بازخوانی گزارش بازار: نگاهی به آثار کرونا بر اپلیکیشن‌های دسته کتاب و مطبوعات
کافه بازار در بازه‌های زمانی مختلفی، تا امروز اقدام به انتشار گزارش‌هایی از داده‌های خود کرده است. یکی از این گزارش‌ها «گزارش سال ۹۹ کافه بازار از صنعت برنامه‌ها و بازی‌ها در ایران» است. بازخوانی ...
در دیجیاتو ثبت‌نام کنید
جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.
عضویت در دیجیاتوتازههای تکنولوژی
کافه بازار در بازه‌های زمانی مختلفی، تا امروز اقدام به انتشار گزارش‌هایی از داده‌های خود کرده است. یکی از این گزارش‌ها «گزارش سال ۹۹ کافه بازار از صنعت برنامه‌ها و بازی‌ها در ایران» است. بازخوانی و بررسی اطلاعات این گزارش امکان مطالعه موردی هر یک از حوزه‌های فعالی که در حال حاضر اپلیکیشنی در اختیار کاربران گذاشته‌اند را فراهم می‌کند. در این مقاله قصد داریم رویکرد کاربران نسبت به اپلیکیشن‌های حوزه کتاب را بر اساس گزارش یک ساله کافه بازار بررسی کنیم.
تحلیل داده‌هایی که برنامه بازار در گزارش خود منتشر کرده بیانگر آن است که اگرچه کاربران بیش از یک میلیارد نصب و بروز رسانی فعال در برنامه بازار انجام داده‌اند اما تنها ۲.۷ درصد از این میزان نصب در دسته کتاب‌ها و مطبوعات قرار داشته است. اولین پرسش در مقابل این آمار این است که آیا این میزان نسبت به گذشته کاهش داشته است؟
بر اساس گزارش کافه بازار این نکته روشن می‌شود که تعداد نصب فعال اپلیکشن‌های حوزه کتاب و مطبوعات در سال 99 نسبت به سال 98 کاهش قابل توجهی داشته است.
رویکرد کاربران نسبت به کتاب الکترونیکی چگونه است؟
اما موضوع دیگری هم باید در بازخوانی گزارش کافه بازار مورد توجه قرار داد. کتاب الکترونیکی و کتاب صوتی و در مجموع کتاب‌های دیجیتال یکی از گزینه‌هایی است که کتاب‌خوان‌ها در مقابل آن دو رفتار متفاوت دارند. گروهی به دلیل علاقه‌شان به بوی کاغذ و احساسی که سال‌ها درباره مطالعه کتاب کاغذی داشته‌اند حاضر به امتحان کردن آن نیستند. گروهی دیگر اما این روش را بهترین راه برای همیشه همراه داشتن آرشیو کتاب‌هایشان و از آن جذاب‌تر کاهش هزینه‌های خرید کتاب می‌دانند.
گروه سومی هم وجود دارند؛ آنهایی که کتاب چه فیزیکی و چه دیجیتالی در سبد خریدشان جای پررنگی ندارد. همه‌گیری کرونا و ماندن در خانه اما اپلیکیشن‌های کتاب دیجیتال را هم بیشتر از گذشته برای کاربران جذاب کرد. هرچند بر اساس گزارش سالانه کافه بازار این جذابیت به پای اپلیکیشن‌های کتابخوانی و فرهنگی نرسیده و با وجود کرونا همچنان مطالعه، آن هم به شکل الکترونیکی آن جای محکمی که باید داشته باشد را در زندگی کرونایی جامعه پیدا نکرده است.
فراغت برای مطالعه جدی وجود ندارد
«سیاوش گودرزی»، مدیر روابط عمومی طاقچه با بیان اینکه پیک‌های کرونا رابطه معناداری با استفاده از اپلیکیشن‌های کتاب الکترونیکی دارند به دیجیاتو گفت: «بررسی‌های ما در طاقچه نشان داد که کاربران در فراغت بیشتر به اپلیکیشن‌های مطالعه کتاب روی آوردند.»
