زیر و بم بازار خودروهای گذر موقت در مصاحبه با حمید غفارپور؛ مدیر شرکت بین المللی TOP CARS

روند واردات خودرو به ایران گره کوری خورده‌است و در این شرایط حالا بعضی افراد علاقه‌مند به خودرو، به استفاده از خودروهای گذر‌موقت رو آورده‌اند که با قیمت های بسیار مناسب‌تری نسبت به قیمت‌های خودروهای پلاک ملی قابل خریدند. البته نحوه واردات و استفاده از خودروهای گذر‌موقت، ماجراهای خاص خود را دارد که برای بسیاری افراد شناخته شده نیست. از این رو به سراغ یکی از فعالان بزرگ بازار خودروهای گذرموقت رفتیم تا زیر و بم خرید خودروهای گذر را از او جویا شویم.

حمید غفار‌پور در میان اهالی خیابان عباس آباد تهران فردی شناخته شده است، او فعالیت در بازار خودرو را از حدود 20 سال قبل شروع کرده، به شکلی که در سال 1384 و همزمان با آزاد شدن واردات خودرو به کشور (پس از قریب به 20 سال وقفه)، یکی از اولین وارد کنندگان خودروهای تویوتا به کشورمان بوده است. در طول ده سال بعد نیز واردات یا به عبارت دقیق تر، تجارت خودرو، محور اصلی فعالیت این مجموعه بوده است و خودروهای مختلف از طریق دفاتر شرکت ایشان در دوبی، به ایران منتقل می شده و در مقطعی، سهم بزرگی از تجارت خودروهای غیر شرکتی (اصطلاحا گری مارکت) در اختیار آقای غفارپور بوده است.

از چند سال قبل با توجه به قانون ممنوعیت واردات خودروهای لوکس (بالای 2500 سی سی و با قیمت بالای 40 هزار دلار)، استقبال مشتریان نسبت به خودروهای گذرموقت افزایش یافت و همین عامل سبب شد تا فعالیت شرکت تاپ کارز در گرجستان آغاز شود، فعالیتی که همچنان ادامه دارد و تاکنون منجر به ورود بسیاری از خودروهای گذر موقت خاص به کشورمان شده است. از این رو به سراغ جناب غفارپور، مدیر و موسس این شرکت رفتیم و سوالاتی را در مورد شرایط واردات خودروهای گذر موقت به کشور پرسیدیم که در ادامه می خوانید.

چرا گرجستان به مرکز واردات خودروهای گذر تبدیل شده است؟

واردات خودروهای گذرموقت با شرط و شروط هایی از بسیاری کشورها آزاد است و انجام می‌شود، اما در مورد گرجستان این مزیت وجود دارد که از قیمت خودروها مناسب تر از سایر کشورهای منطقه است که با ایزان مرز زمینی دارند، در واقع گرجستان نسبت به کشورهایی مانند ترکیه، آذربایجان، ارمنستان، عراق و کشورهای حاشیه خلیج، بازاری با قیمت مناسب‌تر دارد، به همین دلیل نیز برای بسیاری از مشتریان می‌صرفد که خودروهای مد نظر خودشان را از طریق گرجستان وارد کنند.

همچنین از نظر طول زمان تردد خودرو به کشور نیز، در مورد خودروهایی با مبدا گرجستان، امکان تردد در قالب دوره های 3 ماهه وجود دارد که بیشتر از سایر کشورهای منطقه است. البته پس از 6 ماه نیز امکان تمدید مهلت استفاده از خودروهای گذر وجود دارد.

دلیل قیمت پایین‌تر خودروها در بازار گرجستان چیست؟

گرجستان از قوانین بازار آزاد تبعیت می کند و تعرفه واردات سنگینی ندارد. از طرف دیگر برخلاف کشورهای اروپایی و آمریکایی، هزینه تعمیر و سرویس خودروهای دست دوم نیز در این کشور بسیار مناسب تمام می شود و به همین خاطر است که بسیاری از خودروهای دست دوم به گرجستان راه می‌یابد و مورد بازسازی قرار می گیرند و بسیار خوش قیمت به کشورهای همسایه گرجستان نظیر اوکراین، ترکیه، آذربایجان و حتی کشورهایی اروپایی نظیر سوئد فروخته می شوند.

محدودیت خرید و فروش خودروهای گذر موقت در ایران چیست؟

قوانین متفاوتی در این مورد وجود دارد که بسته به کشور مبدا نیز متغییر است، اما در مورد گرجستان شرایط به این شکل است که قابلیت استفاده از خودروهای گذر موقت وجود در قالب دوره های سه ماهه وجود دارد و پس از هر 6 ماه نیز، خودرو باید یکبار از مرز خارج شده و مجددا وارد شود (دوره های تمدید 3 ماهه و دوره های خروج از مرز برای هر شش ماه یکبار، براساس قوانین فعلی)، همچنین واردات خودروهای فراری، مزراتی، پورشه، بنتلی، آستون مارتین، جگوار و خودروهای آمریکایی نیز به صورت گذر موقت ممنوع است.

