AVOD بازار چیست و چه هدفی را دنبال می‌کند؟

عشق به سینما و سریال، از آن دسته عشق‌هایی است که تقریبا انتها ندارد چرا که از زمان تاسیس صنعت سینما تا امروز، آثار متعددی منتشر شده و تاریخ بیش از صد ساله سینما پر از محتواهای سرگرم کننده است که تماشای آثار ارزشمندی که تاکنون ساخته شده، خود به تنهایی چندین سال به طول می‌انجامد! با توسعه تکنولوژی و باریک شدن مرز بین فناوری و دیگر صنایع، سینما نیز از این قاعده مستثنی نمانده و حالا دیگر برای تماشای یک فیلم نه نیازی به رفتن سینما است و نه حتی نیازی به خرید چند یا یک دیسک، بلکه یک اینترنت با سرعت مناسب (نه لزوما سرعت خیلی بالا) و یک دستگاه پخش کننده صوت و تصویر مانند موبایل، می‌تواند سینمای خانگی کاربران باشد.

بازار نمایش خانگی در ایران با ورود دیسک‌های سریال‌هایی مختص این شبکه نمایش رونق خاصی گرفت و کمی پس از آن و با چند سال تاخیر نسبت به ترند روز دنیا، VODها جان تازه‌ای در ایران گرفتند. ایران با پرش از تکنولوژی شبکه‌های کابلی (که در سراسر جهان مرسوم است و امروزه کماکان در بسیاری از کشورها این سیستم ادامه دارد) ناگهان وارد سیستم VOD شد و بازیگران بزرگی در آن شروع به فعالیت کردند. با حضور این پلتفرم‌ها و روی خوشی که تهیه‌کنندگان و استودیوهای پخش فیلم به آنها نشان دادند، حالا خرید سی‌دی‌های سوپرمارکتی (اصطلاحی عامیانه که به سریال‌های شبکه نمایش خانگی اطلاق می‌شود) جای خود را به دیدن آثار سینمایی ایران و جهان بر بستر اینترنت داده است.

VODها شبیه به یک هارد با ظرفیتی بی‌انتها می‌مانند که در یک فضای ابری قرار دارد و انواع محتوای تصویری استاندارد را با کیفیتی بالا درون خود دارند. در برخی از این پلتفرم‌ها خبری از محتوای ساخته شده توسط کاربران یا به اصطلاح فنی «UGC» نیست و در برخی مانند یوتوب، چنین محتواهایی نیز دیده می‌شود. محتوای UGC، به محتوایی گفته می‌شود که توسط خود کاربران و غالبا با کیفیت‌ متفاوت‌تری تولید می‌شوند؛ به‌عنوان مثال، ویدیوهایی که افراد توسط گوشی‌های موبایل خود از یک آتش‌سوزی ضبط و منتشر میکنند نمونه‌ای از محتوای UGC است. در واقع باید تاکید کرد که در برخی از انواع VODها خبری از ویدیوهای سلفی یا کاربران عام نیست و رسما با فیلم، سریال، انیمیشن و سایر محتواهای مرتبط روبرو هستیم و کاربر حق انتخاب برای دیدن هر یک از این آثار را در اختیار دارد.

اپلیکیشن «بازار» چند وقتی می‌شود پا به این عرصه گذشته و از آبان پارسال در این وادی قدم می‌زند و به نوعی بازارگاه (مارکت پلیس) VODها به شمار می‌رود؛ به طوری که محتوای ویدیویی منتشر شده در سایر پلتفرم‌ها را به طور یکجا گردآوری کرده و با سر زدن به بخش ویدیوی بازار، در واقع دسترسی به تمامی محتواهای منتشر شده در اکثر VODها را دارد. تمام محتوای موجود در بازار آثاری با کیفیت و استاندارد (پرمیوم) هستند که عوامل حرفه‌ای در تولید آن دخالت دارند. بازار اما اقدام جالبی که انجام داده تبدیل این بخش به یک پلتفرم AVOD است که تفاوت‌های کوچک ولی به درد بخوری با خود VODها دارد. در اینجا بد نیست به طور خلاصه به سه نوع کلی VODها اشاره کنیم تا بدانیم بخش ویدیویی بازار چه هدفی را دنبال کرده و قرار است چگونه محتواهایی نظیر فیلم‌های سینمای ایران و جهان را به طور رایگان به مخاطبین خود ارائه کند؛ آثاری که برای دیدن آنها در سایر پلتفرم‌ها باید هزینه‌ بالایی برای خرید حق اشتراک پرداخت؛ اما در بازار، امکان تماشای رایگان آن فراهم شده است.

