خلاصه نمایشگاه کتاب آنلاین: در جستجوی زمان از دست رفته

نمایشگاه سالانه کتاب تهران برای اولین بار به صورت مجازی آغاز به کار کرد. اما کاربران از مشکلات فنی در این سامانه خبر دادند، به طوری که این سامانه در بسیاری از ساعات از دسترس خارج بود و مشکلات فنی دیگری برای خریداران به همراه داشت.

سال ۹۹ و سایه‌ای که کرونا بر تمامی صنایع افکند بر هیچکس پنهان نیست. در همان روزهای ابتدایی سال بود که بحران شیوع ویروس کرونا مسلم شد و عزمی جدی برای جلوگیری از تشکیل جمعیت در مناطق مختلف ایران صورت گرفت. در راستای همین تصمیم، برپایی نمایشگاه‌های فیزیکی نیز معلق شد. نمایشگاه کتاب تهران که جزو پنج نمایشگاه بزرگ کتاب دنیا به شمار می‌رود نیز طبیعتاً لغو شود و بازار نشر کشور لطمه شدیدی دید. از طرفی افراد کتاب‌خوان حرفه‌ای هم در قرنطینه خانگی به سمت خرید آنلاین کتاب و یا خواندن کتاب‌های آنلاین در بسترهای موجود روی آوردند.

با گذشت مدت زمان نسبتا طولانی و زندگی در کنار کرونا، بسیاری از نمایشگاه‌ها از کالبد فیزیکی خود خارج شده و به صورت آنلاین برگزار شدند. نمایشگاه کتاب تهران نیز همین رویه را پیش گرفت و چند روزی می‌شود که آغاز شده و تا ششم بهمن ماه نیز ادامه دارد.

این نمایشگاه جدا از مشکلاتی نظیر عدم شرکت برخی ناشرین و عدم موجودی برخی کتاب‌های شاخص که البته یک بحث دیگر است، مشکلات فنی عدیده‌ای دارد که کاربران را به ستوه آورده است. نکته جالب اینجاست که خود برگزارکنندگان رویداد از ایجاد چنین مشکلات احتمالی آگاهی داشتند و در دومین نشست خبری این رویداد، پیشاپیش بابت مشکلاتی که قرار است به وجود بیاید از کاربران عذرخواهی کرده بودند!

مصائب یک نمایشگاه آنلاین

در روز اول این رویداد هنوز ساعتی از برپایی نمایشگاه آنلاین نگذشته بود که سایت مذکور به دلیل مشکلات فنی از دسترس خارج شد و آنگونه که دست اندرکاران نمایشگاه اعلام کردند کاربران باید در ساعت‌های متفاوت به این سایت مراجعه کنند تا با این مشکل مواجه نشوند. در واقع آنها حل مشکل را در گروی این موضوع دیدند که کاربران نباید یکباره به سایت بیایند و نه در ارتقای فنی سایت!

سپس خانه کتاب و ادبیات ایران در اطلاعیه‌ای از تلاش برای ارتقای فنی سایت نمایشگاه خبر داد اما با وجود اینکه چند روزی از برپایی این نمایشگاه می‌گذرد هنوز هم بسیاری از کاربران در شبکه‌های مجازی نارضایتی خود را از مشکلات خرید عنوان می‌کنند.

ثبت سفارش در سایت فعلی نمایشگاه مجازی کتاب کاری خسته‌کننده و پردردسر است. یک‌بار «اعتبار لینک فعال‌سازی»، به‌دلیل کندی کشنده سایت، به پایان می‌رسد و دوباره باید تلاش کنید و بار دیگر «مشکلی در ارسال پیامک فعال‌سازی» به‌وجود می‌آید که باید، بعد از ۲ دقیقه، همه مراحلی را که به سختی پشت سر گذاشته‌اید دوباره طی کنید تا پیامک شما ارسال شود.

پیش از این اعلام شده بود که زیرساخت نمایشگاه پاسخگوی حضور بیش از یک میلیون نفر بازدید کننده به طور همزمان است اما در همان روز نخست از مخاطبان درخواست شد که در ساعات مختلف روز وارد سایت نمایشگاه شوند. از دیگر مشکلاتی که هنوز هم درگیر این سایت است می‌توان به موتور جستجوی آن اشاره کرد. شرایط جستجوی کتاب، در حد جستجوی سایتی برای فروش کتاب نیست و نقص‌های فراوانی دارد. این در حالیست که پیش‌تر گفته شده بود این موتور جستجو یکی از بهترین امکانات ممکن را فراهم خواهد کرد.

