یافته تحقیق جدید ناسا: قسمت اعظم آب مریخ احتمالا زیر سطح آن پنهان شده است

تحقیقات نشان داده‌اند که مریخ در گذشته بسیار دور آب داشته است. یکی از معماهایی که محققان سال‌هاست با آن روبرو هستند این است که چه اتفاقی برای آب‌های مریخ افتاد؟ محققان آزمایشگاه پیرانش جت ناسا (JPL) می‌گویند جواب این سوال را پیدا کرده‌اند: نفوذ به درون مواد معدنی پوسته.

حدود ۴ میلیارد سال قبل، مریخ احتمالاً شباهت زیادی به زمین داشته و مطالعات نشان داده‌اند که یک اقیانوس در نیمکره شمالی آن وجود داشته است. این سیاره اما حالا بسیار خشک شده و فقط آثار دریاچه‌ها و رودها روی آن باقی مانده‌اند.

اما چه اتفاقی برای آب‌های مریخ افتاد؟ نظریه‌ای که بیشتر محققان آن را قبول دارند، تبخیر شدن آب‌ها در فضاست. مریخ جاذبه بسیار کمتر و اتمسفر بسیار رقیق تری دارد که احتمالاً سبب شده‌اند تا آب‌های سطحی ظرف یک میلیارد سال در فضا تبخیر شوند.

حال محققان آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا می‌گویند همه آب‌های مریخ نمی‌توانسته‌اند به این شکل محو شده باشند. بر اساس محاسبات آن‌ها، دستکم ۳۰ تا حداکثر تا ۹۹ درصد آب‌های مریخ، همچنان در این سیاره بوده و به جای تبخیر شدن، به درون مواد معدنی پوسته نفوذ کرده‌اند.

پژوهشگران مقدار آبی که در قالب مایع، بخار و یخ در مریخ در طول تاریخ آن وجود داشته را بررسی کردند. آن‌ها همچنین ترکیبات شیمیایی اتمسفر و پوسته این سیاره را مطالعه کرده و به طور ویژه روی نسبت هیدروژن «سبک» به «سنگین» تمرکز کردند.

دوتریوم (Deuterium) یا هیدروژن سنگین، ایزوتوپ نادرتر و سنگین‌تر هیدروژن با یک نوترون اضافه در هسته اتمی است و به خاطر همین خاصیت، احتمال تبخیر شدن آن در فضا نسبت به هیدروژن سبک، کمتر است. این یعنی اگر بخار آب به مرور زمان در حال کشیده شدن به سمت فضا بوده، باید نسبت بیشتری از دوتریوم را در مقایسه با هیدروژن معمولی در اتمسفر به جای می‌گذاشته است.

زمانی که محققان این نسبت را بررسی کردند، متوجه شدند با توجه به حجم آب مریخ در گذشته، همه آب‌ها نمی‌توانسته‌اند در فضا تبخیر شده باشند. به گفته آن‌ها، قسمت اعظم آب این سیاره به درون مواد معدنی پوسته نفوذ کرده و در آنجا حبس شده اند.

«Bethany Ehlmann»، یکی از نویسندگان تحقیق می‌گوید: «واضح است که فرار از طریق اتمسفر یکی از روش‌های از دست رفتن آب مریخ بوده است، اما یافته‌های بدست آمده از مأموریت‌های یک دهه قبل به مریخ به مخزنی عظیم از مواد معدنی هیدراته اشاره می‌کنند که شکل گیری آن‌ها به طور حتم آب سطحی را کاهش داده است.»

این پدیده روی زمین نیز رخ می‌دهد، البته با یک تفاوت بزرگ. مریخ از لحاظ زمین‌ساختی یا تکتونیک (Tectonic) مثل زمین فعال نیست. در زمین آب نفوذی دوباره از طریق حرکات سنگ‌کُره و فوران آتشفشان‌ها دوباره به اتمسفر باز می‌گردد، اما در مریخ زیر سطح به دام می‌افتد.

نتایج این تحقیق در ژورنال Science منتشر شده است.