بازار در واقع فعلا رقیبی برای VODهای فعال نیست و در کنار آنها حرکت می‌کند و نوعی بازوی مارکت پلیس برای همه آنها شده است، در بازار می‌توان یک محتوای خاص موجود در سایر پلتفرم‌ها را رایگان دید و از این راه درآمدی مناسب برای خود و VODها برجای‌ می‌گذارد. بازار در همین مدت کوتاه برنامه موفقی چون «کلاسیکو» با حضور «عادل فردوسی‌پور» ساخته و احتمالا به زودی به خلق برنامه‌های اختصاصی و فاخر دیگر به طور مستقل یا با همکاری با سایر VODها نیز بپردازد. اما «بازار» چگونه می‌تواند این کارها را رایگان برای کاربران انجام دهد و هزینه‌ای برای آنها بر جای نگذارد؟

دسته بندی‌ VODها

به طور کلی VODها به سه دسته SVOD، TVOD و AVOD تقسیم‌بندی می‌شوند و اکثر بازیگرانی که در این عرصه می‌شناسیم از نوع SVOD (مخفف کلمه Subscription Video On-Demand Streaming) هستند، یعنی سایت‌هایی که باید برای دیدن محتوای موجود در آنها یک حق اشتراک (از یک روزه تا یک ساله) از آنها خریداری کرد تا دسترسی کلی به یک آرشیو غنی که روز به روز آپدیت می‌شود را پیدا کرد. نت‌فلیکس در عرصه جهانی یا دیزنی پلاس از معتبرترین بازیگران این عرصه هستند و به تازگی کمپانی غول برادران وارنر با HBO MAX به کارزار رقابتی آنها وارد شده است.

پلتفرم‌های TVOD (مخفف Transactional VOD) نیز به مجموعه‌هایی اطلاق می‌شود که در آن لازم نیست یک هزینه بالا برای حق اشتراک و دسترسی به تمامی آرشیو داشت بلکه یک کاربر می‌تواند فقط با پرداخت مبلغی ناچیز، یک فیلم یا یک اپیزود سریال را خریداری کند و به تماشای آن بنشیند. این پلتفرم برای افرادی مناسب است که قصد استفاده مداوم از یک سرویس را ندارند و هر از گاهی می‌خواهند یک فیلم یا سریال را تماشا کرده و با یک پرداخت فوری، به فایل محتوای مورد نظر خود به صورت آنلاین دسترسی پیدا می‌کنند. در این بین یک نوع دیگر از TVOD وجود دارد که به آن PVOD گفته می‌شود و کاربران می‌توانند به تماشای یک محتوای خاص پیش از دسترسی عمومی و همگانی بنشینند. به عنوان مثال قسمت اول یک سریال را یک ماه زودتر از دیگران ببینند و برای این کار طبعا هزینه بیشتری پرداخت می‌کنند.

با دیدن تبلیغ چند ثانیه‌ای، فیلم رایگان ببینید

اما در این میان پلتفرم‌هایی وجود دارد با نام AVOD که بازار آن را هدف گرفته، پلتفرمی که تاکنون همانند آن به این شکل در ایران وجود نداشته و برای اولین بار است که می‌توان با دیدن یک سری تبلیغات چند ثانیه‌ای، فیلمی که توسط کاربر تولید یا بارگزاری نشده و محتوای پریمیوم محسوب می‌شود را رایگان تماشا کرد؛ اما AVOD دقیقا چه می‌کند؟

شما در این نوع پلتفرم‌ها با دیدن یک تبلیغ پیش از نمایش فیلم (که مدت زمان آن نهایتا چند ثانیه خواهد بود) می‌توانید به آن محتوا دسترسی کامل داشته باشید. ناگفته نماند تبلیغی که پیش از شروع فیلم برایتان به نمایش در می‌آید بر اساس اطلاعاتی که پلتفرم از رفتار و سلیقه شما دارد خواهد بود و از همین رو تبلیغات به نمایش در آمده، مواردی کاربردی تلقی می‌شوند که احتمالا باب میل تماشاگر خواهند بود.

