مروری بر نتایج تست داروهای مختلف برای درمان کرونا

نتایج اولین سری آزمایشات سازمان یافته در مورد درمان کرونا یا همان کووید-19 از راه رسیده اند و نتیجه همان است که انتظار می رفت: فعلاً درمان مشخصی وجود ندارد.

با شیوع بیماری حاد تنفسی جدید از ماه ژانویه -ابتدا در چین و سپس در دیگر کشورها از جمله ایران، ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، آلمان و آمریکا- پزشکان به سرعت تست داروهای موجود را شروع کردند. حالا با گذشت سه ماه از همه گیری جهانی، نتایج اولین آزمایشات سازمان یافته به شکل عمومی منتشر شده است. این تحقیقات به شکل ساخت یافته و علمی روی اثربخشی داروهای مختلف صورت گرفته اند. تاکنون سه دارو بیشتر از بقیه استفاده شده اند که همگی خواص ضد ویروسی دارند.

بیمارانی که در بخش مراقبت ویژه (ICU) بستری هستند، هر درمانی را می پذیرند و تقاضا برای داروهای مختلف در کشورهای جهان افزایش یافته است. در آمریکا نیز تاکنون تست بیش از 40 هزار نفر مثبت اعلام شده اما احتمالاً طی هفته های آتی افراد بیشتری با نشانه های اصلی بیماری مانند سرفه، تب و تنگی نفس آشنا می شوند.

هنوز هیچ داروی تأیید شده ای برای کووید-19 وجود ندارد. درمان بیماران بدخیم با دارو صورت نمی گیرد. این بیماران به اکسیژن، دستگاه تنفس مصنوعی (ونتیلاتور) و مراقبت ویژه نیاز دارند. البته برخی بیماران هم داروهای آنتی بیوتیک معمول را دریافت می کنند.

در مجموع هنوز تحقیقات زیادی در حال انجام است تا اثربخشی ترکیبات مختلف آزموده شود؛ از ویتامین C گرفته تا داروهای طب سنتی. مؤسسه CellTrials بیش از 250 تحقیق روی کووید-19 را ثبت کرده که عمدتاً در چین و روی حدود 26000 بیمار انجام شده اند. احتمالاً برای دریافت نتایج تحقیقات بزرگ تر، به خصوص تست داروی ضد ویروس Remdesivir شرکت آمریکایی گیلیاد باید چند هفته دیگر صبر کنیم. در ادامه نتایج تحقیقات روی سه گزینه اصلی را مرور می کنیم.

کلروکین و هیدروکسی کلروکین

این داروی قدیمی مالاریا امیدواری های زیادی را به وجود آورده، به خصوص پس از اینکه ترامپ به تعریف و تمجید از آن پرداخت. اوایل ماه جاری میلادی، پزشکان فرانسوی در مارسی بیماران کووید-19 را با هیدروکسی کلروکین تحت درمان قرار دادند. این دارو سه بار در روز، هر بار 200 میلی گرم و به مدت 10 روز به 26 بیمار داده شد. بعضی از بیماران به همراه داروی مورد بحث، آزیترومایسین هم دریافت کردند.

در گزارش نهایی آمده که تعداد ویروس در بدن بیماران تحت درمان پس از شش روز، کمتر از دیگر بیماران بوده است. نتیجه این تحقیق از نظر علمی چندان قابل اعتنا نیست چون تعداد بیماران بسیار کم بوده و دیگر ملزومات تحقیق علمی را ندارد. با این حال خبرهایی هم از چین در مورد اثربخشی این دارو وجود دارد.

آیا هیدروکسی کلروکین می تواند کرونا را درمان کند؟ دانشمندان معتقدند هنوز شواهد کافی برای این ادعا در اختیار نداریم. «آنتونی فاسی» رئیس مؤسسه ملی آلرژی و بیماری های عفونی آمریکا می گوید نتایج فوق در حد روایت هستند و در همین حد اعتبار دارند: «تحقیقات در شرایط بالینی کنترل شده صورت نگرفته اند، بنابراین نمی توان نظر قطعی در مورد آنها صادر کرد».

