جنگل‌های دنیا؛ دهه‌ها نابودی و تغییر

اکثریت تنوع زیستی روی خشکی‌ها ــ از جمله بیش از ۷۰٫۰۰۰ گونه درخت ــ را می‌توان در جنگل‌ها یافت. با این حال تنها ۱۸ درصد این نواحی در مکان‌هایی مثل پارک‌های جنگلی به طور قانونی حفاظت شده‌اند. تنها در دو دههٔ گذشته وسعت جنگل‌های دست نخوردهٔ در سرتاسر دنیا ۱۲ درصد کاهش یافته است ــ و این کاهش همچنان ادامه دارد.

جنگل‌ها یک سوم مساحت خشکی‌های زمین را می‌پوشانند؛ چیزی در حدود ۴۰ میلیون کیلومتر مربع.

از این میان جنگل‌های گرمسیری مرطوب نقش به خصوصی در پایداری اقلیم کرهٔ زمین دارند. آن‌ها تنها ۶ درصد خشکی‌های زمین را می‌پوشاند، با این حال بیش از نصف کربن گیاهی دنیا را ذخیره کرده‌اند. اما این جنگل‌ها به طور روز افزون تحت تنش هستند.

یک روش که دانشمندان با استفاده از آن عوامل تنش‌زا روی جنگل‌ها را دنبال می‌کنند، تولید اولیهٔ ناخالص (Gross Primary Production) یا GPP نام دارد؛ مجموع مقادیر CO₂ که از اتمسفر جذب می‌شود و گیاهان از آن به عنوان انرژی برای فوتوسنتز استفاده می‌کنند.

سطح GPP بسیار زیاد یا بسیار کم نشانگر آسیب‌پذیری جنگل در برابر تنش‌های انسانی و اقلیمی است.

در طول ۲۰ سال گذشته، جنگل‌های دنیا دچار نابودی قابل توجهی شده‌اند. طبق گفتهٔ پژوهشگران دانشگاه مریلند، این نواحی جنگلی در ۶ تا ۱۰۰ درصد گسترهٔ خود دچار اختلال شده‌اند.

این اختلالات ــ شامل چوب‌بری، کشاورزی و پاک‌تراشی ــ به سرعت به جنگل‌های سالم زمین تجاوز می‌کنند و باعث کاهش بیومس جنگل‌ها و توانایی آن‌ها برای مقابله با خشکسالی و آتش‌سوزی می‌شوند.

آمریکای مرکزی و شمالی

آتش‌سوزی‌ها، حشرات و بیماری جنگل‌ها را مختل می‌کنند؛ زیرساخت‌ها و توسعه محرک اصلی جنگل‌زدایی هستند. در ایالات متحده و کانادا، قوانین مدیریت جنگلی قدرتمند چوب‌بری را تحت کنترل نگه داشته‌اند.

جنگل شمالی سالم کانادا

این زیست‌بوم یکی از بالاترین نسبت‌های جنگل‌های سالم و اولیه روی زمین را در بر می‌گیرد. تقریبا ۹ درصد از آن به طور صوری حفاظت شده است. تهدیدها عبارتند از چوب‌بری، سدها، معدن‌کاری و آتش‌سوزی.

آفات آمریکای شمال غربی

سوسک کاج کوهی بیش از ۳۰۰٫۰۰۰ کیلومتر مربع درخت را در بیست سال گذشته تحت تاثیر قرار داده است. گرم شدن اقلیم و تغییر الگوهای آب و هوایی می‌توانند فراوانی و شدت حملهٔ سوسک های پوسته‌نشین را در آینده افزایش دهند.

تجارت در جنوب شرقی ایالات متحده

تالاب‌های جنگلی برای کاشت کاج به منظور حمایت از صنعت رو به رشد گلوله‌های چوبی (گلوله‌های سوختی) قطع می‌شوند. صادرات این صنعت بیش از ۸ میلیون تن در سال است؛ اکثر گلوله‌ها به اروپا فرستاده می‌شوند؛ جایی که تقاضا برای سوخت‌های «بیوانرژی» بالا است.

توسعهٔ زیرساخت‌ها در سلوا مایا در یوکاتان

سالانه بیش از ۷۵۰ کیلومتر مربع از جنگل‌های مایای مکزیک از بین می‌رود؛ دلایل عمدهٔ این نابودی عبارتند از پرورش گاوها، کشاورزی ماشینی، مزارع خانوادگی و آتش‌سوزی. پروژه‌های راه‌آهن پیشنهادی می‌توانند باعث پاک‌تراشی بیشتر شوند.

پاک‌تراشی در آمریکای جنوبی

پرورش و کشت کالا، عمدتا گوشت گاو و سویا، آتش جنگل‌زدایی را روشن نگه می‌دارند. از سال ۱۹۸۵، تقریبا در هر دقیقه مساحتی به اندازهٔ ۲۲ زمین فوتبال جنگل بکر نابود می‌شود.

جنگل‌های آمازون

در دههٔ ۱۹۶۰، آمازون مرکز اصلی جنگل‌زدایی بوده؛ جنگل‌های بارانی برای حمایت از صنایعی همچون پرورش گاو و کشت سویا به زمین مسطح تبدیل می‌شوند. ریسک تبدیل این ناحیه به یک دشت گرمسیری وجود دارد.

