مقایسه نحوه عملکرد ترمز دستی و ترمز هیدرولیکی

سیستم ترمز خودرو یکی از سامانه‌های مهم برای هر اتومبیل فارغ از نوع پیشرانه آن است. به طور کلی دو نوع سیستم ترمز در خودروهای امروزی وجود دارد که شامل ترمز پایی و ترمز دستی می‌شوند. هنگام هدایت یک خودرو به استفاده از هر دو ترمز نیاز خواهید داشت با این حال بسیاری از رانندگان نمی‌دانند که ترمز پایی برای کدام چرخ است و ترمز دستی چگونه کار می‌کند. در این مقاله به بررسی ترمز هیدرولیکی خواهیم پرداخت و تفاوت‌های آن با ترمز دستی را برخواهیم شمرد. با ما همراه باشید.

ترمز پایی (هیدرولیکی) کدام چرخ‌ها را درگیر می‌کند؟

عمده تفاوت موجود بین ترمز پایی و ترمز دستی، به زمان استفاده آن‌ها مربوط می‌شود. ترمز دستی هنگامی استفاده می‌شود که به توقف ناگهانی نیاز دارید یا به پشتیبانی نیازمند هستید. ترمز دستی چرخ‌های عقب را درگیر می‌کند و ارتباطی با چرخ‌های جلو ندارد.

اگر بپرسید که ترمز پایی برای کدام چرخ است؟ باید به شما پاسخ دهیم که ترمز پایی تمام چهارچرخ خودرو را تحت کنترل دارد. ترمز پایی برای زمانی استفاده می‌شود که خودرو در حال حرکت است و راننده به کاهش سرعت نیاز دارد. بنابراین ترمز پایی هنگام رانندگی استفاده می‌شود، در حالی که ترمز دستی برای پارک کردن خودرو یا ارسال نیروی دو برابر به چرخ‌های عقب برای توقف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دیگر تفاوت‌های ترمز پایی و ترمز دستی

بزرگترین تفاوت ترمز پایی و ترمز دستی فارغ از نوع عملکرد آن‌ها، به محل قرارگیری این ترمزها مربوط می‌شود. ترمز پایی به عنوان یکی از دو یا سه پدال زیر پای راننده و در کنار پدال گاز قرار دارد، در حالی که ترمز دستی به شکل یک اهرم طراحی می‌شود و در کنار راننده قرار دارد. البته نسخه‌های پیشررفته‌تری از ترمز دستی نیز وجود دارد که با نام ترمز پارک برقی شناخته شده‌اند و توسط یک دکمه کنترل می‌شوند.

تفاوت فناوری ترمز دستی و ترمز معمولی

همان‌طور که در قسمت قبل اشاره کردیم، ترمز دستی معمولا به صورت یک اهرم و در کنار دسته دنده قرار دارد. این ترمز به عنوان سیستم توقف اضطراری خودرو عمل می‌کند و برای توقف طولانی مدت خودرو در حالت پارک استفاده می‌شود. همچنین اگر ترمز پایی عمل نکند، ترمز دستی به عنوان ترمز اضطراری مورد استفاده قرار می‌گیرد تا خودرو را متوقف کند.

فرآیند طراحی ترمز دستی در خودروهای مختلف، متفاوت است. در خودروهای مرسوم بازار ایران این ترمزها به صورت یک اهرم هستند. این شکل ترمز در خودروهای اسپرت همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد، چرا که کنترل قدرت موتور این خودروها هنگام رانندگی به اهرمی همچون ترمز دستی نیاز دارد. با این حال طراحی ترمز دستی در خودروهای اتوماتیک استاندارد بازار متفاوت است. برخی خودروها به دکمه‌ای برای فعال‌سازی ترمز پارک مجهز هستند، در حالی که برخی خودروها ترمز دستی را به شکل یک پدال کوچک در خود جای داده‌اند.

در قسمت‌های قبل اشاره کردیم که ترمز دستی چرخ‌های عقب را درگیر می‌کند. به طور کلی این سیستم با ترمز چرخ‌های عقب در تعامل است و محور عقب خودرو را قبل می‌کند. در سوی مقابل ترمز پایی چرخ‌های جلو را درگیر می‌کند. بسیاری از آپشن‌های خودروهای جدید همچون سیستم ترمز خودکار نیز از طریق فعالیت ترمز پایی کنترل می‌شوند که تمرکز بیشتری بر چرخ‌های جلو دارد.

تفاوت دیگر ترمز دستی و ترمز پایی به نحوه اتصال آن‌ها مرتبط است. ترمز پایی از فشار روغن برای کاهش سرعت و توقف خودرو استفاده می‌کند و در حقیقت یک سیستم هیدرولیکی است. در سوی دیگر ترمز پایی با استفاده از کابل به محور عقب متصل می‌شود و یک سیستم مکانیکی به حساب می‌آید.

