پیش‌بینی‌های آسیموف در مورد ۲۰۱۹؛ او نوستراداموس فناوری بود؟

« ایزاک آسیموف» ۳۵ سال پیش باورهای خود در مورد زندگی بشر در سال ۲۰۱۹ را منتشر کرد که برخی از آنها تا حد زیادی محقق شده‌اند.

سال ۱۹۸۴ به لطف کتاب مشهور «جورج اورول» به تاریخی نمادین تبدیل شده اما نویسنده‌ها در این سال فعالیت‌های مهم دیگری نیز داشته اند. ایزاک آسیموف در کریسمس این سال به درخواست یک نشریه کانادایی پیش بینی هایی را در مورد نحوه زندگی بشر در ۲۰۱۹ صورت داد که بسیاری از آنها به واقعیت پیوسته اند.

آسیموف از پرکارترین نویسندگان جهان به شمار می رود و حدود ۵۰۰ اثر مختلف از داستان های کودکانه گرفته تا کتب دانشگاهی و تحلیل مسائل مذهبی از خود به یادگار گذاشته است. محبوبیت او در حدی است که ایلان ماسک همراه با راکت فالکون هوی مجموعه کتاب های «بنیاد» را هم به فضا فرستاد و اپل هم در پی تهیه سریال ۱۰ قسمتی بر اساس این داستان است.این نویسنده و آینده نگر مشهور در پیش بینی خود جهانی را به تصویر کشید که در آن کامپیوترها و ربات ها وارد جنبه های گوناگون زندگی ما شده اند و بشر به کار و سکونت در ایستگاه های فضایی روی آورده است. به باور آسیموف فناوری جایگزین آموزگاران و کارگران صنعتی شده اما از سوی دیگر مشاغل جدید و رفاه بیشتر را نیز به ارمغان آورده است.

وی بیش از حد روی توان بشر حساب باز کرده بود چون بعضی از پیش بینی های او هنوز محقق نشده اند. در ادامه باورهای ایزاک در مورد سالی که اخیرا وارد آن شدیم را مرور کرده ایم.

کامپیوتر و ربات

آسیموف در پاسخ به درخواست نشریه «تورنتو استار» رفاه بیشتر بشر به لطف کامپیوترها را وعده داد:

 امروزه رایانه ها و ربات ها در حال انجام کارهای فیزیکی و دشوار هستند اما در سال ۲۰۱۹ با افزایش هوش و خودکار بودن این ابزارها، انسان از آرامش و آسایش بیشتری برخوردار خواهد بود.

در ۱۹۸۴ کامپیوتر مهمانی تازه وارد در زندگی روزمره افراد به حساب می آمد و حتی در کشورهای توسعه یافته نیز تنها برخی مدارس از این ابزار بهره می بردند؛ آن هم در شرایطی که دانش آموزان تنها یک یا دو بار در هفته و برای چند ساعت اجازه استفاده از آن در لابراتوار داشتند.

البته رایانه های آن زمان در برابر مدل های فعلی بیشتر شبیه ماشین حساب به حساب می آیند و پیش بینی افزایش قدرت آنها تا این حد چندان ساده نبود. برای مثال تازه یک سال بعد از پیش بینی آسیموف رایانه «آمیگا ۱۰۰۰» وارد بازار شد که ۱۲۸ کیلوبایت حافظه رم، پردازنده ای با سرعت ۷ مگاهرتز و پالت رنگ ۱۲ بیتی داشت. بر اساس برآوردهای «اداره آمار ایالات متحده» آن زمان تنها ۸ درصد از خانوارهای آمریکایی کامپیوتر در اختیار داشتند.

با توجه به اینکه در دهه ۸۰ میلادی تعاملات مختلف از جستجو به دنبال پاسخ یک سوال گرفته تا چک کردن حساب بانکی و ارسال اسناد و مدارک مستلزم حضور در کتابخانه، جابجایی فیزیکی و پر کردن اسناد و مدارک بود، جهان امروز را می توان تا حد زیادی خودکار دانست.

اما آیا همانطور که آسیموف ادعا کرده بود ما از آرامش و فراغت بیشتری برخوردار شده ایم؟ هرچند ربات ها و امکان دورکاری باعث آسان و ایمن تر شدن کارها و وظایف زیادی شده اما ساعت کاری طولانی طی روز کماکان به قوت خود باقی مانده است.

نادیده گرفتن موبایل

آسیموف و دیگر نویسندگان هم عصرش به درستی پتانسیل ربات ها برای ایجاد تحول در خطوط مونتاژ و دیگر حوزه های صنعتی را پیش بینی کرده بودند اما اثرات دگرگون کننده کامپیوترهای قابل حمل و موبایل در اوایل قرن ۲۱ از دیده آنها پنهان ماند.

