اخلاقیات داده، سلاح استراتژیک استارت‌آپ‌ها برای غلبه بر غول‌های فناوری

سال ها قبل افکار عمومی اهمیت چندانی به داده ها نمی داد اما تصویب قوانین سفت و سختی نظیر GDPR در اروپا نشان داد که آن دوران تمام شده است. زاکربرگ بارها در شبکه های اجتماعی به خاطر عدم پایبندی امپراتوری‌اش به حریم خصوصی زیر تیغ انتقاد و حتی تمسخر رفته است. اپل هم برای اثبات برتری خود مرتبا در تبلیغات به حفاظت از داده های کاربران اشاره می کند.

امروزه داده و اطلاعات به ارزشمندترین ثروت سازمان های تبدیل شده که عدم مدیریت صحیح آن می تواند هر شرکتی را از پای درآورد. اغلب این اطلاعات از سوی مشتریان و کاربران تامین می شود. تحقیقات نشان می دهد ۴۷ درصد مشتریان به استفاده از استارتاپ هایی تمایل دارند که بهتر از داده های حساس آنها حفاظت می کند. ۸۰ درصد مشتریان نیز برای سرویس های بهتر و راحت تر ارزش بیشتری قائل هستند.

در چنین دورانی استارتاپ های نوپا با استفاده ابزارهایی خاص و پایبندی به اصول اخلاقی قادر به زیر کشیدن غول ها در حوزه های مختلف هستند که در ادامه به بررسی آن پرداخته ایم.

حاکمیت داده چابک، سلاح پنهان استارتاپ های نوپا

کمیسیون تجارت فدرال امروز با فیسبوک بر سر جریمه ۵ میلیارد دلاری به توافق رسید. این مبلغ که تقریبا برابر درآمد سه ماه ایران از فروش نفت است، به واسطه رسوایی کمبریج آنالیتیکا تعیین شده است.

هرچند کارشناسان آن را به ضربه ای کوچک روی دست زاکربرگ و دوستان تشبیه کرده اند اما هنوز هم با اختلاف فراوان بالاترین جریمه ای است که کمیسیون تجارت فدرال برای یک شرکت فناوری در نظر گرفته است. ‍

پیامدهای رسوایی کمبریج آنالیتیکا به این جریمه ختم نمی شود و از همان ابتدا باعث کاهش سطح اعتماد مردم به این شرکت تا ۵۱ درصد، افزایش بی سابقه جستجوی عبارت «حذف فیسبوک» نسبت به پنج سال گذشته و سقوط ۲۰ درصدی ارزش سهام این شرکت شد. 

تا زمانی که کمپانی های قدرتمند نظیر فیسبوک گرفتار چالش های مرتبط به داده هستند، استارتاپ های نوپا و قانونمند که «استیو کِیس» آنها را موج سوم اینترنت می داند، با پایبندی به استراتژی اخلاقیات داده قادر به رشد و خودنمایی هستند. اخلاقیات داده که فراتر از قوانین و مقررات قرار می گیرد، به معنی احترام استارتاپ ها به منافع مشتریان، کسب اعتماد بلند مدت و در نتیجه اجتناب از جریمه های میلیون دلاری است.

استارتاپ ها برای تزریق اخلاقیات به بند بند استراتژی کسب و کارشان باید از سیستم حاکمیت داده چابک ( Agile Data Governance)  پیروی کنند. این رویکرد که در آن اغلب قانون و فناوری با هم ترکیب می شوند، به سلاح کلیدی استارتاپ های داده محور موج سوم برای شکست غول هایی مثل فیسبوک در زمین خود آنها تبدیل می شود.

حاکمیت داده رویکردی جامع برای برنامه ریزی، نظارت، مدیریت و کنترل داده ها است که در آن سطح دسترسی کارکنان به داده ها و  وظایف آنها از قبل مشخص می شود. اصول حاکمیت داده شامل شفافیت، یکپارچگی، مسئولیت پذیری، قابلیت کنترل و استانداردسازی است. تصمیم گیری بهتر، افزایش بهره‌وری عملیاتی، ارتقاء سطح کیفی داده و در نهایت افزایش درآمد از مزایای حاکمیت داده هستند.

