از نوشتن تکنولوژی تا درآمدزایی از آن؛ آیا کودکان و نوجوانان امکان ورود به بازار کار را دارند؟
مفهوم کار در دنیای امروز با بیشترین سرعت در حال تغییر و تحول است. اساسا دنیای پرسرعت تکنولوژی دکمه توقف را فشار نمی‌دهد تا ما به عنوان شهروندان کند و آرام به نقطه تعریف شده ...
در دیجیاتو ثبت‌نام کنید
جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.
عضویت در دیجیاتوتازههای تکنولوژی
مفهوم کار در دنیای امروز با بیشترین سرعت در حال تغییر و تحول است. اساسا دنیای پرسرعت تکنولوژی دکمه توقف را فشار نمی‌دهد تا ما به عنوان شهروندان کند و آرام به نقطه تعریف شده خود برسیم. اگر پیش از این نگران کار کودکان در کوره پس‌خانه‌های اطراف شهر بوده‌ایم حالا با توسعه مشاغل دیگر نیازمند آنیم که مفاهیم را بازتعریف کرده و به دنبال درک بهتر مفهوم کار در دنیای امروز باشیم.
این اما به آن معنی هم نیست که نسل متفاوت کودکان و نوجوانان امروز که در تعاریف جهانی به عنوان نسل دیجیتالی‌های مادرزاد یا همان نسل Z تعریف کرده‌اند نگاهشان به مهارت یا اشتغال شبیه به گذشته است.
پیش از این اهمیت آموزش تکنلوژی به کودکان را بررسی کردیم. حالا باید در پی این پرسش باشیم که اساسا ورود کودکان و نوجوانان به کار در دنیای تکنولوژی آیا آسیبی به زندگی آنها وارد خواهد کرد؟ آیا کودکان امروز صرفا به دلیل علاقه و توانمندی‌شان می‌توانند زودهنگام تجربه درآمدزایی از مسیر تکنولوژی را داشته باشند؟
ضرورت ورود قانون‌گذار به جریان اشتغال به فناوری کودکان
«فائزه حسینی»، مدیرعامل موسسه آموزشی کودک‌تک با تاکید بر اینکه آموزش تکنولوژی به کودکان و نوجوانان در کشورهای توسعه یافته، در حال رشد و توسعه است، به کار کردن نوجوانان در این حوزه اشاره کرد و گفت: «به هر روی کودکان در صورت ورود به بازار کار با افراد بزرگسال همراه خواهند شد. افراد بزرگسال به عنوان کارفرما یا همکار هرچند ممکن است به لحاظ دانش و توانایی کاری برابر باشند، اما در حقیقت فاصله سنی کودک و بزرگسال و تفاوت‌های آنها وجود دارند.»
مدیرعامل موسسه آموزشی کودک‌تک در ادامه توضیحات خود، بررسی حقوقی این موضوع را نیازمند تحلیل و واکاوی از طرف کارشناسان حقوقی عنوان کرد و گفت: «مرحله بعد از پذیرش اهمیت و ضرورت آموزش تکنولوژی به کودکان، ورود رگولاتوری و جریان قانونی در بررسی چگونگی بهره‌وری از این آموزش است.»
رگولاتوری کند چه بر سر کار کودکان در دنیای تکنولوژی خواهد آورد؟
به گفته او یکی از نکاتی که در جریان توسعه تکنولوژی در کشور همواره وجود داشته و نسبت به آن بی‌توجهی شده است، روند قانون‌گذاری و رگولاتوری است. بررسی جریان قانونی و رگوله کردن مباحث مرتبط با تکنولوژی همواره بعد از ورود و حتی بعد از حضور مستمر آن در زندگی مورد توجه قرار گرفته است. همین روند کند بسیاری از حوزه‌ها را دچار مشکل کرده.
او با تاکید بر اینکه روند کند رگولاتوری در مسیر ورود کودکان به بازار کار را باید بیش از دیگر حوزه‌ها و با سرعت بیشتری پیگیری کرد، گفت: «موضوعات گوناگونی از جمله افتتاح حساب، بیمه و قرارداد و جریان ارتباط کاری بین کارفرما و کودک و ساعت کار، باید با بیشترین سرعت، توسط یک کارگروه حقوقی مورد بررسی قرار بگیرد.»
کودکان و نوجوانان به دلیل مسائل مربوط به سن خود، از تحصیل تا مسائل مرتبط با رشد اجتماعی و روانی، در مسیر ورود به بازار کار حتی اگر علاقه‌مندی خود را دنبال کنند، نیازمند توجه بیشتری هستند. از همین رو این روند باید در جریان حقوق کودک و فناوری مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.