در پلتفرم‌های AVOD تبلیغ در اول، وسط و یا انتهای فیلم وجود دارد و در حال حاضر بازار تنها به پخش تبلیغ‌های چندثانیه‌ای در ابتدای عناوین بسنده کرده و بیش از حد روی تبلیغات مانور نداده است. نکته دیگر اینکه در این تبلیغات، اگر با یک آگهی نصب اپلیکیشن روبرو شوید و دلتان بخواهد که برنامه مورد نظر را نصب کنید، بازار دانلود این برنامه را به بعد از تماشای فیلم (یا خارج شدن از محیط پخش کننده فیلم) موکول می‌کند تا مبادا سرعت اینترنت شما حین دیدن فیلم به خاطر دانلود برنامه مذکور، به هم بخورد و این موضوع در تماشای مخاطب از نمایش یک فیلم با کیفیت تاثیر منفی بگذارد.

شاید با خود فکر کنید که پلتفرم‌های دیگری نیز وجود دارند که با پخش یک تبلیغ چند ثانیه‌ای در ابتدای عنوان، اجازه دیدن کل ویدیو را به تماشاگر می‌دهند، مانند یوتوب که معمولا تبلیغی چند ثانیه‌ای برای کاربر پخش می‌کند. باید گفت که تفاوت بازار با پلتفرمی همچون یوتوب و نمونه‌های داخلی آن، در اینست که محتواهای بخش ویدیویی این پلتفرم UGC نیستند و توسط کاربران تهیه یا بارگزاری نشده‌اند، در واقع امکان دیدن محتواهای ویدیویی داخل بازار در پلتفرم‌های دیگر وجود ندارد، مگر اینکه کسی بخواهد با دانلود غیرقانونی برخی محصولات، یک آسیب فرهنگی به بدنه سینمای کشور وارد کند.

حالا با استفاده از این قابلیت می‌توان به آرشیو بزرگی از فیلم و سریال به طور رایگان دسترسی داشت و حجم مصرفی اینترنت کاربران بسته به شرکت ارائه دهنده اینترنت‌شان، از رایگان تا تمام بها متغیر خواهد بود. گفتنیست در حال حاضر تماشای فیلم و سریال در پلتفرم بازار در برخی FCPها نیم بها و در برخی ارائه دهندگان اپراتورها تمام بها محاسبه خواهد شد.

در سال ۲۰۲۰ تقریبا نیمی از تبلیغات دنیا حول تبلیغات دیجیتال می‌چرخد و همانطور که می‌دانید، محتوای ویدیویی و بصری یکی از غنی‌ترین روش تبلیغات آنلاین است که می‌تواند در ذهن مردم جا خوش کند. تعداد بینندگان محتواهای ویدیوی (فقط در ایران)، با میلیون‌ها افزایش در قیاس با سال ۱۳۹۶، اکنون در سال ۹۹، به چند ده میلیون نفر رسیده است. این جمعیت چند ده میلیونی با شیوع ویروس کرونا و خانه‌نشینی و خلق شدن پدیده‌هایی چون اکران اینترنتی و اقداماتی از سوی وزارت ارتباطات برای ترویج استفاده از VODها، بیش از پیش جذب تماشای آنلاین فیلم‌ها شدند و فرهنگ دیدن فایل مجاز به فرهنگ دانلود یک فایل غیر مجاز تبدیل شده است.