همین عامل باعث شده تا بسیاری از خودروهایی که مورد علاقه مشتریان ایرانی هستند، عملا امکان ورود نداشته باشند٬ اما برخلاف تصور٬‌ در مورد واردات خودروهای کلاسیک مشکلی نیست و امکان تردد گذر موقت خودروهای کلاسیک نیز به شکل کلی وجود دارد.

این درحالیست که در کشوری مانند ترکیه، امکان تردد خودروهای گذر موقت سه ماهه و تردد براساس مدت اعتبار کارت اقامت افراد در این کشور، بدون هیچ محدودیتی در برند و سال ساخت وجود دارد که بسیار ساده تر از قوانین ایران است.

قوانین واردات خودرو گذر موقت به ترکیه با ایران چه تفاوت هایی دارد؟

برای مثال براساس قوانین فعلی ترکیه، حتی نیازی به تعویض پلاک خودرو گذر موقت در ترکیه نیست، به راحتی برای توریست ها امکان تردد در سه ماه وجود دارد و پس از این مدت نیز در صورتی که شما برای اقامت ترکیه اقدام کرده باشید، امکان تمدید تردد طولانی (بسته به مدت اعتبار کارت اقامت) وجود خواهد داشت. همچنین برخلاف ایران محدودیتی از نظر برند های پورشه، فراری و لامبورگینی یا خودروهای آمریکایی وجود ندارد و به راحتی می توان با هر خودرویی به صورت گذر موقت تردد کرد، این درحالیست که در قوانین ایران بازه های تردد مجاز کوتاه تر بوده و در قالب دوره های 3 و شش ماهه نیاز به تمدید مجوز و مراجعه به مرز ورودی وجود دارد.

هزینه های خرید و استفاده از خودروهای گذر موقت در ایران چقدر است؟

برای استفاده از خودروهای گذرموقت در خاک ایران، بهتر است سفری به کشور مورد نظر و انجام شود که مشمول هزینه هایی می شود اما برای کشور گرجستان با توجه به عدم نیاز به صدور ویزا این سفر راحت تر انجام می شود، همچنین پروسه خرید خودرو و انتقال مالکیت و ...نیز در حدود 4000 دلار هزینه جانبی در پی دارد و در نهایت مهمترین هزینه به اختلاف قیمت میان نرخ خرید و فروش خودرو باز می گردد. چرا که زمانی که خودرو به کشور مبدا باز می گردد، ممکن است در بازار نوساناتی رخ داده باشد و خودرو با قیمت متفاوتی نسبت به زمان خرید، فروخته شود. هرچند در برخی از موارد نیز بوده که به دلیل بازار صعودی خودرو در جهان (طی یکی دوسال گذشته)، شاهد افزایش قیمت و کسب سود توسط مالکین محترم بوده ایم. بنابراین هزینه های جانبی خرید خودروهای گذر موقت کم نیست و به راحتی می تواند در بازه 4000 الی 10 هزار دلار برآورد شود.

البته در این میان دقت نظر مالکین در انتخاب خودرو و مراجعه به فروشندگان معتبر نیز حائز اهمیت است و می تواند در انجام یک معامله موفق و انتخاب یک خودرو خوب تاثیر گذار باشد. طبعیتا در این زمینه مراجعه به نمایشگاه های مجوز دار و اصناف رسمی فروشنده خودرو، مطمئن‌تر از مراجعه به افراد حقیقی برای انجام معامله خواهد بود.

آیا قانون مالیات بر خودروهای لوکس شامل خریداران خودروهای گذر موقت هم می شود؟

خیر، ماجرای مالیات گرفتن از خودروهای لوکس تنها در مورد خودروهای پلاک ملی صادق است و عوارض جدیدی برای خریداران خودروهای لوکس درج نشده است. از این رو در واقع بخشی از هزینه های مربوط به استفاده از خودروهای گذر موقت، عملا به ازای عدم پرداخت مالیات مربوطه، حذف می‌شود و این مزیت نیز به سایر جذابیت های خرید خودروهای گذر‌موقت اضافه شده است.

