فقر و بی‌اعتمادی؛ نیجریه چطور به یکی از بازیگران اصلی دنیای رمزارز تبدیل شد؟

بانک مرکزی نیجریه با سیاست‌های خود به کاهش ۲۴ درصدی ارزش پول این کشور -نایرا- منجر شد و اکنون این نگرانی وجود دارد که طی سال جاری میلادی، ارزش نایرا حدودا ۱۰ درصد دیگر نیز سقوط کند. همینطور که قیمت‌ها بالاتر می‌روند، تورم مواد غذایی به بیشترین میزان خود از ماه جولای ۲۰۰۸ تاکنون رسیده است.

«من نایرا در می‌آوردم اما دلار آمریکا از دست می‌دادم. همان موقع بود که فهمیدم داریم به عقب بازمی‌گردیم»

وقتی مایکل اوگوو، موسس کمپانی Lagos در حوزه مدیا، زمینی که صاحبش بود را در سال ۲۰۱۸ فروخت، متوجه شد زمانش رسیده که به دنبال فرصت‌های سرمایه‌گذاری تازه بگردد. اگرچه درآمد او به نایرا بیشتر شده بود، در شرایطی بدتر به سر می‌برد که دلیلش،‌ کاهش ارزش پول نیجریه در برابر دلار آمریکا بود: «من نایرا در می‌آوردم اما دلار آمریکا از دست می‌دادم. همان موقع بود که فهمیدم داریم به عقب بازمی‌گردیم. همان موقع بود که شروع به بررسی ابعاد بیت کوین کردم. در برخی از ارزهایم، به پولی ۵۰ برابر بیشتر از آنچه سرمایه‌گذاری کردم دست پیدا کردم. پولی که به بیت‌کوین داشتم هم به آسانی طی سال گذشته ۱۰ برابر شد.»

بانکداران سابق حالا رمزارزها را ورژن به تکامل رسیده امور مالی سنتی دانسته و نام «دارایی ۲.۰» را برایش انتخاب کرده‌اند. علی‌رغم بی‌ثباتی رمزارزها، آقای اوگوو به این پول‌ها به چشم ابزاری ارزشمند برای کاهش ریسک زندگی در کشوری که خودش آن را «محیط پر خطر» توصیف کرده نگاه می‌کند.

«تجربه بانکداری بهتر»

همسر آقای اوگوو، اونیکا بعد از مشاهده کارمزد بسیار زیاد انتقال پول میان‌ حساب‌های بانکی نیجریه‌ای و بریتانیایی خود شروع به سرمایه‌گذاری روی بیت کوین کرد. او می‌گوید:‌ «برای من [عامل سرمایه‌گذاری روی رمزارز] سیستم بانکداری بود. موضوع راجع به پول درآوردن نبود. راجع به این بود که چطور می‌توان یک تجربه بانکداری بهتر به دست آورد. می‌توان اینطور به موضوع نگاه کرد که پولم را در فرمی نگه می‌دارم که ارزش آن باقی می‌ماند».

علی‌رغم اشتیاقی که برایش به وجود آمده، اقتصاددانان سراسر جهان هشدار می‌دهند که بیت کوین و دیگر رمزارزها، سرمایه‌گذاری‌هایی پرخطر به حساب می‌آیند. در واقع اکنون نگرانی‌هایی منطقی وجود دارد که افزایش چشمگیر ارزش بیت کوین صرفا قماری مبتنی بر گمانه‌زنی سرمایه‌گذاران است و یک روز زندگی بسیاری از مردم به نابودی کشیده خواهد شد.

بیت کوین یک محصول مالی نامتعارف است که خطرات بالقوه بسیار زیادی از سوی قانون‌گذاران تهدیدش می‌کند

یک بانکدار بین‌المللی که در نیجریه حضور دارد و خواسته ناشناس باقی بماند می‌گوید بیت کوین یک محصول مالی نامتعارف است که خطرات بالقوه بسیار زیادی از سوی قانون‌گذاران تهدیدش می‌کند. او می‌گوید «دولت‌ها و بانک‌های مرکزی هنوز تصمیم نگرفته‌اند که آیا می‌توانند و آیا اصلا باید قانون‌گذاری‌اش کنند یا خیر». او اضافه می‌کند که: «از منظر فنی، ۱۰۰ درصد مطمئن نیستم که سیستم امنیتی بیت‌کوین کاملا همه‌جانبه باشد. به نظرم با چند مورد عدم قطعیت فنی روبه‌رو هستیم».

در تلاشی برای قانون‌گذاری بر بازار،‌ بانک مرکزی نیجریه مشارکت بانک‌های این کشور در تراکنش‌های مرتبط با رمزارزها را طی سال ۲۰۱۷ ممنوع کرد، اما این ممنوعیت با اعمال قانون چندانی همراه نبوده است.

ممنوعیت رمزارز

امسال بانک مرکزی نیجریه تصمیم گرفت که شدت قانون‌گذاری را دو چندان کند. در بیانیه‌ای که روز هفتم فوریه منتشر شد، بانک مرکزی این کشور می‌گوید که لازم است از عموم مردم و همینطور کشور نیجریه در برابر تهدیدات بالقوه «ماهیت‌های ناشناخته و قانون‌گذاری‌نشده» مراقبت کند که «برای بسیاری از فعالیت‌های غیرقانونی گزینه‌ای مناسب به حساب می‌آیند».