ایزاک آسیموف در یادداشت سال ۱۹۸۴ به یک محصول جانبی یا شی کامپیوتری قابل حمل نیز اشاره کرد اما حتی در اینجا هم منظورش نه یک موبایل یا تبلت بلکه رباتی بود که در خانه ها مورد استفاده قرار می گیرد.

اگرچه ما امروز از ابزارهایی نظیر جاروبرقی، اسپیکر هوشمند یا دستیار دیجیتالی استفاده می کنیم اما آنها هیچ شباهتی به خدمتکارهای رباتیک نداشته و محبوبیت یا نقششان در زندگی به گرد پای موبایل نمی رسد.

دستاوردهای فضایی

پیش بینی های آسیموف در مورد فضا هم تا حدودی به واقعیت پیوستند:

با استفاده از راکت فضایی به عنوان ابزار حمل و نقل، یک ایستگاه فضایی ساخته و پایه های ایجاد سکونت ها دائمی در فضا را بنیان خواهیم گذاشت. تا سال ۲۰۱۹ نخستین سکونتگاه فضایی طراحی شده یا حتی در دست احداث خواهد بود.

اگرچه ما دو دهه قبل ایستگاه فضایی را ساختیم اما طرح جدی برای ایجاد سکونتگاهی کامل در مدار زمین و طی آینده نزدیک در دست نیست. برخی کارشناسان دلیل این امر را فروپاشی شوروی به عنوان رقیب آمریکا در حوزه فضا می دانند که با برداشتن فشار از روی واشنگتن به کاهش بودجه ناسا منجر شد.

آسیموف انتظار داشت ما در سال ۲۰۱۹ مشغول حفاری و معدن کاوی در کره ماه باشیم و حتی از خاک آن برای توسعه سکونت گاه ها، کارخانه ها و نیروگاه های خورشیدی عظیم در مدار بهره ببریم.

این در حالی است که فضانوردان از ده ها سال قبل روی کره ماه پا نگذاشته اند و اخیرا کمپانی «بلو اوریجین» به لطف سرمایه هنگفت «جف بزوس»، گام هایی ابتدایی را برای سفر به ماه و کند و کاو در این کره برداشته است.

بلو اوریجین تا پنج سال دیگر و در قالب پروژه «بلو مون» فضاپیمایی با قابلیت حمل چندین تن محموله را توسعه خواهد داد که متخصصان و تجهیزات لازم برای ساخت پایگاه های دائمی روی ماه را به این کره منتقل خواهد کرد.

برنامه های ایلان ماسک برای توسعه شهری در مریخ نیز در جریان است که قطعا باب میل آسیموف فقید هم بود.آسیموف اما قرار گرفتن لابراتوارها و ماهواره ها در مدار زمین را به درستی پیش بینی کرده بود. البته این پیش بینی نیازی به نگریستن در گوی بلورین نداشت چرا که آسیموف قبلا قرار گرفتن ایستگاه فضایی «اسکای لب» در مدار زمین و اقامت فضانوردان در آن را به چشم دیده بود. این ایستگاه آمریکایی، در سال ۱۹۷۲ و با کمک راکت غول پیکر ساترن به فضا پرتاب شد و پس از ۷ سال ارائه خدمات و اقامت فضانوردان در آن با ورود به جو زمین تکه تکه شده و در اقیانوس هند آرام گرفت.

آینده تاریک

این آینده نگر برجسته دو سال و نیم بعد پیش بینی های دیگری را در مورد سال ۲۰۱۹ صورت داده و در آن آینده تیره و تاری را ترسیم کرد که بشر با تغییرات اقلیمی، بالا آمدن سطح آب دریاها و احتمال سقوط جوامع دست به گریبان خواهد بود.

او در این یادداشت به وقوع مساله ای دیگر در سال ۲۰۲ اشاره کرد که باید امیدوار باشیم هرگز محقق نشود. آسیموف هشدار داد که سطح کربن دی اکسید در اتمسفر احتمالا به میزان فاجعه بار ۶۰۰ واحد در میلیون (ppm) خواهد رسید. این میزان در حال حاضر ۴۰۰ واحد در میلیون است و به گرم شدن زمین و آب شدن یخ های قطبی منجر شده است.

آسیموف در سال ۱۹۹۲ درگذشت و برادرش دلیل آن را نارسایی کلیه و قلب اعلام کرد اما یک دهه بعد همسرش مدعی شد که وی بر اثر تزریق اشتباه خون آلوده به ایدز حین عمل جان فوت کرده بود.