مرکز پژوهش‌های مجلس به دنبال ساماندهی تبلیغات اینفلوئنسرها: از محدودیت سنی تا قوانین در مورد پوشش
طبق طرح مرکز پژوهش‌ها، کالاهای مختص زنان فقط باید توسط زنان تبلیغ شده و افراد نباید پوشش خارج از عرف داشته باشند.
در دیجیاتو ثبت‌نام کنید
جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.
عضویت در دیجیاتوتازههای تکنولوژی
مرکز پژوهش‌های مجلس در راستای ضابطه‌مندی فعالیت سلبریتی‌های فضای مجازی گام برداشته و در اولین قدم به سراغ ساماندهی تبلیغات از سوی این چهره‌ها رفته است. طرح پیشنهادی این مرکز در نگاه اول مثبت به نظر رسیده و مانع انتشار تبلیغات فریبنده از سوی اینفلوئنسرهای اینستاگرامی خواهد شد اما سخت‌گیری‌هایی مانند تعیین حد و مرز برای پوشش و تبلیغات کالاهای زنانه توسط زنان و بالعکس در آن دیده می‌شود.
طرح مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان «مسئولیت چهره‌های در شبکه‌های اجتماعی 1.تبلیغات بازرگانی» تهیه شده است که نشان می‌دهد بحث تبلیغات، اولین قدم از ساماندهی اینفلوئنسرهای فضای مجازی است و مسئولیت‌های دیگری نیز برای آن‌ها احتمالا در دست اقدام است.
در مقدمه این طرح آمده است با توجه به نفوذ رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی میان مردم و ظهور سلبریتی‌ها و چهره‌ها، بایستی مواجهه فعالانه‌ای با این افراد داشت از همین رو تعیین ساز و کار حقوقی و هوشمند در راستای ضابطه‌مندی فعالیت این قشر، ضروری دانسته شده است.
در ادامه طرح انواع مسئولیت چهره‌ها در شبکه‌های اجتماعی بر شمرده شده است. تبلیغات بازرگانی، انتشار محتوای خلاف واقع، عدم انجام تعهدات مالی (مالیات) و حواشی مرتبط با اظهار نظر آنان در زمینه مسائل روز از جمله این مسئولیت‌ها است که برخی از آن‌ها مثبت و برخی نیز نگران کننده هستند. به طور مثال ایجاد محدودیت برای اظهار نظر درباره مسائل روز عملا آزادی بیان را سلب می‌کند.
اما طرح ابتدایی مرکز پژوهش‌های مجلس، بحث تبلیغات در فضای مجازی را نشانه گرفته است؛ موضوعی که در بسیاری از کشورهای دنیا نیز ضابطه‌هایی برای آن تعیین شده است. در واقع تمرکزاصلی روی محصولاتی است که کیفیت آن‌ها را نمی‌توان با بازرسی قبل از خرید تشخیص داد و احتمالا اثراتی روی زندگی مردم داشته باشد مثل خدمات کاهش وزن یا تبلیغات زیبایی؛ از همین رو بایستی فرد تبلیغ کننده بایستی در قبال آن مسئولیت داشته باشد.
مسئولیت حقوقی اینفلوئنسرها در زمینه تبلیغات
بازوی مشاوره‌ای مجلس با ارائه تعریفی از تایید کننده و انواع آن سعی کرده تا شرایط دقیق مشمولیت این قانون احتمالی را مشخص کند.
تاییدکننده هر شخصی است که از یک هویت و اعتبار عمومی برخوردار بوده و با استفاده از این هویت، در تبلیغات به نمایندگی از کالای مصرفی حضور پیدا می‌کند. تایید کننده‌ها منحصر به چهره‌های مشهور نیستند و به سه دسته تاییدکنندگان غیرمتخصص (بازیگران ناشناخته حاضر در یک تبلیغ)، کارشناسان و چهره‌ها تقسیم می‌شود.
بنابر این تایید کننده هرشخصی نظیر ورزشکاران، بازیگران، پزشکان و کاربران فعال فضای مجازی است که به معرفی کالا یا خدمات اقدام می‌کنند و بر ویژگی‌ها، کیفیت یا اثربخشی آن با استفاده از جایگاه خود مهر تایید می‌زنند.
این تایید نیز خود به دو قسم تایید صفات و ویژگی‌های کالا یا خدمت تبلیغ شده است و نوع دوم حالتی است که فرد مدعی استفاده از محصول تبلیغی و تجربه آثار مثبت آن است که از نظر مرکز پژوهش‌ها برای گروه دوم می‌توان مسئولیت کیفری و حقوقی پیش‌بینی کرد.
