کشف اولین شفق قطبی ثبت شده در تاریخ در متون باستانی چین

مطالعه‌ای تازه روی یک متن کهن چینی نشان می‌دهد که اولین شفق قطبی ثبت‌شده در تاریخ در اوایل قرن دهم پیش از میلاد مسیح مشاهده شده است. شفق قطبی به نورهای رنگی در آسمان شب گفته می‌شود که ظاهرا بر اثر ذرات خورشیدی به وجود می‌آیند.

محققان در مطالعه‌ای که نتایج آن در مجله Advances in Space Research منتشر شده، می‌گویند در کتاب «سالنامه بامبو» گفته شده که نورهایی با پنج رنگ در قسمت‌های شمالی آسمان شب در دوره حکومت پادشاه «ژائو»، چهارمین پادشاه سلسله ژو مشاهده شده است. تاریخ دقیق دوره سلطنت ژائو مشخص نیست، اما مشاهده این نورها احتمالا در سال 977 یا 957 قبل از میلاد مسیح رخ داده است.

کتاب سالنامه بامبو در قرن چهارم قبل از میلاد روی ورقه‌های بامبو نوشته شده و روایت‌گر تاریخ اولیه چین است. اگرچه تاریخ‌دانان چند وقتی است که از وجود این کتاب آگاه شده‌اند، اما بررسی دوباره این بخش خاص به آن‌ها نشان داده که اولین شفق قطبی تاریخ در چه زمانی مشاهده شده است.

شفق قطبی چین یک طوفان ژئومغناطیسی بوده است

«هیساشی هایاکاوا» از دانشگاه ناگویای ژاپن و «مارینوس آنتونی ون در اسلویش» محقق مستقل کانادایی در این مطالعه مدعی شده‌اند که این نور پنج رنگ احتمالا به یک طوفان ژئومغناطیسی اشاره دارد. طوفان‌های ژئومغناطیسی زمانی رخ می‌دهند که خورشید شراره‌ها یا حباب‌های غول‌آسایی از گاز را به سمت زمین پرتاب می‌کند.

مغناطیس‌سپهر زمین معمولا در برابر این ذرات پرانرژی از سیاره ما محافظت می‌کنند، اما این ذرات گاهی اوقات از این سد دفاعی رد می‌شوند و اختلال‌های مغناطیسی خاصی مثل طوفان‌های ژئومغناطیسی را به وجود می‌آورند. این طوفان‌ها می‌توانند نورهای زیبایی به رنگ‌های سبز، قرمز، آبی و بنفش تولید کنند.

در اواسط قرن دهم قبل از میلاد، قطب شمال مغناطیسی زمین به سمت کشورهای اوراسیا یعنی حدود 15 درجه نزدیک‌تر به چین متمایل بود. در نتیجه محتمل است که مردم چین مرکزی در شمال پکن قادر به مشاهده طوفان‌های ژئومغناطیسی و نورهای رنگی بوده باشند. شفق عرض‌های جغرافیایی میانی معمولا رنگ‌های مختلفی دارند، به همین خاطر گفته شده که این نور هم دارای پنج رنگ بوده است.

هایاکاوا می‌گوید این سند کاندیدایی برای یک شفق قطبی را معرفی می‌کند، چون مدارک کافی برای تایید شفق بودن آن وجود ندارد. پیش‌تر قدیمی‌ترین شفق در حوالی سال‌های 679 تا 655 قبل از میلاد توسط آشوری‌ها به ثبت رسیده بود. بنابراین این اکتشاف جدید زمان مشاهده اولین شفق قطبی را 300 سال عقب‌تر می‌برد.