از آن زمان، بسیاری از نیجریه‌ای‌ها گفته‌اند که حساب‌های بانکی‌شان به خاطر فعالیت‌های مرتبط با رمزارزها به حالت تعلیق درآمده است. مشاور بانکی آقای فادوگباگبه اما با او تماس گرفت که بگوید حسابش بزودی بسته می‌شود. او در واقع به آقای فادوگباگبه یک روز فرصت داد تا پول‌هایش را جابه‌جا کند. اما همه اینقدر خوش‌شانس نبوده‌اند.

بسیاری از نیجریه‌ای‌ها گفته‌اند که حساب‌های بانکی‌شان به خاطر فعالیت‌های مرتبط با رمزارزها به حالت تعلیق درآمده است

یکی از منابع می‌گوید حساب بانکی‌اش درحالی دو هفته پیش بسته شد که هزاران نایرا در آن داشت. این مهندس نرم‌افزار می‌گوید که بانک هیچ دلیلی برای این تصمیم خود ارائه نکرده است. خودش فکر می‌کند که احتمالا از نگاه بانک مرکزی مظنون به اداره کردن یک کسب‌وکار حواله رمزارز بوده است.

از سوی دیگر خبرگزاری بی‌بی‌سی به اعلامیه‌ای از سوی بانک مرکزی دسترسی پیدا کرده که حاوی چنین هشداری است: «ما قویا پیشنهاد می‌کنیم که از حساب بانکی خود برای فعالیت‌های مرتبط با رمزارزها استفاده نکنید تا با قانون به مشکل نخورید».

با این همه، بسیاری از سرمایه‌گذارانی که امکان چنین کاری را دارند می‌گویند به مبادله رمزارز از طریق حساب‌های بانکی خود در آن‌سوی آب‌ها ادامه خواهند داد. آن‌ها می‌گویند به راحتی قادر به انجام تراکنش‌های همتا-به-همتا خواهند بود. این یعنی به جای انتقال پول از طریق یک انستیتوی مالی یا یک پلتفرم مبادله آنلاین رمزارز، سرمایه‌گذاران پول‌ها را مستقیما یا از طریق یک مرد میانی برای یکدیگر می‌فرستند.

این همان روشی است که جامعه دوست‌داران رمزارز پیش از شکل‌گیری اکوسیستم بازار ارز مجازی در نیجریه به کار می‌گرفت. آقای اوگوو ضمنا از زبان بسیاری از فعالان حوزه رمزارز شنیده که کشورهایی مانند غنا، سیرا لئون رواندا فضایی بسیار بهتر رمزارز به حساب می‌آیند و می‌توان به آن‌ها نقل مکان کرد.

نگرانی‌های مقامات از نظر استفاده از رمزارزها برای مقاصد مجرمان کاملا منطقی به نظر می‌رسد، اما برخی این بحث را پیش می‌کشند که دولت نیجریه دارد واکنشی افراطی به موضوع نشان می‌دهد. یکی از مدیران پیشین بانک مرکزی نیجریه، کینگزلی موگهالو باور دارد که این کشور وارد دنیای رمزارز شده و «به جای قطع کامل امکان استفاده از رمزارز» ریسک‌ها را مدیریت کند. «خصوصا با درنظرگیری اینکه رمزارزها می‌توانند شرایط مردمی که در یک اقتصاد راکد گذران زندگی می‌کنند را بهبود ببخشند».

چرایی اعتماد نیجریه به رمزارزها

نیجریه به رمزارزها به چشم راهی برای دور زدن محدودیت‌های مربوط به ارزهای خارجی هم نگاه می‌کند. ننا نواچوکوا، یکی از اعضای پلتفرم مبادله شدیدا محبوب Paxful می‌گوید: «محدودیت‌های زیادی از نظر اینکه قادر به چه مبادلاتی با خارج هستیم و نیستیم وجود دارد. نیجریه‌ای‌ها رمزارزها را یک ابزار سرمایه‌گذاری آسان‌تر به حساب می‌آورند».

نیجریه به رمزارزها به چشم راهی برای دور زدن محدودیت‌های مربوط به ارزهای خارجی هم نگاه می‌کند

در جریان تظاهرات‌های EndSars علیه خشونت پلیس در ماه اکتبر ۲۰۲۰ بود که او متوجه شد میزان آگاهی نسبت به سرویس‌اش به شکل چشمگیری بیشتر شده است. تلاش برای تحت فشار گذاشتن برگزارکنندگان تظاهرات‌ها از طریق مسدود کردن حساب‌های بانکی‌شان، به افزایش استفاده از ارزهای دیجیتال منجر شد و بعد هم بیت‌کوین به ترند توییتر در نیجریه تبدیل شد.

خانم نواچوکوا می‌گوید نتیجه کارهای دولت نیجریه، افزایش ثبت نام‌ها و افزایش تراکنش‌ها بود. سرمایه‌گذاران می‌گویند دلیل اصلی خیزش بیت‌کوین را می‌توان در بی‌اعتمادی به سیستم‌های مالی متمرکز و همینطور بالا و پایین‌های مدیریت اقتصادی جستجو کرد. بسیاری از نیجریه‌ای‌ها با مبادله رمزارزها، در واقع به قوانین دولتی و اقتصاد رو به زوال این کشور دهن‌کجی می‌کنند.