پیدا نشد و گمان می‌رود که ذوب شده باشد.