مولکول‌های زیستی شهاب سنگ مریخی: حیات فرازمینی یا محصول فرآیندی شیمیایی؟

در سال ۱۹۹۶م./۱۳۷۵ش. گروهی از محققان در شهاب سنگی که از مریخ در قطب جنوب سقوط کرده بود، مولکول‌های زیستی پیدا کردند که سر و صدای زیادی به پا کرد. برخی از آن‌ها احتمال می‌دادند که این شهاب سنگ نشانه‌ای از وجود حیات در مریخ است و بعضی دیگر فکر می‌کردند که این شهاب سنگ با موجودات زمینی آلوده شده و یا با عناصر غیر زیستی به وجود آمده‌اند.

اما حالا بررسی‌های جدید خلاف تصورات قبلی محققان است و مشخص شده که این مولکول‌ها با حیات فرازمینی در مریخ به وجود نیامده‌اند. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که ماده زیستی داخل این سنگ که ALH84001 نام دارد، احتمالا با واکنش بین آب و مواد معدنی موجود در زیر سطح مریخ شکل گرفته است.

مواد زیستی به طور معمول با حضور موجودات زنده به وجود می‌آید، اما این مواد در فرآیندهای غیر زیستی و با عوامل غیر زنده نیز تولید می‌شود. در حال حاضر نظیه‌های بی‌شماری درباره چگونگی شکل‌گیری حیات وجود دارد و بیشتر محققان وجود مواد زیستی غیر زنده را یکی از عوامل ضروری برای آغاز حیات می‌دانند.حالا بررسی‌های جدید نشان داد این مولکول‌ها احتمالا در طول میلیاردها سال در فرآیندهای جغرافیایی مریخ شکل گرفتند.

این مولکول‌های زیستی می‌توانستند مواد اولیه شکل‌گیری حیات روی مریخ باشد. اما وجود حیات در گذشته مریخ همچنان ناشناخته باقی مانده است. در حال حاضر این گروه تحقیقاتی درباره نحوه تاثیر آب مریخ در تغییر مواد معدنی مریخ و تشکیل مولکول‌های زیستی در این شهاب سنگ مطالعه می‌کنند.

این گروه با اسپکتروسکوپی و تهیه تصاویر میکروسکوپی متوجه شدند که ذرات کوچک نقره درون شهاب سنگ با آب واکنش نشان داده است.

فرآیند تشکیل مولکول‌های زیستی غیرزنده

در این نمونه‌ها نشانه‌هایی از سرپانتینه و کربناته شدن مشخص شد که تشکیل این مواد زیستی را توضیح می‌داد. محصولات جانبی این فرآیندهای شیمیایی با واکنش آب‌های زیرزمینی و مواد معدنی تحت شرایطی خاص رخ می‌دهد که باعث تغییر شکل مواد معدنی و تولید محصولات جانبی می‌شود.

محققان در کنار این محصولات جانبی چند مولکول زیستی پیچیده دیگر نیز پیدا کردند. با توجه به شناسایی فرآیندهای سرپانتینه و کربناته شدن در زمین، این مولکول‌های زیستی نیز احتمالا در کنار این فرآیندها به وجود آمده‌اند.

به علاوه، وجود مقدار زیادی هیدروژن در این شهاب سنگ نشان می‌داد که این فرآیند در مریخ به وجود آمده و بعد از برخورد آن به زمین با میکروب‌ها و مواد زمینی شکل نگرفته است. البته باید گفت که این نتها مطالعه‌ای نیست که نحوه تشکیل مولکول‌های زیستی روی مریخ را بدون وجود حیات توضیح می‌دهد. گروه دیگری از محققان شهاب سنگ تیسنت را که شهاب سنگ مریخی دیگری بود، بررسی کردند و متوجه شدند که حدود ۶۰۰ میلیون سال پیش مولکول‌های زیستی پیچیده با واکنش آب و مواد معدنی در آن شکل گرفته است.

همچنین باید گفت که شهاب سنگ ALH84001 یکی از قدیمی‌ترین شهاب سنگ‌های مریخی یافت شده روی زمین است. با وجود این نتایج جدید و اکتشافات دیگر درباره مولکول‌های زیستی مریخی احتمالا فرآیندهای غیر زنده، در تمام سطح این سیاره مواد زیستی تولید کرده‌اند.

این مطالعه اطلاعات جدیدی درباره وجود حیات روی مریخ به ما نمی‌دهد، اما شناسایی منشا فرآیندهای شیمیایی غیر زنده و تشکیل ترکیبات زیستی یکی از گام‌های مهم برای درک وجود حیات روی مریخ است.