کشور چین چطور با کدهای سلامتی QR به مقابله با کووید-۱۹ می‌پردازد؟

تصور کنید زندگی روزانه‌تان کاملا متکی به یک اپلیکیشن برای موبایل‌های هوشمند باشد. خروج‌تان از خانه، رفتن به مترو، رفتن به محل کار، ورود به کافه‌ها و رستوران‌ها و مجتمع‌های تجاری. هر حرکت با نمایش یک رنگ روی نمایشگر موبایل دیکته می‌شود. سبز به این معناست که می‌توانید به کارتان برسید و قرمز به این معنا که اجازه ورود ندارید.

این حقیقتی روزمره در زندگی میلیون‌ها چینی از میانه شیوع ویروس کرونا بوده و درحالی که این کشور به مقابله با ویروس مورد اشاره ادامه می‌دهد، احتمالا زندگی تا آینده دور به همین منوال باشد.

با استفاده از تکنولوژی و اطلاعات کلان، دولت چین از یک سیستم «کد سلامتی» مبتنی بر رنگ استفاده می‌کند تا قادر به کنترل حرکات مردم و کاهش شیوع کرونا ویروس باشد. اگرچه مقامات هنوز استفاده از این کدهای سلامتی را به شکلی سراسری اجبار نکرده‌اند، بسیاری از شهروندان شهرهای مختلف بدون این اپلیکیشن قادر به خروج از مجتمع ساختمانی خود یا ورود به مناطق عمومی نیستند.

با گذشت سه ماه از شیوع ویروسی که بلای جان جهانیان شد، تدابیر قرنطینه به آرامی در اقصی نقاط چین برداشته می‌شوند و حالا تنها کدهای رنگی باقی مانده‌اند که بر زندگی مردم حکمرانی می‌کنند.

با پیروی از این حرکت چین، دولت‌های دیگر هم به تکنولوژی‌های مشابه برای مقابله با ویروس روی آورده‌اند. سنگاپور در ماه گذشته یک اپلیکیشن هوشمند برای پایش ارتباطات عرضه کرد که به مقامات اجازه می‌دهد قادر به شناسایی افرادی باشند که با مبتلایان به کووید-۱۹ در ارتباط بوده‌اند. دولت ژاپن هم یک اپلیکیشن مشابه در نظر دارد. مسکو نیز یک سیستم کدگذاری مبتنی بر کدهای QR معرفی کرده تا قادر به پایش حرکات و اعمال قرنطینه باشد.

ژیان-شنگ هوا، یک متخصص سلامت مبتنی بر هوش مصنوعی در کمپانی غول خرده‌فروشی علی‌بابا می‌گوید: «تکنولوژی حالا نقشی حیاتی در محدود کردن پاندمیک ایفا می‌کند. برای جلوگیری از شیوع ویروس، پایش ارتباطات گاهی اساسی خواهد بود و به همین خاطر است که تلاش‌های مشابهی در سراسر جهان صورت می‌گیرد».

این سیستم چطور کار می‌کند؟‌

دولت چین با دو غول اینترنتی چین -یعنی علی‌بابا و تنسنت- وارد همکاری شده تا سیستم‌های کدگذاری سلامتی را به اپلیکیشن‌های محبوب خود روی دیوایس‌های موبایل بیاورند.

اپلیکیشن پرداخت علی‌بابا به نام Alipay و اپلیکیشن پیام‌رسان WeChat تنسنت در چین محبوبیت فراوان دارند و روزانه توسط صدها میلیون نفر استفاده می‌شوند. قرار دادن سیستم کدهای سلامتی در این پلتفرم‌ها، به معنای دسترسی آسان به آن‌ها توسط عموم مردم است.

هانگ‌ژو، شهری در شرق استان ژی‌ژیانگ و جایی که مقر علی‌بابا در آن بنا شده، یکی از نخستین شهرهایی بود که از سیستم کدهای سلامتی برای تصمیم‌گیری راجع به اینکه کدام یک از شهروندان باید قرنطینه شوند استفاده کرد. این سیستم در روز ۱۱ فوریه روی Alipay راه‌اندازی شد.

