متاورس یا شهرهای کریپتویی؛ آینده جهان به کدام سمت می‌رود؟

بعد از تصمیم فیسبوک برای تغییر نام این شرکت به متا و ساخت دنیای دیجیتالی متاورس با تکنولوژی بلاکچین، ویتالیک بوترین خالق اتریوم ایده شهرهای کریپتویی را مطرح کرد.

دنیای دیجیتالی متاورس چه تفاوتی با شهرهای کریپتویی غیرمتمرکز ویتالیک بوترین دارد؟ کیفیت زندگی در کدام یک بالاتر خواهد بود و جهان به سمت کدام یک از این ایده‌ها تمایل و کشش بیشتری از خود نشان می‌دهد؟

جهان با سرعت هرچه بیشتر، عجیب‌تر و پیچیده‌تر می‌شود. اگر در گذشته مهاجرت از روستاها به مناطق شهرنشینی مطرح می‌شد، اکنون در کنار طرح موضوعاتی همچون سفر تفریحی به فضا و ساخت شهرک‌های فضایی، موضوعات جالب و متفاوت دیگری همچون دنیای دیجیتالی متاورس و شهرهای کریپتویی مطرح می‌شود.

شهر کریپتویی

ویتالیک بوترین یکی از بنیانگذاران اتریوم پس از آن آنکه ایده متاورس مطرح شد، موضوع شهرهای کریپتویی را مطرح کرد. وی معتقد است که آینده جهان به سمت شهرهای غیرمتمرکز و مستقل موسوم به DAO پیش می‌رود.

ویتالیک بوترین می‌گوید متاورس واقعا وجود ندارد و جهانی دیجیتالی و مجازی است. حال آنکه ما جهان واقعی داریم و می‌توانیم با ایجاد تغییراتی در آن و با کمک ایده شهرهای کریپتویی،‌ جهان را به جایی بهتر برای زندگی تبدیل کنیم‌. اساس شهرهای کریپتویی که بوترین از آن یاد می‌کند ساختار DAO‌ است.

ایده شهرهای DAO‌ یا CityDAO ساختن شهری روی بلاکچین اتریوم است که در آن ایده DAO‌ بر همه چیز حاکمیت دارد.

DAO در واقع سازمان‌های غیرمتمرکز و خودگرانی هستند که قوانین آنها از قبل نوشته شده و توسط شهروندان آن اجرا می‌شود. وی ایده توکن‌های شهری را برای این شهرهای کریپتویی دنبال می‌کند.

از نظر وی هر شهر می‌تواند به سازمان خودمختار غیرمتمرکز یا DAO تبدیل شود و برای خودش NFT و توکن شهری داشته باشد. برای مثال ویتالیک بترین می‌گوید برای توسعه شهر میامی یک توکن روی شبکه بیت کوین استفاده می‌شود و درهمین راستا ایده DAO و پروژه NFT در شهر رنو درنوادا در دست بررسی وآزمایش قرار دارد.

در ایده شهرهای کریپتویی، CityCoins.co در واقع خدمات مربوط به مبادلات کوین‌ها را ارائه می‌دهد. در حال حاضر شهر میامی کوین (MiamiCoin) ایجاد شده و به نظر می‌رسد به زودی سانفرانسیسکو کوین (San Francisco Coin) نیز ایجاد شود.

ویتالیک بوترین ادعا می‌کند که شهرهای کریپتویی بر پایه بلاکچین می‌توانند فواید بسیاری به همراه داشته باشند. در چنین شهرهایی استفاده از بلاکچین می‌توان از روش‌های کارآمدتر و جدیدی برای مالکیت اراضی مختلف و دارایی‌ها بهره برد.  

بسیاری از دولت‌ها در سراسر جهان برای پاسخ دادن به مشکلات بلند مدت شهروندان خود و ایجاد تغییرات سریع نیازهای اساسی مردم، ‌رویکردی ناکارآمد و کند دارند. ایده DAO می‌گوید شهرها می‌توانند به صورت غیرمتمرکز سازماندهی شوند.

این ایده می‌تواند چالش‌ها و فرصت‌های بسیاری را ایجاد کند ولی این رویکرد در بسیاری از حوزه‌ها از جمله برنامه ریزی شهری، حمل و نقل عمومی و بسیاری از بخش های دیگر در اداره شهرها می‌‌تواند نقش موثری داشته باشد. در چنین شهرهایی کریپتویی حریم خصوصی افراد به شدت مورد توجه قرار می‌گیرد و فناوری‌های بلاک‌چین و رمزنگاری می‌تواند بسیار امیدوارکننده باشد و راه را برای مشارکت بیشتر مردم فراهم کند.

