چرا فرمان خودرو می‌لرزد؟ + دلایل و راهکار‌

فرمان وسیله اصلی ارتباط میان راننده و چرخ‌های جلو خودرو است که با استفاده از آن جهت حرکت وسیله نقلیه را تعیین می‌کند. وجود هرگونه ایراد همچون لرزش فرمان یا گیجی آن، نتیجه‌ای جز از دست رفتن کنترل خودرو نخواهد داشت.

لرزش فرمان خودرو مساله مرسومی نیست و به دلیل یک یا چند ایراد به وجود می‌آید. ممکن است فرمان خودرو هنگام حرکت در سرعت‌های بالا بلرزد یا آنکه فرمان در هنگام ترمزگیری به لرزش در آید. علت تمامی این لرزش‌ها با یکدیگر متفاوت است که در این مقاله به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

سیستم فرمان خودرو، از سادگی تا پیچیدگی

سیستم فرمان خودرو در نگاه اول ساده به نظر می‌رسد. یک میله با قابلیت چرخش به محور خودرو متصل شده است که با چرخاندن آن به طرفین، محور خودرو تغییر وضعیت می‌دهد. با این حال اگر جزئیات سیستم فرمان را برشماریم، با سیستمی پیچیده روبرو خواهیم بود که از قطعات بسیاری تشکیل شده است.

در حقیقت سیستم فرمان خودرو برای کارکرد صحیح به عملکرد بدون ایراد دو سیستم دیگر نیاز دارد. سیستم‌های جلوبندی و ترمز مکمل مجموعه فرمان خودرو هستند و برای عملکرد صحیح فرمان، لازم است تا هر سه این سیستم‌ها در تعامل با یکدیگر باشند.

علاوه بر سه سامانه یاد شده، لاستیک‌ها نیز در فرمان پذیری خودرو نقش مهمی دارند. نوع تایرها، سطح آج آن‌ها و ساختار کلی تایر به نحوه عملکرد آن تاثیرگذار است. برای درک بهتر نوع تاثیر تایر بر فرمان، می‌توانید دو لاستیک با طرح گل متفاوت را در دوی سوی محور جلو نصب کنید. هرکدام از آن‌ها چسبندگی متفاوتی نسبت به دیگر ایجاد می‌کنند، بنابراین فرمان خودرو به سمتی که چسبندگی بیشتری ایجاد می‌کند متمایل می‌شود.

دلایل لرزش فرمان خودرو

همان‌طور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم، فرمان خودرو به دلایل مختلفی دچار لرزش می‌شود. بنابراین لازم است تا وضعیت لرزش فرمان خودرو را تحت نظر داشته باشید و سپس نسبت به بررسی وضعیت فرمان اقدام کنید. در ادامه با تعدادی از دلایل لرزش فرمان خودرو آشنا خواهیم شد.

دلیل اول، عدم تعادل چرخ‌ها

بالانس چرخ‌ها و تنظیم تعادل آن‌ها، یکی از چند سرویس دوره‌ای هر خودرو است. توزیع وزن در هر خودرو براساس یک معیار مهندسی شکل گرفته است و این نسبت توزیع وزن بایستی در تمام مراحل ثابت باقی بماند. در صورتی که توزیع وزن خودرو به درستی انجام نشده باشد، فرمان به یک سمت می‌کشد و همچنین با افزایش سرعت می‌لرزد. میزان کردن فرمان که با نام حفظ تعادل چرخ‌ها شناخته می‌شود، یکی از سرویس‌های دوره‌ای خودرو محسوب می‌شود.

دلیل دوم، ساییدگی لاستیک‌ها

سایش نامتقارن لاستیک‌ها نیز یکی دیگر از دلایل لرزش فرمان خودرو است. هرکدام از تایرهای خودرو در وضعیت فیزیکی متفاوتی نسبت به دیگر تایرها قرار دارند و همین مساله موجب سایش نامتقارن آن‌ها می‌شود. برای رفع این مشکل، کارشناسان حوزه خودرو توصیه می‌کنند تا پس از چند هزار کیلومتر پیمایش، جای لاستیک‌های خودرو با یکدیگر تعویض شود تا میزان فرسایش آن‌ها شبیه به یکدیگر شود.

در صورتی که نسبت به این مساله توجه نداشته باشید، دچار معضل کشیدگی فرمان و لرزش آن خواهید شد. این مشکل به دلیل چسبندگی نامنظم لاستیک‌ها به وجود می‌آید. برای مثال لاستیک سمت راست جلو در مقایسه با لاستیک چپ کمتر ساییده شده است. در نتیجه فرمان به سمت راست متمایل می‌شود (چون چسبندگی بیشتری وجود دارد) و فرمان در سرعت‌های بالا می‌لرزد.