نمایشگاه کتاب مجازی امسال هم پیش از برگزاری مشکلات عدیده‌ای داشت و بن‌های دانشجویی بسیاری از دانشجویان صادر نشد و هم در حین برگزاری با مشکلاتی نظیر عدم موجودی بسیاری از کتب و همچنین مشکلات فنی که تعدادی از آنها ذکر شد، همراه است.

ناشرین خودشان دست به کار شدند

هرچند که از نقش حمایتی این رویداد برای ناشران نمی‌توان غافل شد اما این در صورتی است که نمایشگاه مجازی کتاب برای آن‌ها از حمایت به دردسری تازه تبدیل نشود. ولی در روزهای اخیر و در حالی که دائما شاهد تولید و انتشار اخبار تمجیدآمیز درباره این رویداد از جانب نهاد برگزار کننده آن هستیم، ناشران با سوال‌ها و مسائلی مواجه‌اند که کمتر پاسخی درباره‌شان شنیده می‌شود.

مشکلات سایت نمایشگاه مجازی کتاب باعث شد که برخی ناشران با انتشار اعلامیه‌هایی در فضای مجازی از مشتریانش بخواهند که به جای نمایشگاه مجازی کتاب، مستقیما از خود این ناشران خرید کنند. بسیاری از ناشران در صفحه اینستاگرامی خود یا فروشگاه اینترنتی خود به فروش کتاب پرداخته‌اند و سایت های فروش کتاب نیز با آنها همکاری ویژه‌ای داشته‌اند. بحتی در اطلاعیه مربوط به «عذرخواهی و وعده ارتقای سایت نمایشگاه کتاب» فقط از بازدیدکنندگان و خریداران عذرخواهی شد و نه ناشران که بنا به اظهارات عده‌ای‌شان، آن‌ها هم با عدم دسترسی و مشکلاتی در پی‌ آن مواجه بوده‌اند و ضررهایی دیده‌اند.

همکاری با سایر کتابفروشی‌های آنلاین

دقیقا مشخص نیست با وجود فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم چرا با شتاب و عجله‌ای خاص این رویداد آنلاین برگزار شد. بسیاری بر این باورند در ازای برپایی این رویداد آنلاین، مسئولین می‌توانستند با استفاده از پلتفرم‌هایی که از پیش وجود داشت حمایت و یارانه را به خرید از این فروشگاه‌های اینترنتی کتاب اختصاص دهند و مردم را به سمت خرید از آنها سوق بدهند.

باید گفت در دوران کرونا، فروشگاه‌های آنلاین کتاب زیادی توانستند نقش خودشان را به خوبی ایفا کنند و احتمالا می‌توانستند با تعاملی قدرتمند، نمایشگاه سراسری کتاب را برپا کنند.

خبری از نمایشگاه فیزیکی نیست

پرسش‌های زیادی پیرامون برپایی نمایشگاه کتاب مجازی و مشکلات آن وجود دارد که بی‌پاسخ هستند.  پرسش‌هایی نظیر اینکه دست‌اندرکاران برگزاری این نمایشگاه پیش از شروع آن یک‌بار وارد سایت این رویداد نشده بودند تا متوجه سرعت آن شوند؟

پیگیری‌های دیجیاتو برای صحبت با مسئولین این نمایشگاه بی‌نتیجه ماند و آنطور که از دیگر رسانه‌های خبری نیز برمی‌آید، کسی از برگزارکنندگان نمایشگاه پاسخگوی خبرنگاران در رسانه‌های گوناگون نبوده و خانه ادبیات و کتاب صرفا در حال انتشار بیانیه‌های گوناگون برای مشکلات نمایشگاه مجازی کتاب است.

برپایی نمایشگاه فیزیکی کتاب حداقل در شرایط کرونایی امری محال به نظر می‌رسد و گفته شده که نمایشگاه فیزیکی سال آینده هم برگزار نمی‌شود. پس به ناچار یا باید خرید از نمایشگاه مجازی کتاب را با دردسرهایش پذیرفت و یا از طریق دیگر سایت‌های فروشگاهی که تخفیف‌های آنها گاهی بیشتر از نمایشگاه هم می‌شود، خوراک کتاب خود را تامین کرد.

ساعت بازدید و خرید در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران به صورت ۲۴ ساعته است و کتاب‌های ناشران داخلی با تخفیف ۲۰ درصدی و کتاب‌های ناشران خارجی با تخفیف ۵۰ درصدی ارائه می‌شود؛ البته اگر بتوانید از سایت نمایشگاه کتاب به راحتی دیدن کنید و در پروسه خرید با انبوه باگ‌ها مواجه نشوید.

تجربه شما در حین گشت و گذار و یا خرید از اولین نمایشگاه مجازی کتاب چطور بوده است؟ تجربه‌تان را با ما در بخش نظرات در میان بگذارید.