پاراگوئه

این کشور یکی از بیشترین نرخ‌های جنگل‌زدایی در دنیا را دارد. تقریبا ۴۰ درصد جنگل گرَن چاکو در این کشور ــ گستره‌ای خشک از درخت‌های خاردار، بوته و چمن ــ از سال ۱۹۸۵ تبدیل به مزرعه و چراگاه شده است.

اروپا

نرخ مرگ سالیانه برای تمام گونه‌های درخت اصلی این قاره به خاطر خشکسالی، امواج گرمایی و هجوم آفات در حال افزایش است.

کشت تک‌محصولی در اسکاندیناوی

جنگل‌های کهن و بکر شمالی در بسیاری از نواحی با مزارع تک درختی جایگزین شده‌اند تا منابع اولیهٔ صنایع الوار، پالپ و کاغذ تامین شود. سوئد از سال ۲۰۰۰، ۱۷ درصد پوشش درخت خود را قطع کرده، اما به طور فعالانه آن را احیا می‌کند.

رشد مجدد در اروپای شرقی

بسیاری از جنگل‌ها پس از سقوط شوروی، زمانی که مزرعه‌های خصوصی‌سازی شده و غیر سودده رها شدند، دوباره رشد کردند. تقریبا ۹۰ درصد مناطقی که در سال ۱۹۹۵ جنگل‌هایشان نابود شده بود، تا سال ۲۰۱۲ احیا شدند.

توسعه در آفریقا

مزارع کوچک عامل اصلی جنگل‌زدایی هستند، اما تب جدید زمین از جانب سرمایه‌گذاران خارجی و فشار رشد جمعیت باعث افزایش نابودی پوشش درختی می‌شوند.

غرب آفریقا

کشت کاکائو آثار ویران‌کننده دارد؛ مخصوصا در ساحل عاج، جایی که از دههٔ ۱۹۷۰ بیش از ۸۰ درصد پوشش درخت خود را از دست داده است. بدون درختانی که اقلیم را تنظیم می‌کنند، طوفان‌های ساحلی آسیب‌های بیشتری به بار می‌آورند.

حوضه آبریز کنگو

جنگل‌زدایی در دومین جنگل بارانی بزرگ زمین عمدتا به دلیل زراعت بر پایهٔ قطع و سوزاندن دستی جنگل‌ها صورت می‌گیرد. از اوایل دههٔ ۲۰۰۰ طول جاده‌ها در نواحی چوب‌بری آفریقای مرکزی دو برابر شده است.

ماداگاسکار

این کشور جزیره‌ای از دههٔ ۱۹۵۰ تقریبا نصف پوشش طبیعی جنگلی خود را به علت برداشت غیر قانونی چوب‌های نادر و گران، نظیر رزوود و آبنوس، از دست داده است. ارزش چوب‌بری غیر قانونی و زنجیرهٔ تامین جهانی آن حدود ۱۵۲ میلیارد دلار در سال تخمین زده می‌شود.

نابودی و رشد جنگل‌ها در آسیا

پوشش جنگلی در چین، کرهٔ جنوبی و ویتنام به علت برنامه‌های دولتی افزایش یافته، اما کشت روغن پالم و کائوچو همچنان باعث نابودی جنگل‌ها در این ناحیه می‌شود.

روسیه

هیچ کشوری بیشتر از روسیه جنگل‌های بکر خود را از دست نداده. تهدیدها عبارتند از توسعهٔ زیرساخت‌ها و آتش‌سوزی، حتی در جنگل‌های برفی شمالی بالاتر از مدار شمالگان. در سال ۲۰۲۱، حدود ۱۹۰٫۰۰۰ کیلومتر مربع از جنگل‌ها در اینجا آتش گرفتند.

چین

ممنوعیت‌های چوب‌بری و پروژه‌های کاشت درخت عامل گستره‌ترین تلاش جنگل‌زایی در دنیا شده‌اند. در سال ۲۰۲۰، پوشش جنگلی به ۲۳ درصد رسید؛ ۶ درصد بیشتر از سال ۱۹۹۰.

اندونزی

بزرگترین کشت‌کنندهٔ روغن پالم در جهان از سال ۲۰۱۶ نرخ نابودی جنگل‌های خود را کاهش داده است. مهلت قانونی برای تخلیهٔ جنگل اصلی، لغو مجوزهای کشت روغن پالم و استفاده از روش‌های بهتر برای تشخیص آتش به این امر کمک کرده‌اند.

اقیانوسیه

آتش‌سوزی‌ها، چوب‌بری و کشاورزی دلایل اصلی جنگل‌زدایی هستند. استرالیا تقریبا نیمی از پوشش جنگلی خود را در ۲۰۰ سال گذشته از دست داده است.

آتش‌های استرالیا

آتش‌سوزی‌های غیر قابل کنترل سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ باعث سوختن ۳۴۰ میلیون کیلومتر مربع از جنگل‌ها و ۷/۲ میلیارد دلار خسارت شدند. اقلیمی گرم‌تر و خشک‌تر می‌تواند توانایی جنگل‌های اکالیپتوس را برای رشد مجدد و ذخیرهٔ کربن محدود کند.