سازمان خودگران غیرمتمرکز یا DAO

ایده‌ای که ویتالیک بوترین در مورد شهرهای کریپتویی مطرح می‌کند برپایه ایده DAO بنا نهاده شده است. DAO به معنی سازمان مستقل غیرمتمرکز است ولی سوال این است که DAO واقعا به چه معنی است و شهرهای DAO یا DAOCity به چه صورت اداره می‌شوند؟

در سازمان‌های مبتنی بر DAO، آن نهاد بدون نیاز به هماهنگی یه نهاد مرکزی و به صورت مستقل اداره می‌شود و بلاکچین می‌تواند نسخه‌های جدیدی از سازمان‌های DAO را فعال کند .

در واقع در سازمان مستقل غیرمتمرکز DAO، به جای منابع انسانی، توسط کد و برنامه‌های کامپیوتری اداره می‌شود. در واقع در چنین سازمان‌هایی قراردادهای هوشمند، دستورات و کارها را اجرا می‌کنند و بدون دخالت منابع انسانی، فرآیندها اجرا می‌شوند.

اعضای چنین سازمانی قرارداد رسمی یا غیررسمی خاصی ندارند. به جای آن، اعضا هدف مشترکی را براساس قوانین اجماع گروه دنبال می‌کنند و کارها با مشوق‌های شبکه‌ای پیش می‌رود.

در چنین سازمانی در واقع تمامی افراد نقش موثری در پیشبرد امور دارند ولی همه فرآیندها به صورت غیرمتمرکز و مستقل پیش می‌رود. چنین سازمانی قدرت مرکزی ندارد و رویکردی برخلاف شرکت‌های سنتی دارد.

ساختار مالی در شهرهای کریپتویی

یکی از موضوعات مهمی که در شهرهای کریپتویی به آن توجه نشان داده می‌شود، ساختار مالی و اقتصادی است. در شهر کریپتویی که ویتالیک بوترین از آن سخن می‌گوید هر شهر می‌تواند اقتصادی همسو با شهروندان خود داشته باشد و با توکن‌های خود معاملات را انجام دهد.

توکن‌های هر شهر جذابیت خودش را دارد و اقتصاد مستقل هر شهر می‌تواند به چرخش دارایی در بین شهروندان همان شهر کمک کند. در شهرهای کریپتویی، مدل‌های ارتباطات مالی و ارتباطات اجتماعی مورد بازنگری قرار می‌گیرند و با راهکارهای مبتنی بر بلاک‌چین می‌توان چشم‌اندازهای مالی و شفاف‌تری را برای چنین شهرهایی دنبال کرد.

دارایی‌های NFT در چنین شهرهایی بیش از پیش مورد توجه قرار دارند و ارزهای دیجیتال برای معاملات مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما از همه مهم‌تر ساختار اقتصادی مبتنی بر بلاک‌چین است. در شهرهای کریپتویی، روش سرمایه گذاری مردم نیز تغییر خواهد کرد و به نظر می‌رسد شهروندان چنین شهرهایی بیشتر روی توکن‌ها سرمایه گذاری خواهند کرد.

البته ایده‌های اقتصادی مختلفی برای اداره چنین شهرهایی مطرح شده است. برای مثال در یکی از ایده‌های اقتصادی در مورد شهرهای کریپتویی گفته می‌شود اگر شهروندان یک تعداد مشخص توکن جمع آوری کنند، برخی خدمات را می‌توانند به صورت رایگان دریافت کنند.

حتی در چنین شهرهایی نحوه دریافت مالیات نیز تغییر خواهد کرد. هرچند جزئیات آن هوز به صورت مشخص توضیح داده نشده ولی طرح‌های آزمایشی برای دریافت مالیات در شهرهای کریپتویی مطرح می‌‌شود.

ایده اصلی در چنین شهرهایی کم کردن فاصله دارایی بین ثروتمندان و افراد ضعیف‌تر از نظر اقتصادی است تا چنین افرادی نیز بتوانند با ذخیره توکن‌های شهر کریپتویی به تمول مالی برسند و تنگناهای مالی خارج شوند.

متاورس، فراجهانی مجازی

متاورس از دو واژه «متا» به معنی فراتر و «یونیورس» به معنی جهان تشکیل شده است. در واقع معنی متاورس به معنی فراجهان است. «نیل استیونسن» برای نخستین بار در کتاب «سقوط برف» (Snow Crash) در سال ۱۹۹۲ از واژه متاورس استفاده کرد که در واقع دنیای مجازی سه بعدی متشکل از آواتار مردمان واقعی توصیف کرد. در این داستان، دو نفر راننده تحویل کالا برای نجات خود از یک ویران‌شهر سرمایه‌داری، در دنیای متاورس سفر می‌کنند.