اگر به مشخصات خودروهای اقتصادی بازار ایران و جهان توجه کرده باشید، حتما می‌دانید که خودروهای بسیاری از ترمزهای کاسه‌ای یا درام برای چرخ عقب استفاده می‌کنند. استفاده از این نوع ترمز برای ساده سازی سیستم ترمز دستی و کاهش هزینه‌های تولید است. هنگامی که راننده ترمز دستی را می‌کشد، نیروی اهرم کفشک‌های ترمز را روی کاسه ترمز فشار می‌دهد و در نتیجه چرخ‌های عقب از حرکت باز می‌ایستند. در سوی مقابل ترمز پایی از سیستم ترمز دیسکی پشتیبانی می‌کند. در این نوع با فشار پدال ترمز از سوی کاربر، نیروی روغن ترمز در سیستم ترمز جریان می‌یابد و به سوی لنت‌ها روانه می‌شود. لنت‌ها با فشار روغن به دیسک می‌چسبند و سرعت خودرو را کاهش می‌دهند.

حتما می‌دانید که خودروهای مدرن امروزی به ترمزهای دیسکی در چهارچرخ مجهز هستند. ترمز دستی این خودروها به صورت اهرم‌های اضافه روی کالیپرهای ترمز تعبیه شده است. این اهرم‌ها به لنت‌ها فشار می‌آورند و آن‌ها را به دیسک می‌چسبانند.

ترمز پایی اغلب در سمت چپ پدال گاز قرار دارد. ترمز دستی نیز اگر به عنوان پدال در نظر گرفته شده باشد، به صورت یک پدال کوچک در کف خودرو قرار می‌گیرد.

ترمز هیدرولیکی خودرو چگونه کار می‌کنند؟

رانندگان برای انجام بخش عمده‌ای از توقف خودرو، به ترمز پایی متکی هستند. ترمز‌ پایی مورد استفاده در خودروهای مدرن از دهه 1980 میلادی به بعد، به صورت هیدرولیکی ساخته می‌شود. فرآیند کاری سیستم ترمز پایی به شرح زیر انجام می‌شود:

اول، فشار دادن ترمز پایی: هنگامی که راننده پدال ترمز پایی را فشار می‌دهد، پیستون داخل سیلندر ترمز از طریق نیروی خلا به حرکت در می‌آید. این پیستون به مخزن روغن ترمز فشار وارد می‌کند تا مایع هیدرولیک وارد مسیر سیستم ترمز شود.

دوم، حرکت کالیپرهای ترمز دیسکی چرخ جلو: روغن ترمز از مخزن خارج می‌شود و به سمت کالیپرهای ترمز حرکت می‌کند. کالیپر نیز لنت‌های ترمز را به حرکت در می‌آورد تا به دیسک بچسبند. هر چقدر فشار روغن ترمز بیشتر شود، کالیپرها با فشار بیشتری لنت‌ها را به دیسک می‌چسبانند.

سوم، حرکت کفشک‌های ترمز کاسه‌ای چرخ عقب: در چرخ عقب نیز مشابه فرآیند مرحله دوم با سرعت پایین‌تری انجام می‌شود. افزایش فشار روغن ترمز پیستون ترمزهای عقب موجب می‌شود تا کفشک‌ها به قسمت درونی کاسه ترمز بچسبند. در نتیجه این فرآیند حرکت کاسه ترمز کند می‌شود تا زمانی که خودرو توقف کند.

فرآیند توقف خودرو از طریق کاهش انرژی جنبشی اتومبیل در حال حرکت انجام می‌شود. این کار انرژی جنبشی را از طریق اصطکاک به گرما تبدیل می‌کند و این گرما نیز به مرور از خودرو دفع می‌شود. در حقیقت سیستم ترمز انرژی جنبشی را از طریق اصطکاک به انرژی گرمایی تبدیل می‌کند و این‌گونه قادر به متوقف کردن خودرو خواهد بود. این انرژی جنبشی در خودروهای هیبریدی و الکتریکی از طریق سیستم احیا کننده انرژی جذب می‌شود و برای تامین نیروی باتری خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جمع‌بندی

اگر متن این مقاله را با دقتی متوسط مورد بررسی قرار داده باشید، حتما متوجه شده‌اید که ترمز پایی چرخ‌های جلو را درگیر می‌کند و سپس به درگیر کردن چرخ‌های عقب می‌پردازد. استفاده از ترمز پایی هنگام حرکت خودرو و برای کاهش سرعت مفید خواهد بود. ترمز پایی کلیدی مفید هنگام کاهش سرعت خودرو هنگام رانندگی است و در صورتی که خودرو شما از ترمز دیسکی در چهار چرخ برخوردار باشد، عملکرد بهتری را از خود به نمایش خواهد گذاشت.

سوالات متداول کاربران