کدام افراد چه زمانی باید دوز چهارم واکسن کرونا را دریافت کنند؟

با کاهش شمار مبتلایان به ویروس کرونا در آمریکا، مصونیت افراد هم احتمالا کم‌کم رنگ می‌بازد. تحقیقات مختلف نشان داده که اگرچه واکسن‌های mRNA در جلوگیری از بستری شدن و مرگ موثر بوده‌اند، اما توانایی‌شان در جلوگیری از ابتلا رو به افول گذاشته است. از این رو، ابتدا فایزر و بعد مدرنا از سازمان غذا و داروی آمریکا برای دومین دوز تقویتی واکسن کرونا درخواست مجوز کردند. ولی آیا واقعا به دوز چهارم نیاز داریم و اگر پاسخ مثبت است کدام گروه‌ها باید چه زمانی آن را دریافت کنند؟

محققان و دانشمندان در خصوص تجویز دوز چهارم واکسن کرونا با یکدیگر اختلاف‌نظر دارند. دکتر «ایوون مالدونادو»، متخصص بیماری‌های عفونی کودکان از دانشگاه استنفورد می‌گوید: «فکر نمی‌کنم در حال حاضر همه به یک دوز تقویتی دیگر نیاز داشته باشند. ولی منعی برای بررسی داده‌های موجود وجود ندارد.»

چه کسانی واجد شرایط دریافت دوز چهارم واکسن کرونا هستند؟

تاکنون تنها کسانی که برای دریافت دوز چهارم واکسن مناسب تشخیص داده شده‌اند، افرادی هستند که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. این گروه شامل نوجوانان و سالمندانی می‌شوند که پیوند عضو داشته‌اند، تحت شیمی‌درمانی قرار دارند، از HIV پیشرفته یا درمان‌نشده رنج می‌برند یا از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی استفاده می‌کنند.

سازمان غذا و داروی آمریکا احتمالا ماه آینده کمیته‌ای تشکیل خواهد داد تا درباره صدور مجوز استفاده از دوز چهارم برای همه بزرگسالان تصمیم‌گیری کند. دکتر «کارلوس دل ریو»، متخصص بیماری‌های عفونی دانشگاه «اموری» می‌گوید: «می‌دانیم افراد بالای 65 سال، حتی در صورت دریافت واکسن، بیشتر از افراد کمتر از 65 سال با ریسک مرگ مواجه‌اند. [ولی] با تزریق دوز تقویتی این ریسک به‌طرز چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.»

سیستم ایمنی سالمندان با افزایش سن ضعیف‌تر می‌شود و نمی‌تواند به اندازه جوانان آنتی‌بادی تولید کند. از سوی دیگر، سالمندان معمولا بیماری‌های دیگری دارند که ریسک ابتلا به موارد حاد کرونا را افزایش می‌دهد.

فایزر و بیون‌تک در درخواست خود برای دوز تقویتی واکسن کرونا برای افراد بالای 65 سال بر نتایج دو مطالعه تاکید کرده‌اند. این مطالعات ثابت می‌کند که احتمال ابتلا به ویروس با دوز چهارم خیلی کمتر از کسانی است که فقط سه دوز واکسن دریافت کرده‌اند.

محققان در مطالعه‌ای که به‌صورت پیش‌چاپ (Preprint) منتشر شده، سوابق سلامتی حدود 1.1 میلیون شهروند بالای 60 سال را میان افرادی که سه و چهار دوز واکسن زده بودند، مقایسه کردند. نتیجه این بود که نرخ ابتلا و شدت بیماری در افرادی که چهار دوز واکسن زده بودند، کمتر بود. با این حال، محققان تاکید کرده‌اند که داده‌های موجود مقدماتی است و نمی‌توان گفت که اثر دوز چهارم تا چه مدت باقی خواهد ماند.

زمان‌بندی تزریق دوز چهارم چگونه باید تنظیم شود؟

با توجه به محدودیت داده‌های در دسترس، متخصصان مراقبند که توصیه دقیقی درباره زمان دریافت دوز چهارم نداشته باشند. اگر موج دیگری از شیوع کرونا در آینده نزدیک ظهور پیدا کند، دوز چهارم می‌تواند مفید باشد. اما اگر موج بعدی تا تابستان یا پاییز امسال به وجود نیاید، چنان‌چه دوز چهارم همین حالا تزریق شود، اثر آن تا زمان ظهور موج بعدی کمرنگ خواهد شد. افزون بر این، واکسن‌های فعلی بر اساس سویه اولیه کرونا ساخته شده‌اند و ممکن است اثربخشی خوبی در برابر سویه‌های آتی نداشته باشند.

دکتر «ایمی شرمن»، متخصص بیماری‌های عفونی بیمارستان «بریگام» و زنان بوستون می‌گوید: «اگر می‌دانستیم موج بعدی چه زمانی می‌آید، مردم را به موقع واکسینه می‌کردیم. ولی فکر می‌کنم هنوز به آن نقطه نرسیده‌ایم که از موج‌های فصلی یا ضرب‌آهنگ و وضعیت گونه‌های جدید کووید آگاه باشیم.»

بقیه مردم چه می‌شوند؟

متخصصان باور دارند که سه دوز برای افراد سالم کمتر از 65 سال کافی است. برای مثال، افراد 20 یا 30 ساله‌ای که سه دوز واکسن زده‌اند، با دوز چهارم فقط اندکی سیستم ایمنی خود را تقویت می‌کنند. دکتر «کریستین گیبلر»، محقق ایمنی‌شناسی دانشگاه «راکفلر» می‌گوید: «شاید بعدا دوز چهارم به این افراد توصیه شود، اما فعلا فکر می‌کنم تمرکز باید روی تزریق دوز سوم باشد.»

دکتر دل ریو می‌گوید نگرانی در خصوص میلیون‌ها نفری که واکسن نزده‌اند یا دوزهای کامل را دریافت نکرده‌اند، بسیار جدی‌تر است: «تلاش برای واکسیناسیون هرچه بیشتر افراد می‌تواند اثر بزرگ‌تری بر کاهش چرخش ویروس و جلوگیری از ظهور سویه‌های جدید داشته باشد.»

دکتر شرمن می‌گوید: «باید خیلی مراقب استراتژی‌های واکسیناسیون باشیم. به عنوان یک جامعه باید ببینیم هدفمان از واکسن و دوزهای تقویتی آن چیست چون هیچ کدام از واکسن‌ها به‌طور کامل جلوی سرایت یا بیماری را نمی‌گیرند. باید ببینیم تا چه اندازه با شیوع بدون علامت یا خفیف بیماری کنار می‌آییم و در عین حال می‌توانیم از افراد آسیب‌پذیر محافظت کنیم؟»