انواع تبلیغات در محتوای ویدیویی بازار

در حال حاضر دو مدل تبلیغات نصبی (پرفورمنسی) و تبلیغات آگاهی برند (غیر پرفورمنسی) در بازار ارائه می‌شود که در مدل اول کاربر می‌تواند پس از تماشای یک تبلیغ پیرامون یک بازی یا اپلیکیشن، درخواست نصب آن را بدهد. در نمایش تبلیغاتی پرفورمنسی، کاربر به صفحه یا لندینگ جدیدی فرستاده نمی‌شود و بدون هرگونه اختلالی در تجربه‌ تماشای ویدیو، فرآیند دانلود و نصب اپلیکیشن صورت می‌گیرد. کاربر در تبلیغات غیر پرفورمنسی (آگاهی برند) ، به دیدن یک ویدیوی تبلیغاتی بسنده می‌کند.

در واقع این تبلیغات شبیه به نمونه‌های در حال پخش در صداوسیما است و برای ایجاد آگاهی میان مخاطبان کاربرد دارد. مثل سایر پلتفرم‌ها، بازار نیز آمار و اطلاعات گسترده‌ای را در اختیار تبلیغ‌دهنده قرار می‌دهد. این تبلیغات دکمه کال تو اکشن ندارد؛ ولی مانند تبلیغات صداوسیما کال‌تواکشن‌های غیر پرفورمنسی مانند SMS به شماره‌ا‌ی خاص یا تماس تلفن را می‌توان تعبیه کرد.

همانطور که گفته شد شخصی سازی این تبلیغات ویدیویی با توجه به دیتاهایی نظیر مکان و سن و سلیقه و جنسیت مخاطب، می‌تواند این تبلیغات ویدیویی را با سرعتی بسیار بهتر و قدرتی بیشتر به هدف خود پرتاب کند و نوک پیکان این تیر، درست در نقطه وسط سیبل هدف مارکتینگ شرکت‌ها قرار بگیرد.

آنطور که بازار می‌گوید، در حال حاضر، آگهی دهندگان می‌توانند به‌وسیله انتخاب یکی از دو گروه سنی «نوجوانان» و «بزرگ‌سالان» به‌عنوان مخاطبین مدنظر خود، تبلیغات خود را هدفمندتر اکران کنند؛ همچنین هدف قراردادن گروهی کاربران بر اساس بازه‌های سنی و جنسیت نیز به‌زودی اضافه خواهد شد. در تبلیغات نصبی ترکرهای مختلفی از جمله متریکس، چابک، ادتریس و ادجاست پشتیبانی می‌شوند و مبلغ نصب براساس نصب ثبت شده توسط ترکر محاسبه می‌شود. گزارش‌های جامعی نیز شامل تعداد نمایش، بستن صفحه، دفعات رد شدن تبلیغ توسط کاربر، مقدار زمان تماشای تبلیغ توسط کاربر را در اختیار تبلیغ دهنده قرار می ‌هد.

آینده تبلیغات ویدیویی

در ایران اینستاگرام به عنوان محبوب‌ترین شبکه‌ اجتماعی کاربران شناخته شده و این موضوع نشان می‌دهد که مردم ما علاقه وافری به محتواهای بصری دارند. تماشای ویدیو برای کاربران یک امر سرگرم‌کننده است که برایشان وجهه تبلیغاتی ندارد، بخصوص اگر این تبلیغات هوشمندسازی شده باشند و درست به قلب آنها نفوذ کنند.

در کنار این موضوع نباید فراموش کرد که مزیت این شیوه تبلیغاتی، گرفتن نصب‌های فعال و افزایش تعداد مخاطبان یک برنامه است. همچنین، کافه‌بازار با ارائه آمار‌هایی دقیق از تعداد نمایش، تعداد دفعات رد شدن تبلیغ توسط کاربران، مدت زمان تماشای ویدیوی تبلیغاتی و... اطلاعات ارزشمندی را در اختیار تبلیغ‌دهنگان قرار می‌دهد تا تبلیغات خود را بهینه‌سازی کرده و به نرخ تبدیلِ نمایش به نصب بیشتری برسند.