متاورس دنیای فیزیکی و ملموس نیست و وجود خارجی ندارد. متاورس از نگاه مارک زاکربرگ مجموعه‌ای از فضاهای مجازی است که در آن افرادی که نمی‌توانند در فضای فیزیکی در کنار یکدیگر باشند را گرد یکدیگر جمع می‌کند.

برای مثال می‌توانند در این جهان دیجیتالی برای خود زمین خریداری کنند، روی زمین‌های خریداری شده دیجیتالی ساخت و ساز کرده و حتی آسمان خراش‌های دیجیتالی بسازند. کما اینکه اخیرا یک قطعه زمین دیجیتالی در محیط آنلاین و مجازی دی سنترالند (Decentraland) به ارزش ۲.۴۳ میلیون دلار ارز دیجیتال فروخته شد که قرار است در آینده از این زمین به عنوان یک مرکز خرید مجازی استفاده شود.

در متاورس علاوه بر خرید املاک، سایر دارایی‌های دیجیتالی نیز معامله می‌شود. برای مثال فردی با پرداخت ۱۴۹ اتریوم حدودا معادل ۶۵۰ هزار دلار، کشتی تفریحی بادبانی (یات) غیرواقعی و مجازی را در پلتفرم متاورس سندباکس خریداری کرد ولی هرگز نمی‌تواند به صورت فیزیکی پا در آن بگذارد و جزو دارایی‌های دیجیتالی NFT محسوب می‌شود.

با توجه به تمرکزی که شرکت‌ها روی حوزه متاورس گذاشته‌اند، به نظر می‌رسد که آینده از آن این حوزه خواهد بود. گزارش جدید شرکت «ترندفورس» هم تایید می‌کند که درآمد صنعت متاورس تا چهار سال دیگر به رقم ۵۴۰ میلیارد دلار می‌رسد.

دوقلوهای دیجیتالی و متاورس

یکی از کاربردهای اصلی متاورس، موضوعی تحت عنوان «دوقلوهای دیجیتالی» که به معنی ساختن کپی اشیاء دنیای واقعی در دنیای دیجیتال است. در واقع هر آنچه در دنیای واقعی وجود دارد، دوقلویی از آن در جهان مجازی متاورس نیز ساخته می‌شود.

این فناوری فعلا توسط برخی شرکت‌ها به کار گرفته شده اما پیش‌بینی می‌شود که در آینده رشد بسیار بیشتری داشته باشد. شرکت‌هایی که تاکنون از فناوری دوقلوهای دیجیتالی استفاده کرده‌اند شامل مایکروسافت، بوئینگ، اریکسون، Unilever و Siemens Energy هستند.

مایکروسافت دوقلوهای دیجیتالی را در پشته فناوری مولتی‌ورس خود ارائه می‌کند تا کاربران بتوانند برای شبیه‌سازی اشیاء جهان واقعی مدل‌های دیجیتالی بسازند. در آن سو، بوئینگ برای ساخت موتور و Unilever برای شبیه‌سازی خطوط تولید و کاهش زباله از دوقلوهای دیجیتال استفاده می‌کند.

زیمنس انرژی و اریکسون برای اداره نیروگاه‌ها و انجام عملیات‌های نگهداری به سراغ پلتفرم Omniverse انویدیا رفته‌اند. آن‌ها از این فناوری برای شبیه‌سازی تخصیص تجهیزات به شبکه‌های ۵G هم بهره می‌گیرند.

کاربردها و فعالیت‌ها در متاورس به همین جا ختم نمی‌شود و هر روز شرکت‌های بیشتری به این جهان دیجیتالی وارد می‌شوند. البته به گفته تحلیلگران، متاورس مزایا و معایب خاص خودش را دارد. برای مثال یکی از مزایای اصلی متاورس القای حسی جدیدی به کاربر است. به عبارت دیگر متاورس این حس را به کاربر القا می‌کند که در فضایی متفاوت حضور دارد و می‌تواند در آن فضای متفاوت با دیگران تعامل و ارتباط داشته باشد.

تفاوت متاورس و شهر کریپتویی

در حالیکه متاورس دنیایی مجازی است که در آن تعامل و تبادل افراد با یکدیگر به صورت مجازی و غیر واقعی خواهد بود در شهر کریپتویی چنین وضعیتی وجود ندارد و همه چیز واقعی است ولی برپایه ایده و فناوری رمزارزها چنین شهری اداره می‌شود و حتی الگوی مدیریت شهری نیز برپایه ساختار سازمان خودمختار و مستقل DAO بنا نهاده شده است.

