بررسی ایران‌ تلنت از وضعیت استخدام سال 1400: 16 درصد از سهم استخدام به حوزه فناوری اطلاعات رسید

«ایران‌تلنت» در گزارش آماری بررسی استخدام و اشتغال ایران در سال 1400 با اعلام اینکه 16 درصد از استخدام‌های انجام‌شده در یک سال گذشته در حوزه فناوری اطلاعات، نرم‌افزار و اینترنت بوده است، خبر داد که 52 درصد از کل استخدام‌ها نیز از بین افراد متخصص بوده است. جالب است که شرکت‌هایی که بیشترین میزان جذب و استخدام را در این یک سال داشته‌اند، اغلب در حوزه نوآوری و فناوری فعالیت می‌کنند. از همین رو، اسنپ، دیجی‌کالا و ایرانسل به ترتیب سه شرکتی هستند که بیشترین میزان جذب و استخدام را به خود اختصاص داده‌اند.

بر‌اساس گزارش ایران‌تلنت بیشترین میزان استخدام و جذب نیروی انسانی در گروه صنایع مبتنی بر فناوری اطلاعات، نرم‌افزار و سرویس‌دهی اینترنت بوده است. این صنایع 16 درصد از سهم استخدام را به خود اختصاص داده‌اند. صنایع فناوری اطلاعات و ارتباطات برای افراد جویای کار هم جذابیت قابل توجهی داشته و دومین صنعت پرطرفدار با سهم 11 درصد است.

این گزارش ایران‌تلنت در بخش بررسی میزان درآمد با تبدیل درآمد به دلار و به‌دست‌آوردن میانگین دلاری درآمد در هر سه رتبه سازمانی کارشناس، مدیر میانی و مدیر ارشد نشان داده که درآمد افراد از سال 1396 تا امروز کاهش قابل توجهی داشته است. از سویی دیگر، تورم 580 درصدی نیز وضعیتی را رقم زده که افراد صرفاً با رشد رتبه شغلی به مدیر ارشد امکان عبور از تورم در این 6 سال را داشته‌اند.

وضعیت زنان همچنان در بازار مطلوب نیست و بیشترین سهم سطوح مدیریتی به مردان رسیده است. در این روند باید به این نکته هم توجه داشت که در شرکت‌های دولتی زنان کمترین سهم اشتغال را داشته و این سهم کمی در شرکت‌های بین‌المللی تعدیل شده است. این موضوع هم البته بیشتر به دلیل اصول سازمانی شرکت‌های بین‌المللی است که در روند استخدام سعی در حفظ تعادل جنسیت در نیروی انسانی دارند.

مشاغل مبتنی بر فناوری در رأس بیشترین جذب نیروی انسانی

جامعه آماری مورد ارزیابی ایران‌تلنت بیش از 370 هزار نفر از متخصصان و افراد جویای کار را شامل می‌شود. در این جامعه آماری 31 درصد از افراد متخصص و کارشناس ارشد، 12 درصد افراد دانشجویان جویای کار، 28 درصد کارشناس و کارمند، 20 درصد مدیر میانی و 9 درصد هم مدیران ارشد هستند.

اهمیت بررسی این گزارش از آنجایی است که ایران‌تلنت با تحلیل این جامعه آماری، نیاز کارجو، نیاز بازار کار و البته روند توسعه، نیروی انسانی کشور را مورد ارزیابی قرار داده است. امروزه نیروی انسانی توانمند که از‌جمله مهم‌ترین سرمایه‌های کشور است، با خطر جدی مهاجرت و فقر روبه‌روست که در نتیجه آن، چرخ‌های اقتصاد کشور کندتر از همیشه خواهند چرخید.

اما اینکه نیروی انسانی توانمند و حرفه‌ای در یک سال گذشته (طی سال 1400) بیشتر جذب کدام شرکت‌ها شده است، اولین لایه نیازهای بازار کار را به نمایش می‌گذارد. جالب اینجاست که اولین شرکتی که بیشترین جذب نیروی انسانی در یک سال گذشته را داشته، گروه اسنپ، دومین مجموعه دیجی‌کالا و سومین شرکت هم ایرانسل بوده است.