برای به دست آوردن یک کد سلامتی، شهروندان باید اطلاعات شخصی خود شامل نام، شماره ملی یا شماره پاسپورت و همینطور شماره تلفن خود را در صفحه ثبت نام وارد کنند. سپس از آن‌ها درباره سابقه مسافرت‌هایشان پرسیده می‌شود و اینکه در ۱۴ روز اخیر با افراد مبتلا به کووید-۱۹ یا مشکوک به مبتلا با آن در تماس بوده‌اند یا خیر. مردم ضمنا باید علائمی که دارند را نیز تیک بزنند: علائمی نظیر تب، خستگی مفرط، سرفه خشک، آبریزش بینی، خارش گلو و اسهال.

بعد از اینکه اطلاعات به تایید مقامات رسید، هر کاربر یک کد QR به رنگ قرمز، کهربایی یا سبز دریافت می‌کند. کاربرانی که کد قرمز رنگ دریافت کرده‌اند باید برای ۱۴ روز به قرنطینه دولتی یا قرنطینه شخصی بروند. کاربرانی که کد کهربایی دارند باید برای ۷ روز قرنطینه شوند و کاربرانی که کد سبز دریافت کرده‌اند می‌توانند آزادانه در شهر فعالیت کنند.

کدهای سلامتی نقش پایشگر حرکات مردم را نیز در مناطق عمومی ایفا می‌کنند و هر شخص باید پیش از ورود به اماکن عمومی کد QR خود را برای اسکن در اختیار مقامات قرار دهد. هنگامی که یک مورد ابتلا تایید می‌شود، مقامات به سرعت قادر به بررسی سابقه فعالیت‌های بیمار و شناسایی افرادی هستند که با او در ارتباط بوده‌اند.

شخصی آشنا با توسعه سیستم کدهای سلامتی در Alipay به سی‌ان‌ان می‌گوید که این سیستم توسط آژانس‌های دولتی توسعه یافته و مدیریت می‌شود و Alipay صرفا بستری برای اجرای آن و همینطور ارائه پشتیبانی فنی است.

در این بین تنسنت هم یک سیستم کد QR سلامتی مشابه روی WeChat توسعه داده که اوایل فوریه در شهر شنژن شروع به کار کرد.

استفاده از این سیستم چقدر گسترده است؟

در عرض تنها یک هفته از زمان عرضه، سیستم کدهای سلامتی Alipay در بیش از ۱۰۰ شهر چین استفاده شد. در روز ۱۵ فوریه، دفتر دولت الکترونیک به Alipay فرمان سرعت‌بخشی به توسعه کدهای QR سلامتی را داد تا فورا در سراسر کشور مورد استفاده قرار گیرد. تا آخر فوریه، بیش از ۲۰۰ شهر به استفاده از این کدهای QR روی آورده بودند.

به گفته خبرگزاری‌های محلی، سیستم کدهای سلامتی تنسنت هم تا آخر ماه گذشته میلادی در ۳۰۰ شهر استفاده شد. در روز یکم مارس، پکن ورژن خودش از کدهای QR سه رنگی را عرضه کرد که آن هم روی Alipay و WeChat قابل دسترسی است. افزون بر ارائه نام و شماره ملی، کاربران این سیستم باید از طریق تشخیص چهره هم شناسایی شوند تا کد رنگی مخصوص‌شان را دریافت کنند.

کدهای سلامتی نقشی اساسی در برداشتن محدودیت‌های سفر در منطقه هوبی داشته‌اند؛ منطقه‌ای که بعد از قرنطینه گسترده در اواخر ماه ژانویه، آمد و شد ۶۰ میلیون نفر در آن مختل شد. در روز دهم مارس اما این استان شروع به ارائه کدهای رنگی برای افرادی کرد که خواستار سفر درون استانی بودند.

رنگ‌ها براساس دیتابیس کنترل اپیدمی استانی به کاربران ارائه می‌شوند: افرادی که به صورت قطعی به بیماری مبتلا شده‌اند یا علائمی از آن را دارند رنگ قرمز را دریافت می‌کنند. نزدیکان آن‌ها کد زرد دریافت می‌کنند و هرکسی که هیچ سابقه‌ای در دیتابیس نداشته باشد هم کد سبز.

به عبارت دیگر، رنگ کدهای QR راجع به آزادی مردم تصمیم‌گیری می‌کنند: دارندگان کد سبز قادر به سفر درون استانی هستند، دارندگان کد کهربایی چنین اجازه‌ای ندارند و دارندگان کد قرمز هم باید قرنطینه شوند.