در واقع ویتالیک بوترین می‌گوید به جای آنکه از رمزارزها در دنیایی مجازی استفاده کنیم، از آن برای زندگی در شهرهای کنونی کمک بگیریم و جهانی متفاوت بسازیم. علاوه بر اینکه افراد می‌توانند در متاورس با یکدیگر در ارتباط باشند، می‌توانند دارایی‌های دیجیتالی غیرفیزیکی نیز در این فراجهان داشته باشند.

متاورس در برخی صنایع می‌تواند کاربردهایی داشته باشد و به همین دلیل ممکن است آینده رو به رشد در انتظار آن باشد. برای مثال کاربرد دوقلوهای دیجیتالی در کوتاه و میان مدت احتمالا می‌تواند برای آموزش‌های مرتبط با بخش منابع انسانی، تشخیص و بررسی‌ برخی مسایل از راه دور، نظارت بر مصرف انرژی و نگهداری تاسیسات و بسیاری کاربردهای دیگر مورد استفاده قرار گیرد. در واقع ساخت دوقلوهای دیجیتالی در متاورس مزایایی به همراه دارد که به رشد آن کمک می‌کند.

متاورس یا شهرهای کریپتویی؟

از زمان مطرح شدن متاورس، این جهان دیجیتالی به سرعت در حال رشد است و حتی شرکت‌های مختلف نیز به آن روی خوش نشان داده‌اند. برخی تحلیلگران بازار بر این باور هستند که متاورس به سرعت رشد می‌کند و شرکت‌های بسیاری به آن می‌پیوندند. اما برخی تحلیلگران می‌گویند ایده شهرهای کریپتویی ممکن است در کوتاه مدت به راهکاری عملی تبدیل شود ولی برای طولانی مدت هنوز کسی نمی‌تواند تصویر روشنی از آن ارائه بدهد.

در این بین دارایی‌های برمبنای NFT‌ نیز در شهرهای کریپتویی جایگاه خوبی خواهند داشت و برخی معتقد هستند که آینده رو به رشدی برای آنها وجود خواهد داشت.

برخی تحلیلگران بازار می‌گویند ایده متاورس با توجه به کاربردهای ملموسی که برای برخی صنایع به همراه دارد در کوتاه مدت و میان مدت روند رو به رشدی خواهد داشت. حتی به این موضوع اشاره شده است که شاید روزی متاورس بتواند جایگزین اینترنت شود. هرچند در مورد آن حرف و حدیث‌های زیادی مطرح می‌شود.

منتقدان نیز می‌گویند شاید روی با افرادی روبرو شویم که قدرت تفکیک دنیای فیزیکی را از دنیای مجازی را نخواهند داشت و به متاورس آنچنان عادت کنند که دیگر نتوانند در دنیای فیزیکی به راحتی به زندگی عادی ادامه دهند و نقطه تمرکز اصلی آنها به زندگی مجازی، ارتباطات مجازی و جهانی مجازی خلاصه شود. حتی به نظر می‌رسد با چنین رویکردی مدل کسب و کارها نیز تغییر کند و معاملات بر سر دارایی‌هایی انجام شود که اصلا وجود خارجی ندارند.

باتوجه به اینکه مفهوم متاورش هنوز ناشناخته است هنوز تحقیقات روانشناختی روی تاثیر آن بر ذهن و مغز انسان انجام نشده است و نمی‌توان هنوز به صورت قطعی در مورد تاثیر مخرب یا غیر مخرب آن بر مغز و روان انسان صحبت کرد.

حتی در موضوع متاورس بحث‌های سیاسی و فرهنگی نیز مورد توجه قرار می‌گیرد و برخی تحلیلگران می‌گویند ظهور چنین جهان‌هایی می‌تواند بر ساختار فرهنگی جوامع تاثیرگذار باشد. باتوجه به اینکه واقعیت افزوده و واقعیت مجازی بر مبنای متاورس قرار دارند، برخی نگران تاثیر منفی آن بر گروه‌های سنی نوجوان و جوانان هستند و حتی باعث شود این گروه‌های سنی به سمت هویت دیجیتالی برای خود بروند و هویت واقعی و حقیقی خود را فراموش کنند.

اما سوال دیگر این است که چنین ایده‌هایی در آینده چه تغییراتی خواهند کرد و آیا به ایده‌های کامل‌تری تبدیل می‌شوند یا در نقطه خفه خواهند شد؟