نگاهی به سیستم کاری این سه شرکت بیانگر آن است که مجموعه‌های مبتنی بر تکنولوژی در سال 1400 بیشترین میزان جذب نیروی انسانی را داشته و یکی از دلایل آن هم حرکت کسب‌وکارها به سمت فعالیت مبتنی بر تکنولوژی است.

همواره فناوری‌های نوین در حال توسعه است. این موضوع حتی در رده‌های بعدی جذب نیروی انسانی که ایران‌تلنت منتشر کرده نیز قابل توجه است. با گذر از این نمودار، حالا باید دید چه صنایعی در این کسب‌وکارها بیشترین جذابیت را داشته‌اند و بر‌اساس همین جذابیت و نیاز بیشترین میزان استخدام و فرصت‌های شغلی را فراهم کرده‌اند.

در این نمودار نیز رتبه اول به صنایع مبتنی بر فناوری اطلاعات، نرم‌افزار و سرویس‌دهی اینترنت می‌رسد. این گروه از صنایع، همتای صنایع تولیدی 16 درصد از میزان جذب نیروی انسانی را در سال 1400 به خود اختصاص داده است. البته در ادامه این نمودار مشاهده می‌کنیم که صنایع مخابراتی هم با 10 درصد از جذب نیروی انسانی، سومین سکوی جذب نیروی انسانی را به خود اختصاص داده است.

سهم اندک صنایع غیرمرتبط با تکنولوژی و ارتباطات نوین، دو نتیجه را بیان می‌کند؛ از سویی صنایع حوزه‌های دیگر به حدی از سنگینی رسیده‌اند که امکان توسعه نیروی انسانی و استخدام را ندارند و علاوه بر آن سرعت رشد توسعه صنایع نوین و مبتنی بر تکنولوژی به حدی است که برای توسعه و پیشبرد برنامه‌های خود نیازمند نیروی انسانی متخصص است.

نیاز صنایع به نیروی انسانی متخصص هم سهم 52 درصدی است که در رده‌های سازمانی پرطرفدار به خود اختصاص داده. کنار هم قرار دادن آمار 16 درصدی صنایع مبتنی بر فناوری اطلاعات و سهم 52 درصدی متخصصان در رده‌های استخدامی پرطرفدار، بیانگر آن است که این صنایع سهم بیشتری از متخصصان را جذب می‌کنند.

هرچند در نزدیک به دو ماه گذشته، صنایع مبتنی بر فناوری اطلاعات و اینترنت به دلیل چالش‌های دسترسی به اینترنت با مشکلاتی مواجه شده‌اند، اما نمودار یک سال گذشته بیانگر توسعه این بخش در فضای اشتغال کشور است. اما نکته قابل توجه این است که آیا نهادهای تصمیم‌ساز در حوزه اینترنت به این نکته توجهی نشان خواهند داد؟ یا سهم بزرگی از بازار اشتغال کشور را بر‌اساس عدم آگاهی یا چشم بستن بر آنچه در جریان اشتغال پیش می‌رود از دست خواهیم داد؟

نمودار صنایع پرطرفدار نیز، تقریباً همسو با نمودار صنایعی است که بیشترین میزان استخدام را دارند. 11 درصد از افراد علاقه‌مند به استخدام در بخش فناوری اطلاعات و صنایع مرتبط هستند و 18 درصد نیز علاقه‌مند به استخدام در صنایع تولیدی. ایران‌تلنت این آمار را بر‌اساس رزومه‌های دریافتی از کارجویان منتشر کرده است.

