مالک مریخ کیست؟ از استعمار آمریکا تا بلندپروازی میلیاردرها

بشر باید از اشتباهاتی که کشورهای اروپایی در دوران استعمار انجام دادند، دوری کند. با توجه به اینکه جف بزوس و ریچارد برانسون به تازگی قدمی پیشگامانه در پروازهای فضایی برداشته‌اند و توانسته‌اند زمینه گردشگری فضایی را فراهم کنند، خالی از لطف نیست که نگاهی به ماجراهایی بیندازیم که ممکن است در اکتشافات انسان از مریخ رخ دهد، حتی اگر این رخدادها مرتبط با ده‌ها سال بعد باشند.

احتمالا بتوان ایلان ماسک را به عنوان مشهورترین مدافع سفر به مریخ در نظر گرفت اما ایده‌های او دهه‌ها زمان می‌برند تا عملی شوند. در مقاله نوشته شده در سال 1966 در مجله آکادمی علوم نیویورک، «گوردون آر. وودکاک» از مرکز پروازهای فضایی George C. Marshall به صورت تئوری توضیح داد که چطور فضاپیمای Saturn V –در زمان توسعه ماموریت‌های آپولو در ماه- می‌تواند برای اکتشاف مریخ مورد استفاده واقع شود.

اگر از چالش‌های فنی چشم‌پوشی کنیم، همانطور که ما در حال گسترش اطلاعات خود از مریخ هستیم، یک مسئله اخلاقی حل نشده وجود دارد. از سفرها و اکتشافات قبلی چه درسی گرفتیم که اکنون باید به آن توجه کنیم؟ تاریخ، داستان‌های عجیبی در دل خود دارد که هرکدام نکات بسیاری را در اختیار ما قرار می‌دهند.

مطالعات انسان تاکنون منجر به اکتشافات فوق‌العاده‌ای شده‌اند. در عین حال، این اکتشافات بهره‌برداری گسترده‌ای از منابع طبیعی را در پی داشته‌اند. تمایل به کنترل کالاهای مختلف همانند ادویه‌جات، ترشی‌‌جات، شکر و روغن و ... انگیزه‌ای برای سلطه سیاسی و اقتصادی را به دنبال داشته است. در عصر امپراطوری، کشورهای اروپایی ثروت و قدرت خود را از طریق استعمار مناطق غنی در منابع، کنترل نیروی کار و به‌کارگیری نیروی نظامی بدست آوردند.

پس از به توافق رسیدن اروپا در مورد ایالات متحده، استعمارگران آمریکایی استقلال خود را از انگلیس اعلام کردند و قانون اساسی را نوشتند که امروزه جامعه مدرن براساس آن پیش می‌رود. با این حال، هنوز شهرنشینان از مردم بومی به عنوان مردمی غیرمدرن یاد می‌کردند و آن‌ها را از حقوق اولیه مثل آزادی و شادی محروم می‌ساختند.

حال مسئله «مالکیت» مطرح می‌شود: آیا اولین کشوری که پرچم خود را روی سطح سیاره‌ای فرود آورد، به عنوان مالک آن شناخته می‌شود؟ چنین ادعاهایی قبلا مطرح شده‌اند و هیچ آینده زیباتری به نسبت تاریخ بشریت روی کره زمین را برای اکتشافات فضایی آینده پیش‌بینی نمی‌کنند. واضح است که اگر بخواهیم در سیاره دیگری مستقر شویم –اگر این کار را انجام دهیم، قطعا چند ملیت در انجام آن نقش دارند- نیاز به یک قانون اساسی برای سیاره مذکور داریم که از اشتباهات گذشته درس بگیرد – مانند آنچه «هلن لندمور» از دانشگاه «ییل» در دوره اخیر نظریه سیاسی قانون اساسی مطرح کرده است.