حمایت از نخبه یا نخبه کشی؟
مسابقات بزرگ جهانی استعدادیابی تا مسابقات استعدادیابی داخلی، در طول ادوار مختلف از طرف فعالان حقوق کودک مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. از طرفی دیگر برگزار کنندگان این مسابقات بر این باورند که این استعدادیابی راهی در مسیر حمایت و پرورش استعدادها و نخبگی است. «نخبه» دقیقا موضوعی است که در این جریان باید آن را زیر ذره‌بین برد.
در شرایطی که قوانین سختگیرانه و خلق‌الساعه گاه و بی‌گاه منجر به بی‌انگیزگی جوانان نخبه کشور شده و مسیر مهاجرت از ایران هرروز پرترافیک‌تر شده؛ حالا با مفهوم کودکان نخبه اکوسیستم فناوار‌های نوآورانه باید چطور برخورد کرد؟ آیا توانایی در برنامه‌نویسی اساسا حاصل نخبگی این کودکان است یا سرعت دنیای تکنولوژی این موضوع را برای نسل زدی‌ها آسان کرده است.
تمرکز بر کودکانی که توانسته‌اند به موفقیتی در حد یک فرد بزرگسال دنیای پیش از نسل Z دست پیدا کنند، گاهی استرس، نگرانی و حتی بالارفتن مطالبه والدین از کودکان را منجر می‌شود. این موضوع در حالی است که بررسی نمونه‌های خارجی بیانگر این است که کودکان چنین مسیری را به طور گسترده‌تر و البته با آرامش طی می‌کنند. حالا این سوال مطرح است که نخبگی را باید پذیرفت یا تغییر مسیر جهان را؟
مدیرعامل موسسه آموزشی کودک‌تک، در پاسخ به اینکه آیا ورود کودکی 10 ساله به این حوزه و موفقیت پی‌درپی او در این جریان حاصل نخبگی اوست و یا حاصل نگاه استمرار و پیگیری مستمر، گفت: «بر اینکه بهره‌مندی از استعداد و هوش منجر به پیشرفت افراد خواهد شد شکی نیست. اما این استعداد، استمرار و قطعا علاقه کودک است که مسیر او را مشص خواهد کرد.»
او با اشاره به اینکه تعداد قابل توجهی از کودکان به آموزش‌های حوزه فناوری و تکنولوژی روز ورود می‌کنند، گفت: « گاهی این کودکان چون علاقه‌مندی ویژه‌ای به این حوزه ندارند، آن را رها می‌کنند و گاهی چون به آن علاقه‌مند هستند پیشرفت کرده و موفقیت‌های قابل توجهی به دست می‌آورند.»
او همچنین در پاسخ به این پرسش که با توجه به علاقه‌مندی برخی کودکان به این حوزه آیا باید منتظر کوتاه‌تر شدن و کمتر شدن فاصله بین آموزش و اشتغال باشیم، گفت: «برخی مهارت‌ها بسیار زودبازده هستند و کودکان طی مدت کوتاهی امکان بهره‌وری از آن مهارت را پیدا خواهند کرد.»
به گفته او در همین نقطه باید به جریان قانون‌گذاری و چگونگی کار کردن کودکان و کسب درآمدشان از این مهارت توجه بیشتری کرد.
اهمیت شناخت استعداد و حرکت در مسیر آن
«مصطفی حسینی»، مدیرعامل مکتب‌خونه هم در تایید اظهار نظر مدیرعامل کودک‌تک با تاکید بر جریان استعداد در افراد به دیجیاتو گفت: «افراد در حوزه‌های گوناگون از موسیقی تا ریاضیات و علوم و مهارت‌های دیگر استعداد دارند. به طور طبیعی حوزه‌های تکنولوژی هم از این قاعده مستثنی نیستند.»
مدیرعامل مکتب‌خونه با تاکید بر اینکه برخی کودکان در حوزه تکنولوژی و یا به طور مشخص برنامه‌نویسی استعداد دارند، گفت: «به طور طبیعی افراد با شناخت استعداد خود می‌توانند در هر همان مقوله موفق شوند. این موضوع صرفا به معنای نخبگی برخی کودکان و یا تحمیل فشار بر کوکان دیگر نیست.»
با توجه به این توضیحات، نگاهی به زندگی دیجیتالی‌های مادرزاد یا همان نسل Z امکان درک بهتر این تفاوت مسیر زیست را فراهم می‌کند. دیجیتالی‌های مادر زاد دقیقا در عصر تکنولوژی و البته شرایط اقتصادی سخت‌تری نسبت به گذشته متولد شده‌اند. پژوهش‌های جهانی متولدین سال‌های 1995 تا 2010 را به عنوان نسل Z معرفی کرده است.
