دی‌ان‌ای سالم زنی ۷۲۰۰ ساله از ناشناخته‌های مهاجرت انسان‌های اولیه پرده برمی‌دارد

باستان‌شناسان موفق به استخراج دی‌ان‌ای از بقایای زنی شدند که حدود 7200 سال پیش در اندونزی زندگی می‌کرد. این یافته، آنچه را که محققان تا پیش از این در مورد مهاجرت انسان‌های اولیه می‌دانستند، مورد تردید قرار می‌دهد.

این بقایا که در غار «لینگ پنینگ» (Leang Panninge) واقع در جزیره سولاوسی اندونزی یافت شده، متعلق به دختر نوجوانی است که محققان او را «بِسه» (Bessé) نام نهاده‌اند. بسه، هنگام دفن هفده یا هجده‌سال داشته است.

یافته‌های این پژوهش در ژورنال Nature منتشر شده‌اند و این نخستین‌باری است که محققان، موفق به کشف و استخراج دی‌ان‌ای در ناحیه والاسیا گشته‌اند. همچنین کاوش‌های اولیه در این ناحیه، در سال 2015 انجام شد. دی‌ان‌ای، از قسمتی از استخوان گیجگاهی بسه، که گوش داخلی را در خود جای داده، استخراج شده است.

«آدام بروم»، پروفسور دانشگاه گریفیث (Griffith University) در استرالیا که از نویسندگان این پژوهش است، می‌گوید که کشف دی‌ان‌ای سالم، کشفی نادر به شمار می‌رود. او می‌گوید: «نواحی گرمسیری مرطوب باعث نابودی دی‌ان‌ای در دندان‌ها و استخوان‌های انسان‌های باستانی می‌شود و تنها یک یا دو اسکلت‌ از پیش از دوران نوسنگی در کل ناحیه جنوب شرقی آسیا وجود دارد که دی‌ان‌ای از آن‌ها به دست آمده است. در دیگر نقاط جهان در عرض‌های جغرافیایی شمال اروپا، در آمریکا، بررسی دی‌ان‌ای‌های باستانی، فهم ما را از زندگی اولیه انسان کاملا متحول کرده است.»

در این مقاله ذکر شده است که «اطلاعات بسیاری درمورد تاریخچه جمعیت انسان‌های مدرن اولیه در آسیای جنوب شرقی، ناشناخته باقی مانده. جایی که مدارک باستان‌شناختی، پراکنده و اقلیم استوایی برای حفظ دی‌ان‌ای انسانی، نامناسب است.»

«سِرِنا توچی»، استادیار انسان‌شناسی در دانشگاه ییل که در این تحقیق نقشی نداشته است، می‌گوید: «این یک دستاورد بزرگ است، چراکه همه ما می‌دانیم دی‌ان‌ای باستانی در مناطق گرمسیری به خوبی حفظ نمی‌شود. تا همین چند سال پیش ما حتی تصور هم نمی‌کردیم که چنین چیزی ممکن باشد.»

محققان دریافتند که ژنوم این فرد مشخص می‌کند که او از خویشاوندان دور بومی‌های امروزی استرالیا و ملانزیایی‌ها، یا مردم بومی در جزایر گینه نو و غرب اقیانوس آرام است که اجداد آن‌ها اولین نفراتی بودند که به اقیانوسیه رسیدند. همانطور که در مقاله هم آمده است، بسه «بیشترین شباهت‌های ژنتیکی و ریخت‌شناسی را با پاپوآیی‌های امروزی و بومی‌های امروزی استرالیا دارد.»

مشابه بومیان استرالیا و گینه نو، این زن نیز دارای درصد قابل توجهی دی‌ان‌ای از انسان‌تبار «دنیسووا» است. محققان تخمین می‌زنند که بسه، حدود 2.2 درصد از دی‌ان‌ای خود را از دنیسووا به ارث برده است. «کوزیمو پست» از دانشگاه توبینگن آلمان می‌گوید که این درست برخلاف دیگر مردمان شکارچی-جمع‌آورنده دوران باستان در آسیای جنوب شرقی مانند لائوس و مالزی است که چندان اصل و نسب‌شان به انسان‌تبار دنیسووا برنمی‌گردد.

پست می‌گوید که این یافته‌های ژنتیکی حاکی از آن هستند که اندونزی و جزایر اطرافش-ناحیه‌ای که به عنوان والاسیا شناخته می‌شود- «درواقع نقطه تلاقی برای درهم‌آمیزش‌های اصلی بین انسان‌تبار دنیسووا و انسان‌های مدرن در سفر اولیه‌شان به اقیانوسیه بوده است.»

محققان تخمین می‌زنند که انسان‌های مدرن حداقل ۵۰ هزار سال پیش (و حتی احتمالا تا ۶۵ هزار پیش) از والاسیا عبور کردند تا به استرالیا و جزایر اطرافش برسند. اگرچه که در حال حاضر، قدمت اولین شواهد باستان‌شناختی حاکی از حضور انسان‌ها در والاسیا به حداقل ۴۵ هزار سال پیش باز می‌گردد. (کشف قدیمی‌ترین غارنگاره یافت شده در سولاوسی)

پست می‌گوید که ژنوم این زن نشان داد که وی به یک اندازه با بومی‌های امروزی استرالیا و پاپوآیی‌ها ارتباط دارد. بروم اضافه می‌کند: «اگرچه نسب و دودمان خاص او در همان زمان‌های اولیه از این جمعیت‌ها جدا شد.»

محققان، بسه را به عنوان یک «فسیل ژنتیکی» توصیف کرده‌اند. توالی ژنتیکی نشان از آن دارد که این زن، تاریخچه اجدادی منحصربه‌فردی داشته که با هیچ فرد زنده‌ و با هیچ انسانی از دوران گذشته، مشترک نیست. در واقع بسه ژنومی دارد که مشابه آن را هیچ‌یک از مردمان امروزی و یا گروه‌های شناخته شده از گذشته، ندارند.

با همه این اوصاف، توچی می‌گوید که این مطالعه «بسیار هیجان‌انگیز و جذاب است.» او اضافه می‌کند: «ما میفهمیم که جمعیت قبلا ناشناخته‌ای وجود داشت که شاید حدودا همزمان با اجداد جمعیت‌های امروزی پاپوآ یا استرالیا، در سراسر این ناحیه مهاجرت کرده بودند.» و با اینکه نسب این زن ناپدید گشته است، «همه این جمعیت‌ها تا همین اواخر، با هم همزیستی داشتند، که همین، باعث مطرح شدن پرسش‌های بسیاری درمورد تعاملات جمعیتی از منظر ژنتیکی و حتی فرهنگی می‌شود.»

کشف این بقایای انسانی نشان داد که جمعیت‌های جزایر جنوب شرقی آسیا بسیار پیچیده‌تر از آن است که تا پیش از این تصور می‌شد.

بروم می‌گوید که ابزارهای سنگی یافت شده در قبر این زن باعث می‌شود تا او را متعلق به فرهنگ Toalean- گروهی از جوامع شکارچی-گردآورنده که بین ۱۵۰۰ تا ۸۰۰۰ سال پیش در جنوب سولاوسی زندگی می‌کردند- بدانیم. بسه، نخستین فسیل یافت شده متعلق به این فرهنگ است.