فروش آنلاین داروی بدون نسخه: چالش دیجی‌کالا و فروشگاه‌های اینترنتی

فروش آنلاین داروهای بدون نسخه و لوازم بهداشتی چالشی است که هنوز مسیر پرپیچ و خمی دارد و بر اساس نظر سازمان غذا و دارو، تنها خود داروخانه‌ها اجازه فروش داروهای بدون نسخه را به صورت آنلاین دارند؛ موضوعی که با وجود تصمیم‌های جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی درباره تعمیم قواعد و روش های تجارت الکترونیکی درخصوص فروش و تحویل دارو، همچنان مخالفانی همچون سازمان غذا و دارو را در بدنه دولت دارد و مانع از تحقق فروش این اجناس در فروشگاه‌های اینترنتی نظیر دیجی‌کالا می‌شود.

ماجرا زمانی عمومی‌تر شد که مدیرعامل دیجی‌کالا موضوع را به افکار عمومی کشید و در توییتی نوشت که «در دیجی‌کالا زیرساخت‌های فنی فروش مکمل‌ها و داروهای غیرنسخه‌ای آماده شده تا با رعایت همه پروتکل‌ها، به صورت آنلاین عرضه شوند. سازمان غذا و دارو کمک‌مان نمی‌کند هیچ، مانع‌تراشی هم می‌کند.»

در جواب این نوشته اما دکتر جهان‌پور از وزارت بهداشت، تاکید کرد که «مطابق مقررات، فروش دارو و انواع مکمل‌های ورزشی و تغذیه‌ای در فضای مجازی فقط داروخانه‌های اینترنتی دارای مجوز از سازمان غذا و دارو، مجاز است. فروش دارو و هرگونه مکمل تغذیه‌ای یا ورزشی در فضای مجازی و پلتفرم‌های اینترنتی به جز داروخانه‌های آنلاین دارای مجوز، ممنوع است.»

با این حال دیجی کالا به دو مورد اعتراض دارد؛ یک مورد به اینکه اساسا این قانون مشکلاتی دارد و باید با توجه به جلسه سوم خرداد ماه شورای عالی هماهنگی اقتصادی و شرایط فعلی کرونایی کشور تغییر یابد و دیگر اعتراض بزرگترین فروشگاه آنلاین کشور به رفتار دوگانه سازمان غذا و دارو در قبال فروشندگان فعلی آنلاین این نوع اجناس.

«امیرحسن موسوی» روابط عمومی دیجی‌کالا در گفتگو با دیجیاتو می‌گوید که پلتفرم‌های دیگر مدتهاست که مشغول فروش این اجناس هستند ولی جلوی فعالیتشان گرفته نشده و دیجی کالا در عرض چند ساعت که به فروش چنین محصولاتی مبادرت ورزیده با برخورد روبرو شده است.

اواسط آبان بود که دیجی کالا بعد از چندماه پیگیری برای دریافت مجوز فروش مکمل‌های غذایی و عدم دریافت نتیجه از سوی سازمان غذا و دارو، تصمیم گرفت مانند چند پلتفرم دیگر که مشغول فروش این اجناس هستند، فروش این کالاها را در پلتفرم آنلاین خود شروع کند که تنها ساعاتی پس از این اتفاق، جلوی آن توسط سازمان غذا و دارو گرفته شد و بیانیه‌ای نیز علیه آنان از سوی این ارگان دولتی رسانه‌ای شد.

او درباره اینکه آنها چه زیرساخت‌هایی را فراهم کرده بودند تا بتوانند داروهای غیرنسخه‌ای OTC و مکمل‌ها را بفروشند به دیجیاتو می‌گوید:

«ما قصد داشتیم فروش این کالاها را به سایت‌های معتبری که هم‌اکنون این نوع اجناس را می‌فروشند بسپاریم و در واقع آنها را تامین‌کنندگان کالای خود کنیم. داروخانه‌های آنلاینی که در حال حاضر وبسایت و مجوزهای لازم را دارند، به عنوان تامین کننده وارد دیجی کالا شده و محصولات را با نظارت و ارسال خودشان بفروشند و صرفا بستر فروششان در جایی مثل دیجی کالا که پربازدیدتر است و کاربر بیشتری دارد، بالا می‌رود. برخی از این وبسایت‌ها هم از این رویه استقبال کرده بودند و فروشی که ما شروع کردیم بودیم نیز با همکاری همین پلتفرم‌ها بود. ما قصد نداریم خودمان وارد چرخه فروش این اجناس شویم، بلکه کار را به دست سایت‌هایی سپرده بودیم که مجوزها و تجربه لازم را دارند.»