شرکت های ریشه دار در زمینه بررسی تطابق عملیات ذخیره و پردازش داده با قوانین، درگیر روال کاری کند و غیر سیستماتیک هستند که توسط تعدادی از وکلا و پرسنل فنی به صورت دستی صورت می گیرد.

سیستم های حاکمیت داده چابک اما برخلاف آن به روند کاری شتاب بخشیده و با استفاده از ابزارهای پیشرفته، بررسی حریم خصوصی را تسهیل می کند. این مزیت به شرکت های با منابع کوچک اجازه می دهد از حریم مشتریان حفاظت کرده و سرویس های خود را نیز بهبود ببخشند. این شرکت ها با دستیابی به داده های بیشتر، کسب اعتماد و وفاداری مشتریان و انعطاف پذیری در برابر رویدادهای اجتناب ناپذیر به موقعیت استراتژیک دست پیدا می کنند.

دستیابی به داده بیشتر و ارزش آفرینی بالاتر

یکی از شرکت هایی بزرگی که به این روش روی آورده «الی بانک» است که چند سال قبل به عنوان برترین بانک آنلاین شناخته شد. در سال ۲۰۱۷ و هنگامی که سطح پایه پس انداز غول های بانکداری ۱۶ درصد کاهش یافته بود، این بانک با رشد ۴ درصدی مواجه شد.

دلیل موفقیت الی بانک به حداقل رساندن سطح جمع آوری داده و استفاده از آنها بود. مشتریان این بانک پس از ورود به سایت به صفحات سفارشی سازی شده ای هدایت شده و به ندرت فرم پر می کنند. در صورت لزوم دریافت اطلاعات نیز این فرایند به صورت حداقلی انجام می شود. به باور این بانک جمع آوری داده های زیاد برای سازمان و کاربر به یک اندازه خطرناک است.

یکی از مهمترین ابزارها برای کاهش سطح جمع آوری داده استفاده از روش های پیشرفته ای نظیر Differential Privacy است که از ایجاد پروفایل بر اساس داده ها جلوگیری کرده و حتی در خلاصه داده ها نیز نویزهایی را وارد می کند. این روش امکان مهندسی معکوس داده های حساس را نیز از بین می برد.

استارتاپ ها با استفاده از این روش می توانند داده ها را به صورت ایمن به اشتراک گذاشته و بر کمبود اطلاعات غلبه کنند. چابک ترین سیستم های حاکمیت داده به استارتاپ ها اجازه می دهند بدون نیاز به کدنویسی یا تیم های مهندسی بزرگ راهکار Differential Privacy را پیاده سازی کنند.

افزایش وفاداری مشتریان

برآوردهای Deloitte حاکی از است که ۸۰ درصد مشتریان به شرکت هایی که از داده آنها حفاظت می کنند، وفادارتر هستند. این حقیقت در رسوایی کمبریج آنالیتیکا به خوبی خود را در قالب کاهش رضایت کاربران و تلاش آنها برای حذف اکانت فیسبوک نشان داد.

از سوی دیگر واقعیت این است که ۸۰ درصد رسوایی های مربوط به نشت و افشای داده توسط شرکت های شخص ثالث صورت می گیرد. برای مثال در ماجرای اخیر فیسبوک یک شرکت شخص ثالث داده های کاربران را در اختیار یک موسسه مشاوره سیاسی قرار داده بود.

تحقیقات نشان داده ۶۸ درصد شرکت ها از سیستم های کارامد برای جلوگیری از این خطاها بی بهره اند و در واقع پایگاه داده های آنها نقش یک بمب ساعتی را بازی می کند. حاکمیت داده چابک اما با ساده سازی روش های درک، کنترل و نظارت دائمی بر داده این خطر را از بین می برد.

