چرا دیوار به عنوان بهترین اپلیکیشن ایرانی برای افراد دارای معلولیت انتخاب شد؟

تصور این‌که نابینایی یا کم بینایی چگونه می‌تواند استفاده از کامپیوتر یا تلفن همراه را دشوار کند، برای یک فرد بینا کار دشواری نیست. فقط چشمان خود را ببندید و بلافاصله خواهید دید که حتی پردازش متن بدون نرم‌افزارهای کمکی غیرممکن است. در دنیای امروز طیف وسیعی از نرم‌افزارها در دسترس است که می‌تواند کمک کند تا استفاده از رایانه و تلفن همراه را برای کاربران نابینا یا کم‌بینا یک تجربه راحت‌تر، لذت‌بخش‌تر و پربارتر کند.

هرچند ایران نسبت به کشورهای توسعه‌یافته توجه کمتری به افراد دارای معلولیت -که نسبت به کاربران عام جمعیت کمتری را تشکیل می‌دهند- دارد، اما اپلیکیشن دیوار تلاش کرده این نقصان را جبران کند و به کاربرانی که کم‌بینایی یا نابینایی و اختلالاتی ازجمله خوانش‌پریشی دارند، نگاهی داشته باشد. دیوار با هدف کاربردپذیری نرم‌افزار برای این قشر از کارشناسان به نام این حوزه بهره برد و نرم‌افزار را به سمتی توسعه داد که استفاده‌اش برای افراد نابینا و کم‌بینا امکان‌پذیر باشد. این گام سبب شد دیوار در سیزدهمین جشنواره وب و موبایل ایران ۱۳۹۹ بهترین اپلیکیشن از نظر دسترس‌پذیری برای افراد دارای معلولیت شناخته شود.

مسیری که دیوار پیمود

با توجه به اینکه اپلیکیشن دیوار مخاطبان گسترده‌ای دارد و بیش از ۳۵ میلیون کاربر از دیوار استفاده می‌کنند که نیازها و توانایی‌های متنوعی دارند، مدیران و تیم توسعه‌دهنده این نیاز را احساس کردند که مخاطبان خاص اپلیکیشن را هم در نظر بگیرند و در گام‌های بعدی توجه بیشتری در سیاست‌گذاری‌ها، به این اقشار داشته باشند. تیم تصمیم‌گیرنده پس از پژوهش و مصاحبه‌های مختلف و رایزنی با طراحان و مهندسان به این نتیجه رسیدند که به‌جای تغییرات مقطعی و کوتاه‌مدت، از دسترس‌پذیری تمامِ اجزای سیستم مطمئن شوند. در ادامه این مسیر با نگاهی به آمارها و پژوهش‌هایی که انجام شد و وجود دست‌کم ۶۰۰ هزار کم‌بینا و ۱۵۰ هزار نابینا که در ایران زندگی می‌کنند، دیوار وظیفه خود دید استفاده از اپلیکیشن را برای این گروه آسان کند.

«شایان مهردوست» یکی از طراحان تجربه کاربر دیوار که نقش اصلی را در ماجرای دسترس‌پذیری این اپلیکیشن برای نابینایان بر عهده داشته است از دستورالعمل‌هایی که گوگل برای استفاده طراحان منتشر کرده بهره برد تا با کار بر روی جزئیات زیادی مانند رنگ عناصر، تایپوگرافی و حتی جا‌نمایی عناصر بر روی صفحه به این هدف برسد. همچنین تمام عناصر دیوار به گونه‌ای تعریف شده‌اند که برای نرم‌افزارهای صفحه‌خوان یا Screen Reader قابل خوانش باشند تا افراد نابینا بتوانند به راحتی از آن استفاده کنند.

او در پیمودن این مسیر از یک حقوقدان نابینا کمک گرفت تا ایده‌های خود را به شکل عینی امتحان کند و با کمک او به اشکالات اپلیکیشن پی ببرد. تعامل با این کاربر نابینا تصورات اشتباهی که از نحوه استفاده نابینایان از‌ اندروید داشت را اصلاح کرد و نقاط تاریک این مسیر را روشن کرد. او متوجه شد اصلاحاتی که در نرم افزار انجام می‌دهد به جز نابینایان می‌تواند کمک زیادی به افرادی کند که درگیر مشکل کور رنگی هستند و تعدادشان بسیار بیشتر از کاربرانی است که مشکل بینایی دارند. علاوه بر سه گروه کم‌بینا و نابینا و افرادی که با مشکل کوررنگی مواجه هستند حساسیت به نور یکی از انواع کم‌بینی است. روشناییِ بیش‌ازحد، دیدن را برای افراد مبتلا به این خللِ بینایی، دشوار یا غیرممکن می‌کند و سبب احساسِ درد در سر و چشم می‌شود. کاهش روشنایی صفحه نمایش گوشی راه‌حلی موقتی است ولی دیدنِ متن و عکس را سخت‌تر می‌کند.

برای کاهش این اثرات، حالت شب (Night Mode) به دیوار اضافه شد. هم‌زمان با استاندارد کردن رنگ‌ها در اجزای دیزاین‌سیستم، رنگ، شکل و جلوه‌ها را برای هر دو حالتِ تیره و روشن توسعه داده شد.

علاوه بر مشکلات بینایی، مصرف بهینه‌ باتری، کاهش عوارض نور آبیِ صفحه‌ نمایش و ترجیح جمعی از مردم، حالت شب را به‌راحتی توجیه می‌کند. این امکان با توجه به استفاده حداکثری کاربران دیوار در ساعاتِ شب اهمیت ویژه‌ای دارد.

طراحی اپلیکیشن بر اساس نیاز کاربران دارای معلولیت موضوعی است که کمتر به آن توجه می‌شود و امید است تا سایر اپلیکیشن‌ها هم با توجه به تعداد زیاد این افراد در جامعه به این موضوع بیشتر توجه کنند.