از طرفی ماده شش قانون توسعه تجارت الکترونیکی می‌گوید که فروش دارو به کاربران نهایی ممنوع است. مواد ۳ و۱۴ قانون مقررات مربوط به امور پزشکی و دارویی، تبصره ۴ ماده ۱۸ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، بند ج ماده ۷ قانون احکام دائمی توسعه‌ای کشور و قانون منع تبلیغات کالاهای آسیب‌رسان سلامت و غیرمجاز و مقررات جاری، تبلیغ و فروش اینترنتی دارو و مکمل‌ها را نیز ممنوع اعلام کرده است. بر اساس کمیسیون ماده ۲۰ نیز داروخانه‌ها می‌توانند از دانشکده علوم پزشکی ناظر بر محل مجوز فروشگاه اینترنتی بگیرند؛ کاری که برخی از داروخانه‌ها انجام دادند.

«محمد رهی» مدیرعامل داروخانه آنلاین معتقد است که اگر دیجی کالا بتواند این اجناس دارویی را بفروشد، پس باید تمام سوپرمارکت‌ها و هایپرمال‌ها نیز این کار را انجام دهند. او باور دارد دیجی کالا برای فروش دارو باید قوانین و اصول کاری خود را دستخوش تغییراتی کند و از آنجایی که این کار را امکان پذیر نمی‌داند، معتقد است فروش در این بستر چالش‌های زیادی به همراه خواهد داشت: «دیجیکالا می‌گوید هر شخص حقیقی می‌تواند در این بازارگاه فروشنده بشود و در این صورت هرکس بدون داشتن داروخانه و داشتن علوم لازم در این زمینه می‌تواند برود و در آنجا دارو بفروشد. ممکن است این دارو اصلا تقلبی باشد و از کانال وزارت بهداشت وارد نشده باشد.» (توضیح دیجیاتو: دیجی‌کالا اعلام کرده که فروش داروهای غیرنسخه‌ای خود را صرفا به داروخانه‌های آنلاین مجاز سپرده است.)

مدیرعامل داروخانه آنلاین عقیده دارد که هیچ انحصاری در فروش داروهای غیرنسخه‌ای در وزارت بهداشت وجود ندارد: «چرا که وزارت بهداشت اعلام کرده هرکس داروخانه دارد می‌تواند داروخانه آنلاین هم داشته باشد، همانطور که هر کس داروساز است می‌تواند داروخانه تاسیس کند.» رهی با انتقاد نسبت به رویه برخی پلتفرم‌های آنلاین دیگر که بدون هیچ مجوزی اقدام به فروش مواد دارویی غیرنسخه‌ای کردند می‌گوید که اصلا معلوم نیست اجناس آنها چطور تامین می‌شود و چه نظارتی بر آنان حاکم است.

دیجی‌کالا با بستر آنلاینی که راه‌اندازی کرده قصد دارد به جای آنکه هر داروخانه، چرخ را از نو اختراع کند و صرفا از تارنمای خودش بتواند اجناس را بفروشد، بستر فروش اینترنتی خود در دیجی کالا نیز فراهم کند. اینطور هم داروخانه به فروش بیشتر می‌رسد و هم مشتریان کمتری لازم است در این ایام وارد داروخانه‌ها شوند. از آنسو سازمان غذا و دارو و قوانین آن فعلا با این امر مخالف است و برخی بازیگران این حوزه نیز معتقد هستند که چالش‌های بسیاری پس از ورود داروهای غیرنسخه‌ای و مکمل‌ها به دیجی‌کالا به وجود می‌آید؛ چالش‌هایی که البته خود دیجی کالا معتقد است با قابلیت Ship By Seller (ارسال توسط خود فروشنده) قابل حل است.

نظر شما چیست؟ ترجیح می‌دهید بتوانید از دیجی‌کالا و سایر فروشگاه‌های اینترنتی داروهای غیرنسخه‌ای و مکمل‌های غذایی را تهیه کنید یا اینکه فکر می‌کنید ورود چرخه فروش این اجناس در فروشگاه‌های اینترنتی نیازمند زیرساخت‌هایی است که فعلا اجرایی شدن این کار را با مشکل روبرو می‌کند؟