این نمودار نیز مانند نمودار امکان جذب و استخدام، بیانگر توسعه بخش فناوری در جریان اشتغال است. به همان میزان که صنایع امکان جذب در حوزه فناوری را دارند، کارجویان نیز بیشتر علاقه‌مند به حضور در همین صنایع هستند. البته سهم کالاها و خدمات مصرفی نیز همتای صنایع مبتنی بر فناوری اطلاعات است و کارجویان طرفدار استخدام در این حوزه نیز هستند.

اینکه در بین این صنایع کدام گروه‌های شغلی طرفدار بیشتری دارند هم تصویر جالبی از بازار کار ایران به دست می‌دهد. ایران‌تلنت در گزارش خود اعلام کرده است که بر‌اساس رزومه‌های دریافتی از کارجویان، گروه فروش و خدمات پس از فروش 14 درصد، گروه بازاریابی، تبلیغات و تحقیقات بازار 12 درصد و حسابداری هم 11 درصد از گروه‌های شغلی پرطرفدار برای استخدام افراد محسوب می‌شوند.

بیشترین درآمد برای مدیران ارشد کسب‌وکارهای بازرگانی و آنلاین

ایران‌تلنت در بخش بررسی میزان درآمد و حقوق دریافتی افراد با انتشار نمودار زیر، میانگین دریافتی افراد در سطوح مختلف را نشان داده است. بر‌اساس این آمار مدیران ارشد به‌طور میانگین 15.6 میلیون تومان، مدیران میانی 9.5 میلیون تومان و کارشناسان 6.6 میلیون تومان دریافتی دارند.

یکی از مسائل قابل توجه درباره بررسی وضعیت نیروی کار، میزان دریافتی نیروی کار در شهرستان‌ها و مقایسه آن با تهران است. آمارهایی که ایران‌تلنت در این گزارش مورد بررسی قرار داده، بیانگر آن است که در سال 1400 نیروی کار در سایر استان‌ها به‌طور متوسط 16 درصد کمتر از تهران دریافت می‌کنند.

نکته قابل توجه در این تفاوت آنجایی است که مدیران ارشد در سایر استان‌ها 23 درصد حقوق کمتری از مدیران ارشد در تهران دریافت می‌کنند. این تفاوت یکی از دلایلی است که مسیر مهاجرت به تهران را پرترافیک‌تر کرده است. هرچند گروهی بر این باورند هزینه‌های زندگی در تهران از‌جمله هزینه مسکن تفاوت قابل توجهی با سایر استان‌ها دارد. البته این تفاوت هم با توجه به تفاوت میانگین 23 درصدی به نظر جبران‌پذیر است.

در ادامه بررسی میزان درآمد، مشاهده می‌کنیم که کسب‌‌وکارهای آنلاین و تجارت الکترونیک در هر سه رده شغلی مدیر ارشد، مدیر میانی و کارشناس بیشترین میزان پرداخت حقوق و دستمزد را داشته‌اند. البته مدیران ارشد در حوزه بازرگانی (صادرات و واردات) کمی بیشتر از تجارت الکترونیک دریافت می‌کنند.

افزایش 72 درصدی میانگین دریافتی مدیران ارشد در صنایع خدمات دیجیتال هم بیانگر این است که این حوزه با رشد درآمدی مواجه شده و در ادامه این رشد، شاهد افزایش رشد میانگین درآمدی هم هستیم. رتبه بعدی افزایش میانگین دریافتی هم به کارشناسان صنایع نفت، گاز و پتروشیمی می‌رسد که از صنایع با قدمت زیاد در کسب درآمد به شمار می‌رود.

نرخ دلار و تغییر نمودار دریافتی کارکنان

ایران‌تلنت در بخشی از گزارش خود میزان دریافتی کارکنان را به دلار تبدیل کرده و با این روند سعی در بررسی میزان قدرت خرید داشته است. این بررسی با توجه به حقوق دریافتی از سال 1396 تا 1400 انجام شده است. در نمودار زیر نمودار میانگین دریافتی کارشناسان با توجه به نرخ دلار، بیانگر آن است که دریافتی افراد در این رده سازمانی از 621 دلار در سال 1396 به 213 دلار در سال 1400 رسیده است.