آنها از کودکی خود با اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و سیستم‌های موبایل سروکار دارند. این فضا، نسلی فراشناختی را به‌وجود آورده که به‌راحتی منابع متعدد اطلاعات را جمع‌آوری می‌کنند و تجربیات مجازی و آفلاین را با هم ادغام می‌کنند. پذیرش این تعریف مواجه شدن با ورود این افراد به دنیای کار و کسب درآمد از تکنولوژی را کمی ساده‌تر خواهد کرد. هرچند این به معنی چشم‌پوشی از جریان حقوق کودک و فناوری نیست.
آموزش برنامه‌نویسی به کودکان تفکر الگوریتمی آنها را تقویت خواهد کرد
آموزش برنامه‌نویسی به عنوان یکی از مهارت‌های امروز دنیای فناوری موقعیتی ایجاد خواهد کرد تا دیجیتالی‌های مادرزاد مسیر خود را با دانش و آگاهی ادامه دهند. کودکان امروز به هر حال بر بستر تکنولوژی متولد شده‌اند و باید علاوه بر سواد خواندن تکنولوژی، سواد نوشتن آن را هم داشته باشند.
مدیرعامل مکتب‌خونه با تاکید بر اهمیت آموزش برنامه‌نویسی به کودکان در پاسخ به این پرسش که آیا این آموزش باید با هدف کار و در مسیر درآمدزایی باشد، گفت: «آموزش برنامه‌نویسی به کودکان راهی مناسب برای تقویت تفکر الگوریتمی آنها است. این علم یکی از دانش‌های دنیای امروز است و نباید از آن چشم‌پوشی کرد.»
به گفته حسینی قطعا کودکان باید آموزش‌های این حوزه را به طور مرحله‌ای دریافت کنند و برای ورود به دنیایی که به این دانش نیاز دارد آماده شوند.
او با تاکید بر اینکه نباید با آموزش این حوزه به کودکان به دنبال ورود آنها به بازار کار باشیم، گفت: «نباید توقع داشته باشیم کودکی با گذراندن دوره‌های آموزشی به دنیای کار وارد شود و یا حتی چنین موضوعی را از او بخواهیم.»
اما نکته ظریفی که باید به آن توجه کرد ورود برخی کودکان به بازار کار حوزه تکنولوژی است که آن هم باید با توجه به رویکرد قانونی و مسائل مربوط به آن دنبال شود. این ظرفیت امکان توسعه زیرساخت‌های پیشرفت افراد را در بزرگسالی فراهم خواهد کرد اما به گفته کارشناسان نباید به اهرم فشار برای یادگیری تبدیل شود.
کودکان باید از آموزش‌های تخصصی استفاده کنند
مدیرعامل مکتب‌خونه با اشاره به موفقیت کودکی 10 ساله به عنوان یکی از دانش‌آموزان این پلتفرم و دریافت مدرک برنامه‌نویسی از این پلتفرم، در توضیح این روند گفت: «بازه سنی کابران پلتفرم مکتب‌خونه از 18 تا 40 سال است و مواجه شدن ما با کودکی که توانست در 10 سالگی این آموزش‌ها را بگذارند و با استفاده از مدرک در جاب ویژن درخواست کار ثبت کند، عجیب و جالب بود.»
او با اشاره به اینکه به کودکان و نوجوانان پیشنهاد می‌شود از آموزش‌های تخصصی آماده شده برای گروه سنی خود استفاده کنند، گفت: «این کودک بر اساس علاقه و استعداد شخصی خود از آموزش‌های مکتب‌خونه استفاده کرده، هرچند این آموزش‌ها برای افراد بالای 18 سال تدوین شده است.»
حسینی با تاکید بر اینکه برنامه‌نویسی به کودکان در دنیا و البته ایران با روش‌های تخصصی آموزش داده می‌شود، گفت: «اسکرچ یکی از این عناوین آموزشی است که در مکتب‌خونه هم مخاطبین قابل توجهی دارد. این نکته مهم در جریان آموزش به کودکان باید همواره مورد توجه قرار بگیرد که علاقه‌مندی بسیار مهم است و نباید اساس را بر جریان ایجاد درآمد گذاشت.»
آیا تکنولوژی سهم کودکان سرمایه‌دار است؟
تکنولوژی از آن دست مفاهیمی است که همچنان برخی بر این باورند ورود به آن چه به عنوان کاربر و چه به عنوان تولید کننده محصول و یا حتی به عنوان دریافت‌کننده آموزش نیازمند سرمایه‌ای قابل توجه است. هرچند عمرکوتاه فناوری‌های نوین نه تنها در ایران بلکه در جهان این حوزه را کمی گران‌قیمت نشان می‌دهد، اما همچنان ورود به آن نیازمند سرمایه‌های کلان نیست.
از همین رو است که تلاش شده تا کودکان کمتر برخوردار هم امکان دسترسی به این روند را داشته باشند. پیش از این هم «مشکات اسدی»، مشاور سازمان فناوری اطلاعات در حوزه توانمند‌سازی اجتماعی، به دیجیاتو درباره پروژه‌های پایلوتی که در مناطق محروم برای کودکان از طرف سازمان فناوری اطلاعات اجرا شده، اشاره کرده بود.