امیدواری به هیدروکسی کلروکین نتایج منفی هم به بار آورده است. تقاضا برای این دارو به شدت افزایش یافته و بازار سیاهی برای آن شکل گرفته. عوارض جانبی این دارو کاملاً جدیست و روی ریتم قلب اثر می گذارد. هفته قبل دو نفر در نیجریه به خاطر مصرف بی رویه این دارو جان خودشان را از دست دادند. همچنین تهیه دارو برای کسانی که واقعاً به آن نیاز دارند، به ویژه بیماران لوپوس، به شدت سخت شده است.

فاویپیراویر

هفته گذشته چینی ها از اثربخشی داروی ضد ویروس ژاپنی به نام فاویپیراویر خبر دادند. این دارو که توسط شرکت صنایع شیمیایی تایوما (وابسته به فوجی فیلم) تولید می شود به سرعت به سرخط خبرها راه یافت، ولی بیایید پژوهش پزشکان چینی دانشگاه ووهان را بررسی کنیم.

پزشکان چینی 240 بیمار عادی (بیمارانی که به مرحله حاد بیماری نرسیده بودند) را از استان هوبئی انتخاب کردند. نیمی از بیماران با داروی فاویپیراویر و نیم دیگر با داروی اومیفنوویر (داروی ضد ویروس که در روسیه استفاده می شود) تحت درمان قرار گرفتند. نتایج نشان داد علائم تب و سرفه در گروه اول (فاویپیراویر) سریع تر از بین رفت، اما در نهایت تعداد یکسانی از هر دو گروه به بخش مراقبت های ویژه، یعنی درمان با اکسیژن و استفاده از ونتیلاتور نیاز پیدا کردند. بر اساس این نتایج، پزشکان اعلام کردند که فاویپیراویر بهتر از داروی دیگر عمل می کند.

فاویرپیراویر با ممانعت از کپی محتوای ژنتیکی ویروس، فعالیت آن را محدود می کند. این دارو ابتدا برای درمان انفلوانزا کشف شد.

لوپیناویر و ریتوناویر

این مورد یکی از دقیق ترین تحقیقات روی درمان کووید-19 تا به امروز به شمار می رود، اما نتیجه مثبتی نداشته است. ژانویه امسال پزشکان چینی 199 بیمار بدخیم را به شکل تصادفی تحت درمان با لوپیناویر و ریتوناویر قرار دادند. مصرف دارو دو بار در روز به مدت دو هفته ادامه یافت. بخشی از بیماران نیز هیچ دارویی دریافت نکردند. متأسفانه درمان با این دو دارو هیچ تأثیری نداشت. تقریباً 20 درصد بیماران جان خودشان را از دست دادند. البته محققین هنوز امیدوارند ترکیب این دو دارو که در آمریکا به نام کالترا (Kaletra) شناخته می شود، روی درمان بیماران خوش خیم مؤثر باشد.

داروی اصلی در این ترکیب، لوپیناویر است که در تست های آزمایشگاهی و حیوانی، توانسته سندرم حاد تنفسی خاورمیانه (MERS) را درمان کند. ریتوناویر در واقع اثربخشی داروی اول را در بدن تقویت می کند.

دیگر داروها

بعضی از شرکت های دارویی به دنبال داروهای اختصاصی ضد التهاب برای کاهش التهاب ریه بیماران در مراحل پیشرفته کووید-19 هستند. بعضی دیگر هم به شناسای پادتن هایی مشغولند که پس از ابتلا به بیماری یا بهبود، در بدن بیماران ساخته می شود.

آزمایش های بالینی برای جمع آوری دقیق اطلاعات بسیار زمان بر است، بنابراین احتمالاً حداقل تا یک ماه آینده نیز به جمع بندی دقیقی نخواهیم رسید. با انتشار نتایج تحقیقات در سطح بین الملل، می توان این فرایند را تسریع کرد.