همچنین مسئله اکوسیستم آسیب‌پذیر مریخ نیز باید در نظر گرفته شود. این سیاره قطعا محیطی نامانوس برای زندگی بشر دارد، با این‌حال انسان در تلاش است تا به عنوان یک موجود مضر برای این سیاره در آن ظاهر نشود. ساکنان بومی سرزمین تازه استعمار شده آمریکا، به سرعت با جنگ‌های سیستماتیک و بیماری‌های جدید از بین رفتند و مهاجران جدید درصدد گسترش قلمرو خود برآمدند. محیط طبیعی که بومیان آمریکا با آن رابطه‌ای هماهنگ پیدا کرده بودند و همزیستی مسالمت‌آمیزی داشتند، با نام مالکیت و استعمار به مرور زمان رو به تخریب رفت.

با کنار گذاشتن زندگی بیولوژیکی، این احتمال وجود دارد که مریخ دارای مواد معدنی باشد که می‌توانند ویژگی‌های فوق‌العاده‌ای برای توسعه در آینده داشته باشند. اما ما روی زمین مشاهده کرده‌ایم که معدن چطور می‌تواند آثار زیست محیطی مخربی داشته باشد. بدین ترتیب دشوار است که تصور کنیم هیچ تخریبی در سطح مریخ صورت نخواهد گرفت.

براساس ماموریت‌های اولیه صورت گرفته و تصاویر اخیر ارسال شده از مریخ‌نورد ناسا و همچنین مریخ‌نورد چینی با نام ژورنگ، مریخ یک بیابان سرد و پهناور است که هیچ اثری از زندگی در آن یافت نمی‌شود. اما باید به این نکته هم دقت کرد که اگر بیگانگان می‌خواستند بر صحرای Gobi (صحرایی در آسیا) فرود بیایند، قطعا همین حرف را می‌زدند. با توجه به تصاویری که از سطح مریخ به دستمان رسیده است، وجود موجودات ترسناکی همانند آنچه در فیلم «بیگانه و روز استقلال» یا رمان «جنگ جهان‌ها» نوشته «اچ. جی. ولز» مطرح شده است، بعید به نظر می‌رسد. در هر صورت اما باید در توصیف زندگی براساس تجربه زمینی خود، بسیار محتاط باشیم.

«استیون هاوکینگ» یکبار هشدار داده بود که تماس با تمدن‌های فرازمینی می‌تواند منجر به نابودی بی‌چون و چرای ما شود. اگر شرایط کنونی زمین در حضور ویروس کرونا را در نظر بگیریم، اینکه چطور جان انسان‌ها و اقتصاد کشورها در خطر حاد است، متوجه می‌شویم که هشدار هاوکینگ بی‌پایه و اساس نیست. در حالی که بعید است ما با استفاده از اشعه‌های مرگبار موجودات فرازمینی که قصد نابودی زمین را دارند، مورد حمله قرار بگیریم، نمی‌توانیم احتمال دهیم که در پیشگویی هاوکینگ واقعیتی مرموز نهفته شده باشد.

این روزها دستاوردهای تکنولوژیکی ناسا و دیگر آژانس‌های فضایی قابل تحسین است. تحقیقات صورت گرفته در زمینه‌های علوم دیگر مثل فیزیک، علم مواد، شیمی، پزشکی و سایر رشته‌ها بسیار خارق‌العاده است.

همانطور که در تلاش برای کشف جهان‌هایی فراتر از دنیای خود هستیم، باید از همین حالا تاریخ و قوانین را به خوبی در نظر بگیریم –در حالیکه قوانین انسانی، برابری و عدالت را در نظر می‌گیرند- باید همواره به این موضوع فکر کنیم که چطور می‌توان یک تعادل مناسب میان جنبه‌های مختلف زندگی همانند فرهنگ‌ها ایجاد کرد. می‌توانیم قانون اساسی جدیدی بنویسیم و خود را متعهد به شکل کاملا جدیدی از تعامل با سایر کشورها و مردم‌ها کنیم. در این صورت باید با تاثیرات تهاجم فرهنگی خودمان در سیاره دیگر مقابله کنیم. این اتفاق باید به صورت کاملا بی‌طرفانه و پیش از ورود انسان به دوره جدیدی از اکتشافات و ظهور امپراتوری‌های فضایی بیفتد.