در گیر و دار طوفان: چرخند بمبی چیست؟

چرخند (Cyclone) بمبی یک طوفان بزرگ و شدید در عرض‌های جغرافیایی میانی است که فشار هوا در مرکز آن کم است و جبهه‌های آب و هوایی و انواع آب و هوای مرتبط، از کولاک گرفته تا تندرها و بارش‌های سنگین، با خود می‌آورد. وقتی فشار مرکزی یک چرخند به سرعت کاهش یابد — حداقل ۲۴ میلی‌بار در ۲۴ ساعت — تبدیل به یک بمب می‌شود. دو هواشناس، فرد سندرز (Fred Sanders) و جان گیاکوم (John Gyakum)، در مطالعه‌ای در سال ۱۹۸۰ این نام را به این پدیده دادند.

وقتی یک چرخند به بمب تبدیل می‌شود یا تحت فرایند بمب‌زایی قرار می‌گیرد، به این معنی است که تمام اجزای لازم برای تشدید شدن در آن وجود دارد؛ برای مثال مقادیر بالای گرما، رطوبت و هوای بالارونده. اکثر چرخندها به این سرعت تشدید نمی‌شوند. چرخندهای بمبی هواشناسان را در حالت آماده‌باش قرار می‌دهند، زیرا می‌توانند آثار زیان‌بار بزرگی تولید کنند.

سواحل شرقی ایالات متحده یکی از مناطقی است که بمب‌زایی در آن بسیار شایع است. علت این امر این است که طوفان‌ها در عرض‌های جغرافیایی میانی — نواحی معتدل در شمال نواحی گرمسیری که کل ایالات متحده در آن واقع شده — انرژی خود را از تضادهای دمایی بسیار بزرگ به دست می‌آورند. زمستان‌ها در ساحل شرقی ایالات متحده به طور طبیعی یک تضاد دمایی بین زمین سرد و جریان گرم گلف استریم (Gulf Stream) وجود دارد.

در قسمت‌های گرم‌تر اقیانوس، حرارت و رطوبت فراوان است. اما با حرکت هوای سرد قاره‌ای بر فراز این نواحی و ایجاد تفاوت زیاد دمایی، اتمسفر پایینی ناپایدار و شناور می‌شود. هوا بالا می‌رود، خنک و منقبض می‌شود و ابر و بارش شکل می‌گیرد.

چرخندهای شدید همچنین به شرایط مطلوب در روی سطح نیاز دارند. بادهای سطح بالای قوی، که با نام «خطوط جت» نیز شناخته می‌شوند، و امواج مرتفع درون مسیر طوفان می‌توانند به بالا فرستادن هوا کمک کنند.

وقتی یک خط جت قوی روی یک سیستم فشار پایین در حال شکل‌گیری را می‌پوشاند، یک الگوی بازخورد ایجاد می‌شود که باعث می‌شود نرخ بالا رفتن هوا افزایش یابد. این اجازه می‌دهد که فشار در مرکز سیستم به سرعت کاهش یابد. با افتادن فشار، بادهای اطراف طوفان قوی‌تر می‌شوند. اساسا اتمسفر تلاش می‌کند تا اختلاف فشار بین مرکز و اطراف سیستم را خنثی کند.

در نتیجه در مناطق قاره‌ای با عرض جغرافیایی میانه، به کمک بادهایی که با سرعت بیش از ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت در اتمسفر بالایی می‌وزند، دمای سطح دریای بسیار گرم در نزدیکی ساحل (۱ تا ۲ درجه سلسیوس بالاتر از میانگین)، و یک اتمسفر بسیار ناپایدار، تمام اجزای لازم برای شکل‌گیری یک چرخند بمبی مهیا خواهند بود.