اما علاوه بر سازمان فناوری اطلاعات مراکز آموزشی خصوصی نیز در این حوزه و در راستای رشد کودکان در مسیر دانش تکنولوژی پیش رفته ایند. روبیکمپ بنا بر تعریف خود، بنیادی برای گسترش افق‌های فکری کودکان کمتر بهره‌مند ایران است.
تفکر نقادانه کودکان بعد از آموزش تکنولوژی
«سعید حسینی زاده» بنیان گذار روبیکمپ بر این باور است که آموزش تکنولوژی و مخصوصا برنامه‌نویسی به کودکان و نوجوانان تفکر شفاف و یا همان تفکر الگوریتمی را برای آنها تقویت می‌کند. در نتیجه این روند کودکان آموزش می‌بینند که چطور نقادانه فکر کنند و چطور حل مسئله کنند.
حسینی‌زاده با اشاره به رویکرد روبیکمپ در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا ورود کودکان به جریان جریان کار در حوزه فناوری‌های نوین در حال شکل‌گیری است، گفت: «ما در روبیکمپ بر این باوریم که کودکان پیش از 18 سالگی نباید وارد دنیای کار شوند. کودکان تا پیش از 18 سالگی نه مهارت‌های نرم ورود به دنیای کار را آموخته‌اند و نه حتی پیشنهاد می‌شود که وارد این دنیا شوند.»
به گفته او افرادی که در روبیکمپ تحت آموزش قرار می‌گیرند در بازه سنی 14 تا 16 سال قرار دارند و در این دوران هم آموزش‌های ارائه شده صرفا تفکر و مهارت آنها را توسعه می‌دهد.
حسینی زاده در بخش دیگری از توضیحات خود با اشاره به خطر توقف مسیر رشد کودکان در صورت ورود آنها به فضای کار گفت: «درآمد حاصل از کار در کودکی کمتر از فرد بزرگسال است. اما نگرانی درباره ورود کودکان به فضای کار تکنولوژی از آنجایی است که اشتغال زمان آنها را برای یادگیری کاهش خواهد داد و حتی مسیر رشد را متوقف خواهد کرد.»
او با اشاره به روش‌های حمایتی و توسعه‌ای که برای کار و توسعه دانش کودک وجود دارد گفت: «گاهی برخی شرکت‌ها روی کودکانی که توانایی خاصی دارند سرمایه‌گذاری می‌کنند و به عنوان حامی نه تنها مسیر کار بلکه رشد او را فراهم می‌کنند. در چنین شرایطی و با نظارت والدین و ضوابط قانونی تعریف شده، می‌توان این موضوع را پذیرفت.»
تلاش برای آموزش تکنولوژی و مهارت‌های نرم
مدیرعامل روبیکمپ در پاسخ به این پرسش که در نهایت روند و شیوه آموزش شاخه‌های مختلف تکنولوژی به کودکان باید بر چه اساسی باشد و این روند در کشورهای توسعه یافته چطور دنبال می‌شود، گفت: «آنچه ضرورت دارد این است که علاوه بر آموزش تکنولوژی کودکان را تحت آموزش مهارت‌های نرم ارتباطی نیز قرار دهیم. این روند در روبیکمپ که اتفاقا با کودکان کمتر بهره‌مند کار می‌کند به طور جدی مورد توجه است.»
او با اشاره به کمپ‌های آموزشی تابستانه که در مدارس کشورهای توسعه‌یافته برای دانش‌آموزان برنامه‌ریزی شده گفت: «در این کمپ‌ها کودکان با مفاهیم گوناگونی آشنا شده و اتفاقا آموزش‌های حوزه تکنولوژی را هم به طور عملیاتی دنبال می‌کنند. حتی پروژه‌هایی نیز در همین روند ارائه می‌دهند که منجر به رشد بیشتر آنها می‌شود.»
قرار نیست کودکان قربانی دنیای توسعه یافته و تکنولوژی‌های نوین شوند. کودکان امروز حاصل و زاده همین دنیایی هستند که شاید نسل‌های پیشین به خوبی آن را درک نکرده‌اند. آنها تکنولوژی را نه تنها درک کرده‌اند بلکه با آن زندگی می‌کنند.
اما ورود به این دنیا نه تنها نیازمند دانش و مهارت است بلکه زیرساخت‌هایی همچون قانون‌گذاری، رگولاتوری و البته آشنایی با ادبیات جهانی فناوری اطلاعات به زندگی بهتر در آن کمک خواهد کرد. باید دید جریان قانون‌گذاری چقدر این تغییر و تحول را باور خواهد کرد و برای شفاف شدن آن چه خواهند کرد.
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.