این روند کاهشی صرفاً مختص به رده سازمانی کارشناسان نبوده و میانگین دریافتی مدیران میانی هم با تبدیل میانگین به دلار کاهش قابل توجهی را نشان می‌دهد. در این مرحله مدیران میانی که در سال 1396 میانگین دلاری حقوقشان 891 دلار بوده، دریافتی‌شان به 308 دلار کاهش یافته است.

اما وضعیت دریافتی مدیران ارشد بر چه اساسی است؟ مدیران ارشد از سال 1396 تا 1400 میانگین دلاری حقوقشان از 1475 دلار به 577 دلار رسیده است. این کاهش جدی و قابل توجه در هر سه رده سازمانی بیانگر کاهش قدرت خرید در جامعه، چالش معیشت و همچنین بحران فقر می‌باشد.

تلاش برای رشد در رتبه شغلی بین افراد جویای کار در همه رتبه‌های سازمانی از گذشته تا امروز وجود داشته، اما در شرایط فعلی، این تلاش برای فرار از تورم و حفظ بقا در روند معیشت روزمره است. بر‌اساس گزارش ایران‌تلنت، در شرایطی که میزان تورم 580 درصد است، افراد برای فرار از چالش تورم نیازمند توسعه فردی و حرکت به سمت رتبه سازمانی بالاتر هستند.

بر‌اساس نمودار بالا، بررسی داده‌های آماری ایران‌تلنت از 6 سال گذشته نشان می‌دهد که دریافتی افراد شاغل در رده کارشناس بدون تغییر رده سازمانی، 330 درصد افزایش داشته است. افرادی که رده آنها در این سال‌ها از کارشناس به مدیر میانی ارتقا پیدا کرده، 450 درصد افزایش داشته و در صورت ارتقای رده سازمانی به مدیر ارشد، میزان افزایش دریافتی به 730 درصد رسیده است.

بر این اساس صرفاً کارکنانی که توانستند رده سازمانی خود را به مدیر ارشد ارتقا دهند، از خط تورم بالاتر رفته و امکان دور‌شدن از آن را پیدا کرده‌اند. بار دیگر به این نکته مهم توجه داشته باشید که نرخ افزایش تورم در این 6 سال 580 درصد بوده است.

سهم اصلی اشتغال به مردان رسید

سهم اشتغال زنان در آخرین بررسی ایران‌تلنت باز هم بیانگر آن است که مردان سهم اصلی و بزرگ اشتغال را به خود اختصاص داده‌اند. این موضوع بیشتر در شرکت‌های دولتی که مردان 73 درصد و زنان 27 درصد از حضور در جریان اشتغال را به خود اختصاص داده‌اند، بیش از بخش‌های دیگر مشهود است.

این سهم البته در شرکت‌های بین‌المللی کمی تغییر کرده است و زنان توانسته‌اند 37 درصد از سهم اشتغال در شرکت‌ها را به دست بیاورند.

اما نگرانی درباره دستیابی به سهم اشتغال زمانی بیشتر می‌شود که این اعداد برای زنان در جریان دست‌یابی به سطوح سازمانی بالاتر به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد. در شرایطی که مردان 83 درصد از سطوح مدیریتی ارشد را به خود اختصاص داده‌اند، زنان در بهترین حالت، بیشترین سهمی که از بازار اشتغال به دست آورده‌اند، صرفاً 37 درصد از سطح اشتغال در رده کارشناس بوده است.

نمودار بالا درصد اشتغال زنان و مردان در مشاغل مختلف را نشان می‌دهد. در این روند هم زنان بیشترین سهمی که به دست آورده‌اند، اشتغال به عنوان منشی و مسئول دفتر با 76 درصد بوده است. این موضوع در حالی است که درصد اشتغال در تمامی مشاغل دیگر به نفع مردان بوده و زنان سهم کمتری نسبت به مردان به دست آورده‌اند.