سخت گیری دیگری نیز در مورد واردات خودروهای گذر موقت به ایران وجود دارد؟

طی چند سال اخیر و در پی عدم بازگشت برخی از خودروهای گذر موقت به کشور مبدا، شرکت های بیمه ترخیص کار وابسته به گمرک تصمیم گرفته اند تا یک چک به مبلغ قیمت خودرو (قیمتی که توسط کارشناس تعیین می شود) را نزد خود نگاه دارد تا مالکین مجاب شوند، پس از پایان مهلت تردد، جهت تمدید به مرز مراجعه نمایند. طبیعتا خرید و فروش خودروهای گذر موقت در خاک ایران نیز قانونی نیست و معامله خودروهای گذر، تنها در کشور مبدا صورت می گیرد.

جز این مورد، مساله خاص دیگری وجود ندارد و صدور بیمه شخص ثالث نیز مانند خودروهای پلاک ملی به راحتی توسط شرکت های بیمه ایران انجام می شود، اما در خصوص بیمه بدنه سخت‌گیری هایی وجود دارد.

به طور کلی صادرات خودرو به ایران (در صورت صدور مجوز واردات) بهتر است یا فعالیت در بازار خودروهای گذر موقت؟

بدون شک واردات خودروها بهتر است، چرا که ماجراهای مربوط به خرید و فروش در داخل ایران که برای خودروهای گذرموقت ممنوع است را ندارد. همینطور فروشنده نیز لازم نیست دوباره پس از گذشت چند ماه، خودرو را به کشور مبدا بازگرداند. بنابراین در صورت باز شدن مجدد درب های واردات خودرو به کشور، مجموعه تاپ کارز نیز حتما در بازار داخل کشور فعال خواهد بود.

آیا کمبود خودرو صفر کیلومتر در بازار جهانی، بر روی قیمت خودروهای گذر موقت در ایران نیز تاثیر گذاشته؟

متاسفانه همینطور است، به طور کلی بازار خودرو در دوران شیوع کرونا دچار رکود بسیار سنیگنی شده بود و خرید خودروهای دست دوم با قیمت های بسیار مناسبی ممکن بود، اما حالا وضعیت برعکس شده و با توجه به ماجرای کمبود تراشه و جنگ روسیه و اوکراین، حالا قیمت ها در بازار به شدت صعودی شده و خرید خودروهای دست دوم سالم و تمیز سخت‌تر و پر هزینه‌تر از سابق شده است.

با این وجود هنوز در مقایسه با قیمت‌های ایران و با توجه به محدودیت حجم موتور و مالیات خودروهای لوکس و ...خرید و استفاده از خودروهای گذر موقت برای بسیاری افراد توجیه دارد.

شرایط خدمات‌دهی به خودروهای گذر موقت در صورت خرابی چگونه است؟

در گرجستان امکان سرویس و نگهداری از این خودروها با شرایط بسیار مناسبی امکان پذیر است، اما در ایران شرایط چندان جالب نیست، هرچند برای خودروهای آلمانی نظیر بنز و بی ام و که اکثرا به صورت گذر موقت وارد کشور می شوند، مشکل چندان حادی وجود ندارد اما به هرحال با توجه به عدم فعالیت نمایندگی‌های رسمی و نبود قطعات و خدمات استاندارد و شرایط بنزین، وضعیت نگهداری از خودروهای روز در ایران قابل مقایسه با سایر کشورها نیست و اغلب خودروهای گذر موقت به سبب فشار زیادی که مالکین به آن ها وارد می کنند و شرایط غیر استاندارد سوخت، خیابان ها و ....بعد از بازگشت مستهلک شده و به یک سرویس کامل نیاز خواهند داشت.

با توجه به این شرایط و قوانین سخت گیرانه، استقبال مشتریان از خودروهای گذر موقت کاهش نداشته است؟

تجربه من می‌گوید که عطش به تجربه کردن یک خودرو مدرن و قوی آنچنان در بین ایرانیان زیاد است که عملا این سخت‌گیری‌ها تغییری در حجم بازار ایجاد نمی کند، مردم از خودروهای قدیمی و ممنوعیت واردات خسته شده‌اند و هر روزه با ما تماس می‌گیرند و شرایط خرید خودروهای گذرموقت را می سنجند چرا که دوست دارند خودروهای جدیدی را تجربه کنند که به صورت پلاک ملی در ایران وجود ندارند، حتی بعضی از افراد می‌گویند، هزینه‌های جانبی اینکار برای ایشان اهمیتی ندارد و فقط می خواهند به هر قیمتی که شده یک خودرو جدید و متفاوت را تجربه کنند.

استفاده از خودروهای مدرن، ایمن و سریع حق هر ایرانی است و شخصا امیدوارم شرایطی ایجاد شود که مردم ما هم بتوانند مانند سایر کشورها از خودروهای جدید استفاده کنند.