این موضوع در حالی است که او با اشاره به اینکه مردم با وجود کرونا و در خانه ماندن همچنان فراغت و زمان کافی برای مطالعه محتوای جدی ندارند، گفت: «در این شرایط هم مردم ترجیح می‌دهند از محتوای سرگرم‌کننده استفاده کنند.»
او در پاسخ به این سوال که اپلیکیشن‌های کتاب الکترونیکی چه اثری بر افزایش میزان مطالعه جامعه دارد نیز گفت: «تلاش ما بر این است که کتاب خواندن رشد کند. بر اساس پایش‌‌هایی که در سال 99 انجام شده سرانه مطالعه 4 و نیم دقیقه‌ای را شکل داده‌ایم. این موضوع با توجه به سرانه کلی کشور عدد بزرگی است.»
گودرزی با تاکید بر اینکه کتاب دیجیتال مزیت‌های قابل توجهی همچون در دسترس بودن و امکان استفاده در زمان‌های مرده را به کاربر می‌دهد، گفت: «استفاده از امکانات بیشتر به اپلیکیشن‌ها برای کاربر این امکانات را بیشتر می‌کند. برای مثال اضافه شدن امکانات استفاده از کتاب‌های صوتی هنگام رانندگی و حرکت در طاقچه نیز این امکان را به کاربر داده است.»
او با توضیح درباره کارنامه مطالعه طاقچه نیز گفت: «ایجاد انگیزه برای افراد به افزایش مطالعه کمک قابل توجهی می‌کند. از همین رو ارائه گزارش مطالعه به کاربر به صورت کارنامه مطالعه امکانی بود که کاربر با دریافت و استفاده از آن انگیزه بیشتری برای مطالعه پیدا می‌کند.»
نادیده گرفتن اپلیکیشن‌های کتاب در نمایشگاه بین‌المللی کتاب
اپلیکیشن‌های کتاب دیجیتال یکی از راه‌های توسعه مطالعه در جامعه است. این موضوع در شرایطی که هزینه‌های چاپ و انتشار به شکل کلاسیک و عادی مدام در حال افزایش است، راهی برای نجات سرانه مطالعه کتاب جامعه با توجه به مشکلات معیشتی است. یکی از راه‌های بهبود این شرایط ورود پلتفرم‌های کتاب دیجیتال به نمایشگاه‌های کتاب است. اردیبهشت گذشته در روزهای اوج کرونا و عدم برگزاری فیزیکی نمایشگاه کتاب انتظار میرفت این ظرفیت مورد توجه قرار گیرد.
هرچند گودرزی با تاکید بر اینکه این ارتباط و تعامل با توجه به ظرفیت‌های موجود شکل نگرفت، گفت: «همکاری مستمر، دقیق و مناسبی از طرف وزارت ارشاد همزمان با برگزاری نمایشگاه کتاب در همکاری با پلتفرم‌ها شکل نگرفته است. هرچند در شورای عالی فضای مجازی در این باره تلاش‌هایی شده اما این موضوع شکلی مستمر و ثابت ندارد.»
از ماندگاری در دنیای دیجیتال تا کاغذهای کتابخانه شخصی
انتخاب شما کدام گزینه است؟ کتاب کاغذی آرشیو شده در کتابخانه شخصی‌تان، یا کتاب‌های آرشیو شده در گوشی موبایل، لپ‌تاپ یا فضای ابری که همیشه به آن دسترسی دارید. برخی نگرانی‌شان برای استفاده نکردن از کتاب‌های دیجیتال از دست دادن آرشیو است. این موضوع در حالی است که گودرزی امکان دسترسی به آرشیو را همیشگی عنوان کرده و بر این باور است که آرشیو فیزیکی یا دیجیتال هر دو در خطر آسیب‌پذیری هستند، هرچند با توجه به امکانات امروز دنیای فناوری امکان از بین نرفتن کتاب دیجیتال بسیار جدی‌تر است.