دلیل سوم، خرابی بلبرینگ توپی

بلبرینگ‌های توپی وظیفه چرخش لاستیک‌ها به طرفین را برعهده دارند و معمولا در گریس غوطه‌ور هستند. یکی از دلایل لرزش فرمان خودرو، وجود ایراد در این قطعه است. خرابی بلبرینگ توپی علاوه بر لرزش فرمان، با سر و صدای زیادی نیز همراه است. این خرابی در سرعت‌های پایین و هنگام دور زدن به اوج خود می‌رسد. برای تعمیر این قطعه نیاز به باز کردن کامل چرخ دارید و لازم است تا یک مکانیک ماهر این کار را برای شما انجام دهد.

دلیل چهارم، خرابی پلوس

پلوس‌ها مسیر ارتباطی جعبه فرمان با چرخ‌ها هستند. در دو طرف جعبه فرمان پلوس قرار دارد و روی آن را نیز یک گردگیر پلاستیکی پوشانده است. پارگی گردگیر پلوس ایراد شایع جعبه فرمان است که در صورت عدم اصلاح، منجر به خرابی پلوس می‌شود. خرابی پلوس یکی از دلایل لرزش فرمان خودرو هنگام توقف یا در سرعت‌های پایین است. برای مثال اگر در حالت ایستا فرمان را به طرفین بچرخانید و لرزش احساس کنید، بایستی از یک مکانیک خبره بخواهید تا پلوس و مجموعه جعبه فرمان را مورد بررسی قرار دهد.

هنگامی که پلوس خودرو آسیب ببیند، جعبه فرمان قادر به چرخش لاستیک‌ها نیست و علاوه برآن فرمان دچار لرزش می‌شود. مشکلات پلوس خودرو در سرعت‌های پایین حس می‌شوند، چرا که سرعت چرخش لاستیک‌ها کم است و بنابراین مقاومت بیشتری در برابر چرخش فرمان وجود دارد. برای تعمیر یا تعویض پلوس فرمان، بایستی جعبه فرمان به طور کامل مورد بازبینی قرار گیرد.

دلیل پنجم، وجود ایراد در دیسک ترمز

ایراداتی که تاکنون برشمردیم، جزو دلایل لرزش فرمان خودرو در حالت ایستا یا پویا هستند. با این حال دلیل دیگری برای لرزش فرمان خودرو وجود دارد که مواقع ترمزگیری مشاهده می‌شود. اگر فرمان خودرو در هنگام گرفتن ترمز بلرزد، مشکلاتی در ناحیه دیسک ترمز وجود دارد.

لرزش فرمان خودرو هنگام ترمز گرفتن به دلیل تاب برداشتن دیسک ترمز رخ می‌دهد. هنگامی که دیسک ترمز از فرم اصلی خود خارج شود، به خوبی نمی‌چرخد و بنابراین در تماس با لنت‌ها دچار لرزش می‌شود. این لرزش به طور مستقیم در فرمان خودرو حس خواهد شد.

تفاوت این نوع لرزش با انواع دیگر در زمان رخداد آن است. هنگامی که پدال ترمز را فشار دهید، لنت‌ها به دیسک نزدیک می‌شوند و بر اثر برخورد با دیسک ناهموار فرمان دچار لرزش می‌شود. این لرزش پس از آن‌که راننده فشردن پدال ترمز را متوقف کند به اتمام می‌رسد. بنابراین چنین نشانه‌ای می‌تواند به شما کمک کند تا علت لرزش فرمان خودرو را به راحتی متوجه شوید.

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی دلایل لرزش فرمان خودرو و راه‌های کشف آن‌ها پرداختیم. اکثر خودروهای تولید داخل هم‌اکنون به سیستم فرمان هیدرولیک مجهز هستند و تعدادی از آن‌ها نیز سیستم مدرن‌تر فرمان برقی دارند.

در سیستم فرمان هیدرولیک از فشار روغن برای حرکت فرمان به طرفین استفاده می‌شود. روغن هیدرولیک فرمان در یک مخزن جداگانه قرار دارد و توسط شلنگ به جعبه فرمان انتقال می‌یابد. در صورتی که شلنگ‌های ارتباطی بین مخزن روغن و جعبه فرمان دچار نشتی شوند، سطح روغن هیدرولیک به مرور کاهش می‌یابد تا زمانی که فرمان قابلیت حرکت خود را از دست بدهد. به همین دلیل اگر احساس می‌کنید فرمان هیدرولیک خودرو سنگین شده است و به خوبی نمی‌چرخد، سطح مخزن هیدرولیک و اتصالات آن را مورد بازبینی قرار دهید.

سیستم‌های فرمان برقی مدرن‌تر هستند و از موتور الکتریکی برای چرخش فرمان استفاده می‌کنند. این سیستم‌ها ایمن‌تر نیز هستند و علاوه برآن به روانکار نیاز ندارند. در صورتی که فرمان برقی از کار بیافتد، سیستم هدایت‌پذیری خودرو همانند فرمان‌های مکانیکی قدیمی قادر است به کار خود ادامه دهد.

سوالات متداول