واکنش کسب‌وکارهای فروش آنلاین بلیت اتوبوس به یک ابلاغیه ناگهانی: کام انحصارطلبان را شیرین نکنید

انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری استان تهران خواستار کاهش 50 درصدی کارمزد کسب‌وکارهای آنلاین فروش بلیت اتوبوس شده است. ابلاغیه‌ای عجیب که به گفته مدیرعامل مستربلیط، پیش‌زمینه‌ای نداشته و به نظر می‌رسد بحث انحصارطلبی فروشندگان سنتی و کاهش هزینه‌های شرکت‌های اتوبوس‌رانی در میان است.

جمعی از «کسب‌وکارهای آنلاین سفر» در پی نامه کاهش دستوری کارمزد شرکت‌های آنلاین فعال در فروش بلیت اتوبوس کشور، بیانیه‌ای را منتشر و اعلام کرده‌اند تا اطلاع ثانوی و رفع این مشکل، بلیت اتوبوس از مبدا تهران را به صورت آنلاین ارائه نخواهند کرد.

شرکت‌های علی‌بابا، اسنپ‌تریپ و مستربلیط که امضاکنندگان این بیانیه هستند اعتقاد دارند این تصمیم با ترجیح منافع سنتی-صنفی بر منافع جامعه گرفته شده است؛ موضوعی که در آستانه سفرهای نوروی می‌تواند منجر به شکل‌گیری دوباره بازار سیاه بلیت اتوبوس و سردرگمی مردم شود:

«تصمیمی که این روزها به نام «حمایت از حقوق مسافران و شرکت‌های مسافربری» از سمت «انجمن صنفی شرکت‌های اتوبوسرانی» ابلاغ شده، ما کسب‌وکارهای آنلاین را در کنار عموم جامعه و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات، به طور جدی نگران آینده خدمات حمل و نقل اتوبوسی کرده است. کاهش دستوری، بدون توجیه و بیش از 50 درصدی کارمزد فروش محصولات از کسب‌وکارهای آنلاین این حوزه، شامل اشکالات متعددی است که در روزهای اخیر توسط کارشناسان مختلف از زوایای بسیاری بررسی شده‌ است. اما مجددا لازم است تاکید کنیم که این اقدام بی‌هیچ تردیدی، نه به نفع مردم و نه به نفع صنعت حمل‌و‌نقل و تدوین‌کنندگان آن خواهد بود؛ چراکه صدمات و خسارات این طرح به جامعه و کسب‌وکارهای بومی، به مراتب بیشتر از کمک به آن‌ها است.»

از نظر سه شرکت امضا کننده بیانیه مزبور، این تصمیم پنج ایراد اصلی دارد:

• ضررده بودن فعالیت آنلاین در این رده محصول و عدم تمایل شرکت‌ها به خدمت‌رسانی ذیل این شرایط، با توجه به این نکته که تمامی هزینه‌های پشتیبانی مسافر بر عهده شرکت‌های آنلاین ارائه کننده این خدمات است
• نبود هیچ راه جایگزین برای خدمت‌رسانی آنلاین در شرایط فعلی و سردرگمی در بازار بلیت اتوبوس
• محدودیت در تهیه بلیت آنلاین، بازگشت ازدحام به ترمینال‌ها، افزایش مشکلات کنترلی و بالا رفتن خطر ابتلا به بیماری کرونا
• مهیا شدن بستر برای فساد در تهیه بلیت، از جمله خرید با رابطه، پشت پرده و بدون شفافیت، افزایش دلالی و درنتیجه افزایش نارضایتی مردم
• آسیب اقتصادی به شرکت‌های مسافربری

امضاکنندگان این بیانیه با تاکید بر اینکه رشد و توسعه در فضای رقابت ایجاد می‌شود و کیفیت خدمات با تسهیل و تنوع انتخاب کاربران بالا می‌رود؛ معتقدند ایجاد انحصار، محدودسازی سرویس‌دهندگان آنلاین و مسدود کردن خدمات آنان به هیچ وجه به صنعت حمل‌و‌نقل جاده‌ای کمک نکرده و نخواهد کرد:

«در این بین مهم‌ترین حمایت وزارت و نهادهای سیاست‌گذار از کسب‌وکارهای اینترنتی ایران، کاهش دخالت‌ها، رفع ده‌ها مجوز و محدودیت غیرضروری و تغییرات بدون هدف خواهد بود که هر روز در حال تحمیل شدن به این صنعت است. بالاترین سرمایه این گروه اعتماد کاربران و امید همکارانمان است. این‌گونه اقدامات سلبی علاوه‌بر لطمه به اعتماد کاربران، امید نیروی انسانی فعال در این صنعت را کاهش داده و جامعه را دچار تحمل سختی و خطرات جبران‌ناپذیر خواهد کرد.»