ظرفیت استفاده از کتاب دیجیتال برای ناشران موضوعی است که همواره برای ناشران جذاب بوده است، گودرزی با تاکید بر این موضوع و افزایش این ظرفیت بعد از دوران کرونا گفت: «کرونا منجر به این شد که برخی ناشران بیشتر از گذشته به ظرفیت کتاب دیجیتال توجه کنند. استفاده از ظرفیت‌های بازار کتاب دیجیتال در نهایت برای ناشران جذاب است و به روند اقتصادی آنها کمک هم کرده است.»
کرونا مسیر رشد کتاب دیجیتال را هموارتر کرد
«مجید شریفی»، مدیرعامل کتابراه درباره اثراتی که کرونا بر میزان استفاده از اپلیکیشن‌های کتاب الکترونیکی گذاشته به دیجیاتو گفت: «اپلیکیشن‌های کتاب الکترونیکی و کتاب صوتی در سال 99 و 1400 به دلیل کرونا و قرنطینه‌ها رشد قابل توجهی داشته‌اند. کتابراه نیز در همین مسیر رشد خوبی را تجربه کرده است. البته اگر قرار باشد این موضوع را در ادامه راه مورد بررسی قرار دهیم امکان دارد به دلیل رکود اقتصادی و مشکلاتی که پیش آمده این رشد هم با رکود مواجه شود.»
به گفته او مشکلات اقتصادی تا جایی است که پرداخت هزینه برای محصولات فرهنگی برای مردم بسیار سخت شده است.
او در پاسخ به این پرسش که سهم اپلیکیشن‌ها در افزایش میزان مطالعه جامعه به چه میزان است، گفت: «مهم‌ترین کمکی که اپلیکیشن‌ها به افزایش میزان مطالعه می‌کنند، کاهش هزینه‌ها است. برای مثال خرید کتابی که نسخه چاپی آن 150 هزار تومان است در این اپلیکیشن‌ها با 30 هزار تومان ممکن می‌شود.»
شریفی در بخش دیگری از توضیحات خود به اهمیت دسترسی به کتاب با استفاده از این اپلیکیشن‌ها اشاره کرد و گفت: «با استفاد از اپلیکیشن‌های مطالعه کتاب افراد از هر نقطه‌ای از کشور و در هر زمانی به کتاب دسترسی دارند.»
کتاب دیجیتال به بلوغ رسیده است
مدیر عامل کتابراه با تاکید بر اینکه هر سال شاهد افزایش علاقه‌مندی جامعه به استفاده از اپلیکیشن‌های کتاب هستیم درباره شکل‌گیری فرهنگ استفاده از این اپلیکیشن‌ها در جامعه گفت: «در راستای فرهنگ‌سازی در این حوزه به همان میزان که ناشران و صاحبان پلتفرم‌های کتاب صوتی از این روند استقبال کردند، رشد کرده و شاهد استقبال مردم هم هستیم.»
به اعتقاد او استفاده از پلتفرم‌های کتاب آنلاین هرچند همچنان ظرفیت رشد دارد، اما به بلوغ رسیده و موقعیت قابل توجهی دارد.
شریفی درباره اعتماد کاربران به اپلیکیشن‌های کتاب نیز گفت: «ارتباط نزدیکی که با کاربران خود داشته‌ایم به ما نشان داده که افراد بر اساس نیاز خود اقدام به خرید می‌کنند و حس عدم اعتماد در آنها وجود ندارد.»
او در پاسخ به این پرسش که میزان همکاری ناشران با پلتفرم‌های کتاب الکترونیکی در چه موقعیتی است، گفت: «همکاری ناشران به شکل ملموس و قابل توجهی، مخصوصا بعد از کرونا و به دلیل قرنطینه و همه حواشی پیش آمده کرونا با پلتفرم‌های کتاب آنلاین بیشتر شد.»
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.