تبلیغ کالاهای زنانه فقط توسط زنان و بالعکس
در بخش دیگری از این پیش نویس به محدودیت‌هایی اشاره شده که مشخص نیست هدف طراح آن چه بوده است. به طور مثال آمده است که تایید و تبلیغ کالاهای مخصوص مردان را فقط مردها و کالاهای ویژه زنان را فقط زن انجام دهند. همچنین بر لزوم رعایت نکانت مختص پوشش و آرایش نیز تاکید شده است.
ممنوعیت استفاده از اظهارات گمراه کننده و خلاف واقع در حین تایید کالا یا خدمات، ممنوعیت تایید کالاهایی که مصرف کننده آن‌ها کودکان هستند، ممنوعیت استفاده از کودکان زیر 18 سال در تبلیغات با توجه به بی‌تجربگی آن‌ها و در راستای حمایت از کودکان از جمله قواعد پیش‌بینی شده در این رابطه است.
همچنین تایید کنندگان بایستی روابط مالی و قراردادی خود را افشا کنند در غیر این صورت محتوای آن‌ها جزو تبلیغات گمراه کننده حساب می‌آید. این موضوع بیشترین تاثیر را اینفلوئنسرهای حوزه غذا می‌گذارد که بدون اعلام تبلیغاتی بودن آن، رستوران‌های مختلف را تبلیغ می‌کنند.
ضمانت اجرایی دیده شده در این رابطه نیز مواردی همچون صدور اخطاریه برای اصلاح آگهی و تایید، اعمال جریمه نقدی، محرومیت از تایید به مدت خاص و در نهایت ممنوعیت دائمی از انتشار تبلیغات است.
پوشش خارج از عرف در هنگام تبلیغات ممنوع
در بخش انتهایی گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، پیش نویس طرح مسئولیت تاییدکنندگان در تبلیغات بازرگانی در 11 ماده ارائه شده است.
در ماده 9 این پیش نویس آمده است که پوشش تاییدکننده نباید خارج از عرف و اصول فرهنگی اسلامی و ایرانی باشد. همچنین رعایت قوانین و مقررات مختص پوشش و آرایش ضروری است. تعیین خط قرمز برای پوشش موضوعی است که شاید در حال حاضر صرفا به بحث تبلیغات اشاره داشته باشد اما با توجه به برنامه این مرکز برای ضابطه‌مندی فعالیت چهره‌های فضای مجازی به احتمال زیاد به تمامی محتواهای تولیدی این افراد تسری پیدا خواهد کرد.
به جز این ماده، باقی سایر مواد به نظر نکات مثبتی دیده می‌شوند که به خوبی می‌تواند فضای تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی را تغییر دهد.
به طور مثال ماده 2 تایید کننده را مکلف می‌کند حین تایید و تصدیق کالا یا خدمت در تبلیغات بازرگانی به واقعیت اشاره و از هرگونه اظهار خلاف واقع و گمراه کننده خودداری کند. همچنین طبق ماده 3 تبلیغ کننده بایستی تبلیغاتی بودن محتوا را به مخاطب اطلاع دهد و ماهیت تبلیغاتی اطلاعات مطرح شده را افشا کند.
استفاده از اشخاص کمتر از ۱۸ سال به عنوان تایید کننده، تایید کالاهایی که مصرف کننده آن کودکان هستند و هر گونه تایید دارو، فراورده‌های شیر نوزاد، نوشیدنی‌ها و سایر مواد غذایی که به عنوان جایگزین کامل یا جزئی شیر مادر هستند طبق مواد این طرح ممنوع خواهند بود.
در انتها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف شده تا ظرف 6 ماه پس از تصویب این قانون، آیین‌نامه اجرایی مقررات فوق را تهیه و به تصویب هیئت وزیران برساند.
لازم به تاکید است این طرح صرفا پیشنهادی از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس در راستای ساماندهی چهره‌های فضای مجازی بوده و نباید آن را از الان یک قانون دانست چرا که شاید مورد تایید نمایندگان مجلس قرار نگیرد یا دستخوش تغییرات زیادی شود.
شما می‌توانید طرح مرکز پژوهش‌های مجلس برای ساماندهی تبلیغات در فضای مجازی را از اینجا دریافت و مطالعه کنید.
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.