Cognoa یک مثال خوب در حوزه استارتاپ های سلامتی موج سوم است که این سه روش را با موفقیت پیاده سازی کرده. این شرکت نخست با اتصال تمامی پایگاه داده ها منبع اطلاعات حساس را مشخص کرده، سپس با استفاده از یک لایه دسترسی واحد امکان کنترل تمامی منبع به صورت آنی و از یک نقطه را فراهم ساخته است. در این روش برخلاف سیستم سیلویی داده، کارکنان و شرکت های شخص ثالث تنها به بخش خاصی از داده که مربوط به وظایف آنهاست دسترسی دارند.

در نهایت کوئری های اطلاعات همیشه تحت نظر هستند و شرکت می تواند پیش از خارج شدن مشکلات از کنترل، آنها را مدیریت و رفع کند.

جان به در بردن از رویدادهای اجتناب ناپذیر

در سال ۲۰۱۸ کمپانی Panera به اشتباه رکوردهای ۳۷ میلیون مشتری از جمله نام، ایمیل، آدرس محل سکونت و بعضی ارقام شماره کارت اعتباری را روی وب سایت خود منتشر کرد اما ۸ ماه بعد آن خبر آن را اعلام کرد.

پنهان سازی چنین فجایعی که در تضاد با اخلاقیات داده است، حتی از سوی کمپانی های سرشناس نظیر گوگل هم روی می دهد. بر اساس پیش بینی های گارتنر ۵۰ درصد تخطی کسب و کارها از اصول اخلاقیات داده ناشی از رویدادهایی نظیر این است. افشای این اشتباهات شاید در کوتاه مدت به اعتبار کمپانی صدمه بزند اما در بلند مدت به سود آنها تمام خواهد شد.

بر اساس مطالعات «هاروداد بیزینس ریویو» ارزش سهام شرکت های فاقد روش های حاکمیت داده ۱۵۰ درصد بیشتر از شرکت های پایبند به این روش ها افت می کند. این رویکردها شامل شفاف‌سازی نحوه استفاده از داده ها، میزان اشتراک گذاری داده ها، شرکت های دریافت کننده و امکان کنترل سطح حریم خصوصی توسط کاربر می شود.

استارتاپ ها با استفاده از ابزارهای حاکمیت داده چابک قادر به خودکارسازی درخواست های کاربر بوده و بدین ترتیب می توانند توان خود را صرف ارزش آفرینی ایمن برای مشتریان کنند.

با حاکمیت داده چابک از مرزهای کنونی فراتر برو

سال ها قبل افکار عمومی اهمیت چندانی به داده ها نمی داد اما مدت هاست که آن دوران تمام شده و حتی مقامات در پی  ارزش گذاری داده های کاربران هستند. زاکربرگ بارها در شبکه های اجتماعی به خاطر عدم پایبندی امپراتوری اش به حریم خصوصی زیر تیغ انتقاد و حتی تمسخر رفته است. حریم خصوصی آنقدر برای کسب و کارها اهمیت پیدا کرده که اپل آن را به دستاویزی برای تبلیغ علیه رقبایش تبدیل کرده است.

در دورانی که همه سرویس ها از سلامتی و خرید نیازهای روزمره گرفته تا حمل و نقل و امور بانکی در حال انتقال به دنیای مجازی است، کوچکترین نشت اطلاعات یا نفوذ به سیستم ها می تواند به فجایعی جبران ناپذیر ختم شود.

در حالی که غول های فناوری نظیر فیسبوک با تشکیل ارتشی از وکلا انطباق عملیات داده با قوانین را به کندی بررسی کرده و بخش مهمی از انرژی خود را روی چالش های حریم خصوصی صرف می کند، شرکت های کوچکتر با پایبندی به اخلاقیات داده و استفاده از سیستم های حاکمیت داده چابک می توانند فرایندهای زمانبر را کنار گذاشته و با سرعت بالایی به سرویس دهی بپردازند.

شاید تعدادی از شرکت های بزرگ فناوری در حبابی ایمن به سر ببرند اما صنایع خودرویی، بهداشت و سلامت و مخابرات باید احساس خطر کنند چون مشتریان به آنها کمترین اعتماد را دارند و در صورتی که استارتاپ های موج سوم وارد بازی شوند امکان محو شدن آنها وجود دارد.