بزرگترین چالش خرید خودرو گذر موقت چیست؟

خب معامله خودروهای گذر موقت هم مانند معامله هر خودرو دست دوم دیگری نیازمند دقت است، اما برخی از خریداران نسبت به این مساله بی‌توجهی می کنند و فکر می‌کنند به دلیل مدت اندک مالکیت خودرو و قیمت های مناسب تر خودروها (در مقایسه با ایران)، گاهی مشتریان فکر می‌کنند که نیازی نیست نسبت به قیمت یا شرایط فنی و بدنه چندان حساس باشند. طبیعتا در چنین شرایطی احتمال انتخاب یک خودرو مشکل دار از یک فروشنده نامتعبر، با قیمت بالا وجود دارد و در زمان فروش متحمل ضرر و زیان می شوند.

یعنی به نوعی در زمان خرید سر مشتریان کلاه می رود؟

به نظر من نباید از لفظ کلاه گذاشتن استفاده کرد، این مشکلات معمولا از سادگی در خرید و اعتماد بیش از حد به افراد ناشناس و غیر حرفه ای ناشی می شود. به هرحال بازار خودرو در خارج از ایران بسیار متنوع است و هر خودرو بسته به مدل، آپشن، سلامتی و سال ساخت و ...قیمت متفاوتی دارد. خرید یک خودرو با قیمت بالاتر از نرخ نرمال بازار به معنای ضرر و زیان هنگفت در زمان فروش مجدد خواهد بود. بنابراین بهتر است که علاقه مندان خودروهای گذر، از مراجعه به افراد واسطه خودداری کنند و با تحقیق و شناخت کامل و به کمک مشاوره های حرفه ای، نسبت به خرید خودروهای گذر موقت از طریق مراکز با سابقه و دارای مجوز اقدام کنند.

جالب است بدانید که با معرفی نسل جدید از هر خودرو، مدل‌های قبلی دچار افت قیمت می‌شوند و همین عوامل نیز بر روی قیمت فروش خودرو (در زمان مراجعت به کشور مبدا) تاثیر گذار خواهد بود.

آینده برند TOP CARS رو در بازار خودرو منطقه چطور می بینید؟

ما هم اکنون علاوه بر بازار گرجستان در صدد فعالیت در بازار خودروهای ترانزیت به ترکیه نیز هستیم، همچنین بخشی از فعالیت تاپ کار در یکی از شرکت های زیر مجموعه این گروه تحت عنوان Safe ways trading به صنعت حمل و نقل و ترانزیت اختصاص دارد و ما با تیم ایرانی و گرجی، در زمینه انجام سرویس های فنی و تعمیرات و تامین قطعات خودرو خودرو هم فعالیت می کنیم، طبیعتا در صورت باز شدن مسیر واردات، قطعا در شاخه عرضه خودروهای وارداتی در بازار ایران نیز فعال خواهیم بود.

با توجه به تجربه 20 ساله شما در بازار بین المللی خودرو، اگر به جای مسئولان وزارت صمت بودید، چه قانونی را برای مدیریت بازار خودرو ایران وضع می کردید؟

من قطعا قوانین را براساس سیستم تجارت آزاد تغییر می دادم، الان در اکثر کشورهای جهان و حتی منطقه خودمان واردات خودروهای نو و دست دوم آزاد است و هر کسی می‌تواند با مراجعه به کشورهای همسایه و حتی کشورهای اروپایی، خودرو مورد نیاز خود را بخرد و با صرف هزینه گمرکی ناچیزی به کشور خود ببرد. حتی در ترکیه که به قوانین سفت و سخت واردات خودرو شهرت دارد، واردات خودروهای دست دوم (مدل 2019 به بالا) یعنی تا سه سال کارکرد مجاز است اما ممنوعیت واردات و سخت گیری های بی‌دلیل برای تردد خودروهای گذر در کشور، نه تنها باعث قفل شدن بازار خودرو شده، بلکه حتی برای توریست ها نیز چندان ساده نیست، چرا که بسیاری از توریست‌ها ترجیح می دهند با خودروهای شخصی خود به مسافرت بروند و پیچیدگی قوانین ایران، مراحل دریافت پلاک و مجوز تردد را برای ایشان دشوار کرده است. بنابراین تجارت آزاد بهترین راه حل برای درمان مشکلات بزرگ بازار خودرو ایران است.

به عنوان آخرین سوال، پس از سالها تجربه در امر خرید و فروش و تعمیرات خودرو، چه برندی را می پسندید و به شکل شخصی برای رانندگی انتخاب می کنید؟

مرسدس بنز، به خصوص در انواع فول سایز و فول آپشن در بازار گرجستان و منطقه قفقاز بسیار محبوب است و از نظر مهندسی، کیفیت و امکانات نیز قابل مقایسه با سایر خودروها نیست. بنابراین به عنوان خودرو شخصی نیز من معمولا مدل های اس کلاس و میباخ یا شاسی بلندهای این شرکت را انتخاب میکنم.

از وقتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزاریم.