قارچ سیاه چیست؟

سازمان جهانی بهداشت چند وقت پیش از حمله «قارچ سیاه» به مغز بیماران مبتلا به کرونا در هند خبر داد. این حمله نادر در بیمارانی مشاهده شده که پیش از ابتلا به کرونا، سابقه بیماری دیگری نیز داشته‌اند. اما قارچ سیاه چیست؟

پروفسور «پیتر کولینون»، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو کمیته تخصصی سازمان جهانی بهداشت در این‌باره گفت: «قارچ سیاه نوعی عفونت قارچی است که به صورت تخصصی آن را موکورمایکوزیس می‌نامیم. متاسفانه این عفونت بسیار حاد بوده و مرگ و میر بالایی نیز دارد. برای درمان این بیماری، به چندین عمل جراحی و مقدار زیادی دارو نیاز است.»

موکورمایکوزیس چیست؟

این بیماری از گروهی از کپک‌ها با نام «موکورمیست» ایجاد می‌شود که همه‌جا از جمله درون خاک نیز وجود دارد. از این رو این بیماری، در سراسر جهان از جمله ایالات متحده و استرالیا نیز دیده شده است. مبدا ابتلای بیماران به این نوع قارچ عفونی، اغلب بیمارستان‌های آلوده‌ای است که سیستم‌های تهویه نامناسب دارند و یا ملحفه‌ها و تخت بیماران را به صورت مرتب تمیز نمی‌کنند. میزان ابتلای بیماران پیوندی به موکورمایکوزیس بیشتر از سایر بیماران است.

کولینون در ادامه صحبت‌هایش توضیح داد: «موکورمایکوزیس یک خانواده از قارچ‌هایی است که می‌تواند به درون سینوس‌ها راه یابد، در آن‌جا رسوب کند و فضای درونی سر را مملو از عفونت کند. در صورتی که سیستم ایمنی بدن ضعیف باشد و نتواند پیشروی عفونت را کنترل کند، این قارچ به پایه‌های مغز حمله کرده و در این مرحله مشکل اصلی ایجاد می‌شود.»

این عفونت‌های قارچی در محل‌هایی که ساخت و ساز گسترده‌ای روی زمین انجام می‌شود نیز دیده می‌شوند زیرا در این مناطق میزان گرد و خاک بیشتر از حالت معمول است.

ذرات قارچ از طریق استشناق وارد بدن می‌شوند و به سمت مغز می‌روند. در بدن افراد بدون بیماری زمینه‌ای جایی برای نگرانی نیست. اما در مورد افرادی با بیماری‌هایی مانند دیابت و یا سرطان خون که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است و یا همچنین افرادی که به صورت مداوم از داروهایی استفاده می‌کنند که توانایی مبارزه بدن با میکروب‌ها را کاهش‌ می‌دهد، احتمال ابتدا به این نوع عفونت بسیار بالاست.

در حالی که احتمال ابتلا به این بیماری بسیار نادر است، از ابتدای همه‌گیری کرونا تاکنون حدود 500 مورد موکورمایکوزیس در ایالات متحده گزارش شده است. از آن‌جا که هیچ نظارت اساسی روی بیماری‌های عفونی وجود ندارد، تعیین دقیق شمار مبتلایان دشوار است.

علل ظهور موکورمایکوزیس در هند

به گفته کولینون، با ابتلای فرد به ویروس کرونا، بدن تلاش می‌کند تا سیستم ایمنی را بیش از هر موقعیت دیگری تجهیز کرده و برای مقابله با بیماری، آن را به کار بگیرد. در این صورت موکورمایکوزیس فرصت مناسبی برای ریشه دواندن در مغز دارد و این تهدید برای بیماران مبتلا به دیابت، جدی‌تر است.

در حال حاضر تنها درمان ممکن برای بیماران مبتلا به کرونا، استفاده از استروئیدهایی است که التهاب موجود در بدن را کاهش می‌دهند. با این‌حال، متاسفانه باید بگوییم که استروئید به خودی خود سبب سرکوب سیستم ایمنی بدن نیز می‌شود. به همین دلیل علاقه نداریم که بیش از حد لازم، استروئید به بیماران خود بدهیم. کاهش میزان التهاب در بدن به کمک استروئیدها را می‌توان به نوعی متناظر با کاهش توانایی بدن در مبارزه با عفونت‌های قارچی دانست.

سیستم بهداشتی هند تحت فشار شدیدی قرار دارد و محیط‌های شلوغ و تنگ باعث گسترش موکورمایکوزیس می‌شود.

نحوه تشخیص موکورمایکوزیس

علائم اصلی موکورمایکوزیس شامل درد و قرمزی در اطراف چشم و بینی، تب، سردرد، سرفه، استفراغ همراه با خون، ترشح سیاه رنگ و خونی از بینی، درد در یک طرف صورت و در نواحی سینوس‌ها، تغییر رنگ پوست بینی، دندان درد و در نهایت تاری دید است. برای تشخیص قطعی این عفونت، از نمونه‌های مایع مخاطی استفاده می‌شود.

پیشگیری و درمان موکورمایکوزیس

موکورمایکوزیس اصطلاحا بیماری گران‌قیمتی است زیرا برای پیشگیری از آن هزینه‌های هنگفتی باید پرداخت شود. میزان مرگ‌ومیر آن نیز در حدود ۵۰ درصد است.

کولینون در این باره می‌گوید: «تلاش می‌کنیم هنگام بستری افراد با سیستم ایمنی سرکوب شده، اتاق‌ها را تا حد ممکن پاکیزه کنیم تا خطر ابتلا به موکورمایکوزیس کاهش یابد. همچنین سعی می‌کنیم فشار هوا را بالا ببریم تا به پیشگیری از بیماری کمک کند. در صورتی که فشار هوا در اتاق بالا باشد، هوا به داخل راهرو و دیگر شریان‌های خروجی راه می‌یابد. در این صورت با گردش هوا، تنفس بیمار سالم‌تر بوده و احتمال ابتلا به موکورمایکوزیس کاهش می‌یابد.»

اما از سویی دیگر، باید در نظر داشته باشیم که اتاق با فشار بالا برای بیماران مبتلا به کرونا مناسب نیست. این گردش هوا می‌تواند ویروس را منتشر کند و از سویی دیگر خطرآفرین باشد. به بیماران موکورمایکوزیس داروهای ضدقارچی داده می‌شود که گاهی با خطر سمی بودن آن‌ها روبرو هستیم.

به گفته کولینون، برای درمان اساسی این بیماری، نیاز به عمل جراحی در ناحیه سینوس‌ها، پشت گلو و بینی است. باید تمام مواد قارچی را از این نواحی خارج کرد تا بدن پاکسازی شود. گاهی نیز نیاز است که این کار را در اطراف مغز انجام داد که همین امر، عمل جراحی را بیش از پیش سخت می‌کند.

شورای تحقیقات پزشکی و وزارت بهداشت در هند، مردم را به پوشیدن کفش، شلوار بلند، پیراهن آستین بلند و دستکش در هنگام دست زدن به خاک، خزه یا کود ملزم کرده‌ است. مردم موظف هستند تا بهداشت شخصی خود را رعایت کنند و در صورت ابتلا به دیابت، اطمینان حاصل کنند که بیماری به خوبی تحت کنترل است. پزشکان نیز موظف هستند تا داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مانند استروئیدها را در شرایطی که بدن قادر به مبارزه است، قطع کنند.