غایی‌ترین آزمایش بشر روی فاصله‌گذاری اجتماعی چه نتیجه‌ای به همراه داشت؟

این غایی‌ترین آزمایش در زمینه فاصله‌گذاری اجتماعی بود.

در روز ۲۶ سپتامبر سال ۱۹۹۱، چهار زن و چهار مرد با لباس‌هایی فضایی به رنگ آبی تیره، از دوستان خود خانواده و همینطور مجموعه‌ای از دوربین‌های نظارتی خداحافظی کرده و از میان دری عبور کردند که آن‌ها را به ماموریتی که هیچوقت مشابه‌اش انجام نشده بود می‌برد. علی‌رغم یونیفرم‌هایی که به تن داشتند و سریال Star Trek را یادآور می‌شدند، این هشت ماجراجو قرار نبود به فضای بیرون از بین بروند و در واقع قرار بود خودشان را به مدت دو سال از جهان بیرون ایزوله کنند، آن هم درون گلخانه‌ای سه جریبی از جنس شیشه و استیل به نام Biosphere 2 که در صحرای آریزونا بنا شده بود.

جین پوینتر، یکی از اعضای خدمه، فریاد زد «آینده اینجاست» و به درون آزمایشگاه بوم‌شناسی ۱۵۰ میلیون دلاری که بیش از ۳۶۰۰ گونه جانوری و گیاهی را در خود جای داده بود و ۵ زیست‌بوم مینیاتوری داشت قدم گذاشت - این گلخانه می‌توانست باران‌های جنگلی، اقیانوس‌های آب‌سنگ مرجانی، باتلاق، گرم‌دشت و صحرا را شبیه‌سازی کند.

برای به آزمایش گذاشتن ظرفیت انسان برای زندگی در فضای بیرون از زمین و در ایزوله کامل، این «زیست‌کره‌گران» امیدوار بودند که با پرورش غذای خودشان و همینطور بازیافت هوا، آب و پسماندها قادر به رسیدن به خودکفایی کامل باشند. درحالی که ۸ ماجراجو می‌توانستند از طریق ایمیل، تلفن و فکس با جهان بیرون ارتباط برقرار کنند، برای دو سال کامل خبری از در آغوش گرفتن افرادی که دوست‌شان داشتند، دریافت دلیوری غذا یا حتی دستمال توالت نبود.

یک انجمن پادفرهنگی مسئول بیوسفر ۲ بود

ایده بیوسفر ۲ (با این ذهنیت که زمین نخستین بیوسفر است) از یک انجمن تئاتر آوانگارد به نام «سینرژیست‌ها» بیرون آمد که در سال ۱۹۶۷ میلادی و در سان فرانسیسکو تاسیس شده بود. مت وولف، کارگردان فیلم مستند Spaceship 2 که امسال در حال تولید درباره بیوسفر ۲ است در این باره می‌گوید: «آنچه این گروه را از دیگر گروه‌های پادفرهنگی متمایز می‌کرد این بود که آن‌ها به عنوان کاپیتالیست شناخته می‌شدند. هدف آن‌ها ساخت سازمان‌هایی بود که هم از لحاظ اقتصادی و هم زیست‌بومی پایدار و خودکفا باشند».

سینرژیست‌ها پروژه‌های زیست‌بومی مختلفی را در پیش گرفتند. از پروژه جنگل‌های بارانی در پورتو ریکو گرفته تا صحراهای سوزان استرالیا و حتی کشتی مخصوص به خودشان را ساخته بودند که با آن به نقاط مختلف جهان سفر می‌کردند. رهبر آن‌ها نیز یک همه‌چیزدان کاریزماتیک به نام جان آلن بود که دانش‌آموخته رشته مدیریت در هاروارد به حساب می‌آمد و با تخلص «جانی دلفین» شهر می‌سرود و داستان‌سرایی می‌کرد. برخی او را شخصیتی توصیف می‌کنند که هم شدیدا دوراندیش بود و هم معلمی بددهن که سعی می‌کرد کنترل ذهن افراد را به دست بگیرد.

ادوارد باس، پسر یاغی میلیاردری که از غول‌های صنعت نفت به شمار می‌رفت از جمله افرادی بود که بعد از سر زدن به مقر سینرژیست‌ها در نیومکزیکو، جذب آلن شد. به این ترتیب با دوراندیشی آلن و پول باس، سینرژیست‌ها توانستند بیوسفر ۲ را در شمال شهر توسان در آریزونا بسازند.

مارک نلسون، یکی از اعضای قدیمی این انجمن یکی از اعضای خدمه ۸ نفره‌ای بود که در پاییز سال ۱۹۹۱ پا به درون بیوسفر ۲ گذاشت. او درباره تجربه‌ای که به دست آورد می‌گوید: «لحظاتی از سعادت مطلق وجود داشت و اگر می‌خواستید حریم شخصی داشته باشید، می‌توانستید در برخی از زیست‌بوم‌ها پنهان شوید. بیوسفری‌ها روز شکرگزاری را با مرغ، کدوی پخته و پای سیب‌زمینی جشن می‌گرفتند و سرمای زمستان را با شراب برنج تحمل می‌کردند».

