رکورد شرکت در قرعه کشی ایران خودرو شکسته شد

مراسم قرعه‌کشی مربوط به جدیدترین طرح فروش محصولات ایران خودرو اخیراً به انجام رسید و حالا آمارهای جالبی در مورد آن منتشر شده است. به دلایل مختلف ازجمله اختلاف فاحش میان قیمت بازار آزاد و قیمت کارخانه‌ای خودروها، بیش از ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در قرعه‌کشی آبان‌ماه شرکت کرده و بدین ترتیب، رکورد شرکت در قرعه‌کشی خودرو در ایران شکسته شده است.

طبق آمار به‌دست‌آمده از سوی ایران خودرو، ۶ میلیون و ۵۱۹ هزار و ۵۲۴ متقاضی در طرح فروش اخیر شرکت کرده‌اند. این در حالی است که موجودی خودروهای عرضه‌شده تنها ۳۹ هزار دستگاه اعلام شده بود. به بیان بهتر، شانس هر شرکت‌کننده برای برنده‌شدن در مراسم قرعه‌کشی حداکثر ۰.۶ درصد بود، یعنی ۱ خودرو برای ۱۶۷ نفر!

البته تجربه این استقبال گرم و شکست رکورد شرکت در لاتاری ایران خودرو چندان‌هم بی‌دلیل نیست. اختلاف زیاد بین قیمت کارخانه‌ای و قیمت بازار آزاد باعث شده است تا سفره رانت کماکان پهن باشد و خودرو به عنوان یک کالای سرمایه‌ای در نظر گرفته شود. بدیهی است که در چنین شرایطی، دلالان و افراد سودجو نیز به دنبال رانت‌خواری و کسب منفعت باشند و با حضور خود در لاتاری، شانس متقاضیان و خریداران واقعی را کم‌تر کنند.

در حال حاضر رویه قرعه‌کشی از فرایند فروش بسیاری از خودروهای داخلی حذف شده است. با این حال محصولات ایران خودرو هنوز هم به شرط بُرد در لاتاری، در اختیار خریداران قرار می‌گیرند. البته وزارت صمت وعده داده است که با افزایش تیراژ و عرضه خودرو به بازار، فرایند لاتاری را تا پایان سال جاری به‌طور کامل کنار می‌گذارد.

بد نیست بدانید که طرح فروش اخیر ایران خودرو بین سه دسته متقاضی تقسیم شده بود؛ مادران، مالکین خودروهای اسقاطی و مشتریان معمولی. از ۳۹ هزار خودروی موجود در این طرح، حدود ۱۹ هزار دستگاه به طرح فروش مادرانه اختصاص یافت و ۳۹۰۰ دستگاه نیز متعلق به طرح اسقاط خودرو بود. بنابراین تنها حدود ۱۶ هزار دستگاه خودرو برای متقاضیان معمولی در نظر گرفته شده بود، آن هم در حالی که بیش از ۶ میلیون متقاضی معمولی در لاتاری شرکت کردند. بدین ترتیب، شانس برنده‌شدن مشتری معمولی، ۱ به ۳۷۵ بود، یعنی تنها ۰.۲۶ درصد!

همان‌طور که بارها گفته شد، حذف قیمت‌گذاری دستوری تنها راه‌حل رهایی از رانت ناشی از اختلاف قیمت کارخانه و بازار آزاد خودروها است. با این کار، قیمت کارخانه و بازار آزاد به یکدیگر نزدیک شده و با کاهش رانت، به تدریج نقش دلالان یا همان متقاضیان کاذب در معامله خودرو کم‌رنگ‌تر می‌شود. این امر به‌طور قابل‌توجهی روی تعادل میان عرضه و تقاضا و ثبات قیمت‌ها و به‌طور‌کلی بازار خودرو کشور تأثیر مثبت می‌گذارد.