پای انحصارگری در میان است

«حمیدرضا اشجع»، مدیرعامل مستربلیط در گفتگو با دیجیاتو به ابلاغیه اخیر اشاره کرده و اظهار داشت انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری استان تهران هیچ صحبتی پیش از این با شرکت‌های فعال در این حوزه مطرح نکرده و به یک باره ابلاغیه‌ای را ارسال و از آن‌ها خواسته است تا کارمزد به یک درصد کاهش پیدا کند. رقمی که به گفته وی برای شرکت‌های فروش آنلاین بلیت امکان عملیاتی شدن آن و تامین هزینه‌های پشتیبانی و فروش وجود ندارد.

اشجع با بیان اینکه شرکت‌های مسافربری با توجه به شیوع کرونا، وضعیت خوبی نداشته و به شدت فروششان کاهش یافته است، اظهار داشت این مجموعه‌ها به جای یافتن راه‌های افزایش درآمد و توسعه خدمات خود، با این تصمیم به دنبال کسر هزینه‌ها رفته‌اند.

او در پاسخ به سوال دیجیاتو مبنی بر اینکه آیا در اتخاذ چنین تصمیمی پای انحصار در میان است، گفت:

«زمانی که فروش اینترنتی نباشد، بلیت‌ها در ترمینال‌ها توسط فروشندگان مختلف عرضه شده که امکان سوء استفاده را فراهم می‌آورد زیرا در این زمینه شفافیت لازم، آنطور که باید وجود ندارد. فروشندگان می‌توانند قیمت‌های متفاوتی را به مشتری اعلام کنند و مسافرین نیز بدون آنکه از وضعیت و امتیاز اتوبوس یا توقف‌های آن در مسیر آگاه شود بایستی خرید خود را انجام دهد.»

به اعتقاد مدیرعامل مستربلیط، فروش آفلاین بلیت می‌تواند بستری برای ایجاد نارضایتی مشتریان شده و حتی کنترل‌های بهداشتی برای واکسیناسیون مسافران و عدم ابتلای افراد به کرونا به خوبی بستر فروش آنلاین صورت نگیرد.

اشجع در ادامه با اشاره به اینکه این چالش پیش از این نیز با انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری مشهد نیز رخ داده بود اظهار داشت موضوع پیش آمده خیلی سریع با مذاکرات صورت گرفته حل شد و ادامه پیدا نکرد. اما به نظر می‌رسد راه‌های مذاکره با انجمن صنفی تهران جواب نداده و بر آن پافشاری می‌شود:

«ما و سایر فروشندگان آنلاین بلیت اتوبوس، راه‌های مذاکره و صحبت را پیش از این طی کرده‌ایم. مذاکراتی با شرکت‌های مسافربری داشته‌ایم اما راه به جایی نبرده است.»

به نظر می‌رسد تصمیم اخیر سه شرکت یاد شده مبنی بر عدم ارائه بلیت آنلاین در پلتفرم‌هایشان تا اطلاع ثانوی، به ضرر مصرف‌کنندگان باشد. مدیرعامل مستربلیط با تایید این موضوع به دفاع از تصمیم گرفته شده پرداخته و آن را دلیلی برای ارائه خدمات بهتر در بلند مدت دانست:

«این تصمیم را مدیران کسب‌وکارهای آنلاین سفر با توجه به وضعیت فعلی گرفته‌اند تا در بلند مدت خدمات بهتری به مشتریان ارائه شود. برداشت ما این است اگر بتوانیم مشکل را هرچه سریع‌تر حل کنیم، در آینده مسیر توسعه خدمات‌دهی فراهم خواهد شد. اما اگر کنار بیاییم در مسیری خواهیم افتاد که نمی‌توانیم خدمات مناسبی ارائه کنیم، این مشکل نیز پابرجا خواهد ماند و امکان دارد تبعات بلندمدت بیشتری داشته باشد.»

او در پاسخ به سوال دیجیاتو که چه نهادی می‌تواند این گره را باز کند، اظهار داشت سازمان راهداری متولی این کار است و با ورود به این موضوع می‌تواند از اقدام انجام شده جلوگیری کند.