همکاری پژوهشگران ایرانی و آمریکایی برای احیای دریاچه ارومیه

چند سالی می‌شود که دریاچه ارومیه وضعیت مناسبی ندارد و پژوهشگران کشورمان در تلاشند تا اوضاع را بهتر کنند. حالا در جدیدترین اقدام، محققان ایرانی و آمریکایی برای احیای یکی از بزرگترین دریاچه‌های نمک جهان با یکدیگر همکاری می‌کنند.

دریاچه ارومیه که در شمال غربی کشورمان قرار دارد، طی دو دهه اخیر نزدیک به ۹۵ درصد از حجمش را از دست داده. با کاهش سطح آب، میزان شوری افزایش پیدا می‌کند که مشکلات مخصوص به خودش را دارد که برای مثال می‌توان به تهدید جمعیت میگوهای آب شور و پرندگانی اشاره کرد که از آن‌ها تغذیه می‌کنند.

سطح دریاچه به قدری پایین آمده که برخی از استراحتگاه‌های ساحلی، قایق‌های گردشگری را باید قبل از رسیدن به عمق مناسب، با تراکتور یک کیلومتر از ساحل دور کنند. علاوه بر این، پل‌های زمینی در مناطق خشک دریاچه شکل گرفته که زندگی پستانداران را تهدید می‌کند.

از دیگر مشکلات کمبود آب دریاچه ارومیه می‌توان به افزایش چشمگیر گرد و غباری اشاره کرد که زندگی ۵ میلیون ساکن این منطقه را تهدید می‌کند. تمام این موارد نشان‌دهنده فاجعه زیست محیطی هستند که در صورت عدم دست بکار شدن به موقع، می‌تواند مشکلات زیادی به همراه داشته باشد. بنابراین احیای دریاچه ارومیه اهمیت بسیار بالایی دارد.

حالا در جدیدترین تلاش‌ها برای احیای این دریاچه آب شور بزرگ، محققان ایرانی و آمریکایی با یکدیگر همکاری می‌کنند.

به گفته یکی از اساتید دانشگاه تربیت مدرس به نام «سمیه سیما»، در موقعیت خاصی قرار داریم، هر مرحله مهم است و باید همین حالا دست بکار شویم. کارهای سیما برای بروزرسانی برنامه ۱ میلیارد دلاری احیای دریاچه ارومیه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این استاد دانشگاه ترتیب مدرس در سال ۲۰۱۸ به کمک بورسیه بنیاد خانواده «سمنانی» به یوتا سفر می‌کند تا با استاد منابع آب دانشگاه ایالتی یوتا به نام «دیوید روزنبرگ» همکاری کند. روزنبرگ روی مدیریت و حفاظت از آب در حوضه رودخانه‌های غربی ایالات متحده مطالعات داشته است.

تیم پژوهشگران داده‌های ۴۰ سال اخیر را مورد بررسی قرار دادند تا ۸ شاخص برای سلامت دریاچه و اکوسیستم‌های آن تعریف کنند. یافته‌های آن‌ها در جدیدترین نسخه «Journal of Hydrology: Regional Studies»‌ منتشر شده. یکی از یافته‌های اصلی نشان می‌دهد که تعیین یک هدف برای سطح آب دریاچه، لزوما تمام مشکلات را برطرف نخواهد کرد.

به گفته روزنبرگ، نمی‌توان گفت که با احیای دریاچه تا یک سطح، وضعیت کلی بهبود پیدا می‌کند: «بجای اینکار، باید نحوه ارتباط اکوسیستم‌ها و اینکه چگونه به مرور زمان آن‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند را مدنظر قرار دهیم.»

سیما احیای دریاچه ارومیه را کار دشواری می‌داند:

«ما باید تنوع سطح دریاچه را بپذیریم و روی بخش‌هایی که منطقی است، تلاش‌های خود برای احیا را متمرکز کنیم. احیای دریاچه کار ساده‌ای نیست. همه در چنین کاری مسئولیت دارند و برای تغییرات معنادار به پشتیبانی عمومی نیاز داریم.»

مشکلاتی که دریاچه ارومیه با آن دست و پنجه نرم می‌کند، تنها مختص کشورمان نیست و برای مثال سطح آب در «دریاچه نمک یوتا» یا «دریاچه نمک بزرگ» در سال‌های اخیر بسیار پایین آمده که مشکلاتی به همراه داشته است.