اما پوشش ابری فصل زمستان در نهایت باعث شد محصولات خراب شوند و سطح اکسیژن به مقداری برسد که خدمه احساس کند در ارتفاع ۴۰۰۰ متری از سطح زمین است. مرغان مگس‌خوار و زنبوران عسل دسته دسته جان دادند و در عین حال جمعیت سوسک‌ها و مورچه‌ها به شکلی انفجاری در حال افزایش بود. بیوسفری‌ها انبوهی از وزن بدن خود را از دست دادند که دلایل آن کار فراوان در طول روز، کاهش اکسیژن و رژیم‌های کم کالری بود و همه این‌ها باعث شد حتی بالا رفتن از پله هم برای آنان چالشی بی‌رحمانه باشد.

این موانع کمکی به داینامیک میان اعضای گروه نکرد و نلسون می‌گوید این بزرگ‌ترین مشکل زندگی درون آن حباب بود. اگرچه بیوسفری‌ها به گروه‌های مختلف تقسیم شدند، این موضوع تاثیری بر تحقیقات آن‌ها نگذاشت. نلسون می‌گوید: «آنچه معمولا در گروه‌های کوچک اتفاق می‌افتد اینست که آن‌ها به شکلی ناخودآگاه شروع به تخریب کارها و ماموریت کلی خود می‌کنند. اما چنین اتفاقی هیچوقت نیفتاد چون ما در بیوسفر ۲ همگی عاشق یکدیگر شدیم».

نبود شفافیت به پروژه آسیب زد

درحالی که دانشمندان داشتند اعتبار آزمایش‌های بیوسفر ۲ را زیر سوال می‌بردند و آن را به پرتاب سنگ به خانه‌ای شیشه‌ای تشبیه می‌کردند، تصویر عمومی پروژه هم از نبود شفافیت رنج می‌برد. دو هفته بعد از ورود خدمه به بیوسفر ۲، یکی از اعضای خدمه به خاطر بریدن انگشت‌اش با یک دستگاه خردکن برنج روانه بیمارستان شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت.

ماه‌ها بعد، مشخص شد که او هنگام بازگشت به بیوسفر ۲، انبوهی از تجهیزات مختلف را با خود برده است. بعد این مکاشفه اتفاق افتاد که پیش از آغاز آزمایش، به اندازه مصرف سه‌ماهه در بیوسفر ۲ غذا انبار شده، هوای تازه دائما به درون پمپاژ می‌شود و درهای بیوسفر ۲ به صورت مداوم باز و بسته می‌شوند تا منابعی نظیر بذر، ویتامین و تله موش در اختیار بیوسفری‌ها قرار بگیرد.

با قدم گذاشتن به چنین ماجراجویی بزرگی، بیوسفری‌ها کاملا منتظر شکست بودند. نلسون در این باره می‌گوید: «به همین خاطر است که شما دست به آزمایش می‌زنید - برای اینکه چیزهایی که از آن‌ها آگاه نیستید را بیاموزید. اما رسانه‌ها معمولا این پروژه را به یک برنامه تلویزیونی واقع‌نما تشبیه می‌کردند. این رویکرد نمایشی توجه بسیاری را جلب کرد اما هسته آنچه این گروه با چشم‌انداز طولانی‌مدت خود دنبال می‎‌کرد میان این انتظارات محو شد که انسان‌های مورد آزمایش باید ۸ نفر باشند که درون بیوسفر ۲ گیر افتاده‌اند و هیچ چیز اجازه خروج و ورود ندارد».

علی‌رغم چالش‌هایی که با آن‌ها مواجه شدند، خدمه هشت نفری بیوسفر ۲ توانست برای دو سال کامل از جهان بیرون ایزوله بماند. اما چنین چیزی را نمی‌توان راجع به خدمه بعدی گفت.

مدیریت بیوسفر ۲ به دست استیو بنن افتاد

چند هفته بعد از اینکه خدمه جدید ۷ نفره در روز ۶ مارس ۱۹۹۴ وارد بیوسفر ۲ شد، دوباره همان مشکلاتی که در نخستین پروژه مشاهده شده بود به وجود آمد. درحالی که سازمان داشت با مشکلات عدیده مالی مواجه می‌شد، باس به سراغ یک مدیر تصفیه رفت و استیو بنن بانکدار -که بعدا تبدیل به یکی از مشاوران اصلی دونالد ترامپ در کمپین ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ شد- را به عنوان مدیر عامل جدید برگزید.

بنن شدیدا خواستار حذف آلن و دیگر مدیران ارشد بود. ابیگیل آلینگ و مارک ون تیلو که نگران جان خدمه جدید بودند، در روز ۴ آپریل ۱۹۹۴ مجددا به درون بیوسفر ۲ رفته و نسبت به دخالت بنن در پروژه به اعضای پروژه هشدار دادند. آلینگ در این باره می‌گوید که: «به نظرم بیوسفر در وضعیتی اضطراری بود و این تصمیم خودآگاهانه را گرفتم که آزمایش را نابود کنم».

اگرچه خدمه جدید بیوسفر ۲ تصمیم به ماندن گرفت، ۵ ماه بعد به خاطر سرازیر شدن انبوهی از پرونده‌های قانونی از بیوسفر ۲ بیرون آمدند. باس این تاسیسات را در سال ۲۰۱۱ به دانشگاه آریزونا بخشید و در حال تحقیق روی پروژه‌های کوچک‌تر ادامه دارد.