هشتگ اعتراض؛ فناوری چگونه نافرمانی مدنی را هدایت می‌کند؟

از لبنان و عراق در خاورمیانه آشوب زده تا اسپانیا در قلب اروپا و شیلی درگیر تظاهرات هستند اما آنچه توجه کارشناسان را به خود جلب کرده نقش فناوری های مدرن در شکل گیری و نحوه بیان اعتراضات است.

تظاهرکنندگان شیلی، کاتالان، لبنان و عراق شاید از نظر نوع خواسته ها با هم تفاوت داشته باشند اما هدف همه آنها اعتراض به وضع موجود و رساندن صدای خود به گوش مسئولان است. نکته جالب اینجاست که شکل نافرمانی مدنی و تظاهرات سیاسی به لطف فناوری شکل جدیدی به خود گرفته که در آن بدون نیاز به وجود یک رهبر مشخص از توان تک تک افراد استفاده می شود.

برای مثال گروه «سونامی دموکراتیک» (Tsunami Democràtic) در سازماندهی اعتراضات خیابانی کاتالان نقش پررنگی داشته است. هیچ کس نمی داند سونامی دموکراتیک کجا و کی شکل گرفته اما نخستین بار سر و کله آنها توسط کسانی در توییتر پیدا شد که یا جزو احزاب مختلف کاتالان بودند یا به خاطر دفاع از استقلال این منطقه زندانی شده بودند.

معترضان کاتالانی از تلگرام و اپ اختصاصی بهره می‌برند

این گروه که توسط دولت اسپانیا تروریستی خوانده شده، برای سازماندهی افراد بر شبکه های اجتماعی از جمله تلگرام و یک اپلیکیشن اختصاصی تکیه دارد. کانال سونامی دموکراتیک در تلگرام ۳۸۵ هزار نفر عضو دارد، آن هم در حالی که اکثر اسپانیایی ها از واتس اپ برای پیام رسانی استفاده می کنند.

سونامی دموکراتیک در ۱۴ اکتبر و همزمان با اعلام احکام زندان رهبران کاتالونیا، برای اولین بار از مردم خواست با اشغال فرودگاه بارسلون اعتراض خود را به گوش مسئولان برسانند. در نتیجه این گردهمایی فرودگاه به اشغال معترضان درآمد، جاده های منتهی به ترمینال ها مسدود گشت و حدود ۱۵۵ پرواز لغو شد. یک هفته بعد گروه مذکور در واکنش به بی اعتنایی نخست وزیر اسپانیا به تماس های تلفنی رییس منطقه کاتالان، هشتگ SpainSitandTalk# (اسپانیا بشین و حرف بزن) را راه انداخته و بار دیگر معترضان را به خیابان ها کشاند.

سونامی دموکراتیک به شبکه های اجتماعی اکتفا نکرده و اپلیکیشن ویژه ای را در اختیار معترضان قرار داده که به صورت بلادرنگ و بر اساس مکان جغرافیایی آنها را سازماندهی می کند. این اپ آنقدر محبوبیت پیدا کرده که به خاطر درخواست فراوان کاربران، در ساعات اولیه از کار افتاد.

یکی از افراد نزدیک به این گروه در گفتگو با تک کرانچ مدعی شده که برنامه نویسان سطح بالایی از سراسر دنیا در این پروژه مشارکت داشته و از پلتفرم های شبکه متن باز نظیر RetroShare بهره برده اند. هدف این گروه نیز تداوم اعتراضات خیابانی حتی در صورت دستگیری رهبران استقلال طلب عنوان شده است.

اپلیکیشن سونامی دموکراتیک بر مبنای کدهای QR کار می کند که می توان آنها را در گروه های کوچک ده نفری به اشتراک گذاشت. بدین ترتیب در صورتی که یکی از کدها (یا نودها) به صورتی شک برانگیز عمل کند، می توان تمام زنجیره ده نفره را غیرفعال کرد تا امنیت دیگر معترضان به خطر نیفتد.

سونامی دموکراتیک با تکیه بر فناوری توانسته توان مردم را در راستای نافرمانی های مدنی مسالمت آمیز بسیج کرده و صدای معترضان را بلندتر از همیشه به گوش تمام دنیا برساند. این مساله محدود به کاتالونیا نیست و پیشتر معترضان هنگ کنگی برای فرار از دست نیروهای امنیتی به استفاده از یک اپ روی آورده بودند که از اپ استور حذف شد.