محققان بالاخره منشأ و ماهیت ابر بسیار دراز و مرموز مریخ را پیدا کردند

در سال ۲۰۱۸ دوربین ماموریت Mars Express نمایی از یک ابر دراز و هاله‌ای را به ثبت رساند که بر فراز سطح سیاره سرخ قرار گرفته بود. این ابر ۱۵۰۰ کیلومتری از فاصله دور شبیه دود یکی از آتشفشان‌های از کار افتاده مریخ به نظر می‌رسید.

محققان با بررسی تصاویر قدیمی خیلی زود متوجه شدند که این ابر قبلا هم مشاهده شده بود. این ابر مرموز هر چند سال یک بار در حوالی بهار یا تابستان ظاهر و دوباره ناپدید می‌شد. حالا محققان در مطالعه‌ای علل پیدایش و نابودی این ابر را توضیح داده‌اند. آن‌ها برای این کار از تصاویر باکیفیت سال ۲۰۱۸ و مقایسه آن با تصاویر قدیمی‌تری که تا دهه ۱۹۷۰ در اختیار داشتند استفاده کردند.

محققان نتیجه گرفتند که این ابر هر سال در آغاز بهار یا تابستان در نیم‌کره جنوبی مریخ شکل می‌گیرد. در هنگام طلوع، توده فشرده‌ای از هوا از آتشفشان Arsia Mons خارج می‌شود و از دامنه غربی آن بالا می‌رود. با افت دما، این توده هوا گسترش می‌یابد و رطوبت درونش اطراف ذرات گردوغبار را احاطه می‌کند. در نتیجه، ابری به وجود می‌آید که ما آن را در زمین «ابر کوهساری» می‌نامیم.

محققان در طول چند ماه دیدند که این فرآیند هر روز صبح تکرار می‌شود. هوا در ارتفاع ۴۵ کیلومتری شروع به انبساط می‌کند و تقریبا به مدت دو ساعت و نیم با حداکثر سرعت ۶۰۰ کیلومتر بر ساعت به سمت غرب می‌رود. این ابر در نهایت از آتشفشان جدا می‌شود.

اندازه طول و عرض «ابر کشیده‌ی ارسیا مونز» (Arsia Mons Elongated Cloud) در بیشترین حد خود به‌ترتیب به ۱۸۰۰ و ۱۵۰ کیلومتر می‌رسد. تا هنگام نیم‌روز، یعنی زمان اوج تابش خورشید، این ابر به‌طور کامل از بین می‌رود. ابرهای یخی در مریخ پدیده‌های غیرمعمولی نیستند، اما ابر ارسیا مونز حتی در تابستان هم که اکثر این ابرها پدیدار نمی‌شوند، شکل می‌گیرد. در واقع، در اکثر مواقع روی این آتشفشان ابر وجود دارد، ولی فقط در شرایط خاص این ابرها تا این اندازه کشیده می‌شوند.

ولی اگر این ابر در یک بازه زمانی مشخص روزانه این قدر کش می‌آید، چرا تاکنون فقط گهگاه آن را مشاهده کرده‌ایم؟ محققان می‌گویند چون دوربین‌هایی که به دور مریخ می‌چرخند فقط گاهی اوقات از روی این منطقه عبور می‌کنند. حالا با یافتن پاسخ این سوال دانشمندان می‌توانند تمرکز خود را به سمت بخش‌های دیگر سیاره سرخ معطوف کنند تا شاید بتوانیم به سوالات بیشتری که درباره مریخ داریم پاسخ بدهیم.