کشفی مهم: واکنش ایمنی سلول‌های تی، تا شش ماه بعد از ابتلا به کووید-۱۹ ادامه دارد

از ابتدای سال ۲۰۲۰ میلادی، محققان حوزه پزشکی در تلاش بوده‌اند که از ابعاد مختلف کووید-۱۹ سر در بیاورند. یکی از مهم‌ترین اهداف آن‌ها، درک پاسخ سیستم ایمنی بدن به Sars-Cov-2، ویروسی که منجر به بیماری می‌شود، بوده‌ است. بدیهی است که سر در آوردن از پاسخ ایمنی بدن و میزان ماندگاری آن حیاتی تلقی می‌شود. پاسخ به این سوال مشخص می‌کند که افراد احیا شده از بیماری، تا چه مدت در برابر بیماری ثانویه در امان خواهند بود و خود این موضوع نیز مشخص می‌کند که توسعه واکسن چقدر دشوار خواهد بود.

چیزهای زیادی برای نگرانی وجود دارد. طی یک سال اخیر، در گزارش‌های متعدد خوانده‌ایم که آنتی‌بادی‌های ساخته شده در برابر کووید-۱۹ به سرعت ناپدید می‌شوند. آنتی‌بادی‌ها بخشی از سیستم ایمنی هستند که مستقیما به ویروس حمله می‌کنند. همین آنتی‌بادی‌ها هستند که در طولانی‌مدت از ما در برابر آلودگی دوباره به ویروس‌های مختلف محافظت می‌کنند. اگر این آنتی‌بادی‌ها به سرعت ناپدید شوند، یعنی در شرایط چالش‌برانگیزی به سر می‌بریم.

اما آنتی‌بادی‌ها تنها بخشی از ماجرا هستند. یک فاکتور مهم دیگر، سلول تی است. به جای حمله مستقیم به ویروس، سلول‌های تی به سلول‌های آلوده حمله می‌کنند تا ویروس قادر به بازتولید خود نباشد. به این ترتیب، بالانس میان آنتی‌بادی و سلول‌های تی در سیستم ایمنی، بسته به هر بیماری اهمیت فراوان دارد. اکنون مشخص شده که محققان برای مدت‌های طولانی از برجستگی سلول‌های تی تولید شده در برابر Sars-Cov-2 بی‌خبر بوده‌اند.

این موضوع عمدتا بدان خاطر است که اندازه‌گیری سلول‌های تی به مراتب دشوارتر از اندازه‌گیری آنتی‌بادی‌ها است و بنابراین کمتر هم روی آن‌ها پژوهش صورت می‌گیرد. شامز لادهانی، همه‌گیرشناس آژانس سلامت‌ عمومی انگلیس اخیرا مشغول پژوهش روی این سلول‌ها بوده و می‌گوید شمارش سلول‌های تی در ۱۰۰ بیماری که سوژه تحقیق بوده‌اند، تقریبا سه هفته طول کشیده است. اما تحقیقات او ارزشش‌ را داشته، زیرا اطلاعات تازه‌ای در برابر مدت زمان ایمنی بدن در برابر Sars-Cov-2 برایمان به همراه آورده.

پروژه دکتر لادهانی از ماه مارس گذشته آغاز شده و از آن زمان، هر ماه بالغ بر ۲۰۰۰ نفر نمونه‌های خونی خود را برای پیشبرد تحقیقات اهدا کرده‌اند. او و همکارانش در مقاله اخیر خود می‌گویند که شش ماه بعد از آلودگی تمام ۱۰۰ سوژه آزمایش، حتی آن‌هایی که علائم خفیف داشته‌اند یا هیچ علامتی از بیماری نشان نداده‌اند، همگی سطحی قابل تشخیص از سلول‌های تی داشته‌اند که به مقابله با ویروس ادامه می‌دهند. اگرچه آنتی‌بادی در بدن این افراد ناپدید شده بود، اما سلول‌های تی کماکان در میدان بودند.

این موضوع بدان معناست که شرکت‌های دارویی توسعه‌دهنده واکسن برای کووید-۱۹، باید تولید سلول‌های تی را در اولویت قرار دهند. البته خبرهای بهتری نیز داریم. برخی از اصلی‌ترین واکسن‌های در دست توسعه -مانند واکسن مشترک Pfizer و BioNTech و واکسن مشترک AstraZeneca و دانشگاه آکسفورد- دقیقا چنین رویکردی در پیش گرفته‌اند و از سوی دیگر، تولید آنتی‌بادی را نیز شبیه‌سازی می‌کنند.